تدبیر و شمشیر؛ شیراز، کانون مهم سیاسی و نظامی در سدههای هفتم و هشتم هجری (از مجموعۀ «دوسده سخنوری» زمینه و زمانۀ سخنوری سعدی، خواجو و حافظ) 3
خلاصه
در این کتاب رویدادهای سیاسی فارس و کانون آن شیراز، در زمان حکومت اتابکان سلغری بررسی شده است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
مهاجرت گستردۀ ترکمانان سلجوقی و پیروان آنان به سرزمین ایران، پس از نبرد دندانقان و آغاز فرمانروایی سلطان طغرل اول صورت گرفت. تأسیس سلسلۀ سلجوقی تنها یک تحول سیاسی نبود، بلکه به صورتی غیرمنتظره، موجب تغییر و تحولاتی چشمگیر در جنبههای گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی، علمی، فرهنگی، هنری و ادبی در ایران آن روزگار و بسیاری از ممالکی شد که فرمانروایان آنها از خلفای عباسی و فاطمی منشور حکومت میگرفتند. همچنین بعضی از سرزمینهای غیراسلامی در زمینههای متفاوتی تحت تأثیر پیامدهای سلطنت سلجوقیان در ایران قرار گرفتند؛ برای نمونه در سال 463 قمری، آلبارسلان سلجوقی در نبرد ملازگرد بر امپراتور روم شرقی پیروز شد و این رویداد سرنوشتساز بهتدریج آناتولی را به مملکت ترکان مسلمان تبدیل کرد و پیامد این تحول، مسلمان شدن بخش اعظم اروپای شرقی پس از تشکیل امپراتوری عثمانی بود. به طور اعجابآوری سلجوقیان و جانشینانشان که قلمروی وسیع را تحت فرمان داشتند، زبان و ادبیات فارسی و فرهنگ و هنر ایرانی را در گسترهای بسیار پهناور رواج دادند.
پس از آغاز سلطنت سلطان سنجر (سال 511 قمری) با وجود اینکه او در پایتخت خود شهر مرو در خراسان به عنوان سلطان اعظم به طور رسمی بر قلمرو بزرگ سلجوقیان بزرگ فرمانروایی داشت، در سال 513 حکومت ایالات متعددی در ایران و عراق عرب را به برادرزادهاش محمود واگذار کرد. این اقدام موجب تأسیس سلسلۀ سلجوقیان، نهاد اتابکی که ابتدا وظیفۀ تربیت شاهزادگان سلجوقی را بر عهده داشت، با استفاده از ضعف تشکیلات مرکزی سلجوقیان به نهادی سیاسی مبدل شد و به این ترتیب حکومتهای اتابکان مانند اتابکان سلغری فارس، اتابکان ایلدگزی آذربایجان و .... شکل گرفت.
در این کتاب رویدادهای سیاسی فارس و کانون آن شیراز، در زمان حکومت اتابکان سلغری بررسی شده است. نظر به اینکه قدرت سیاسی و قوت نظامی، تأثیری متقابل بر یکدیگر دارند، لازم است به رویدادهای نظامی چه در شکل تدافعی و چه در صورت تهاجمی توجه شود. افزون بر این از آنجا که هر سخنسرایی پروردۀ اوضاع و احوال زمان خویش است و از آن شرایط تأثیر میپذیرد، هدف نهایی در این بررسی، آگاهی بر رویدادهای زمان حیات پادشاه سخن، سعدی شیرازی است. او که سخنوری ممتاز در نظم و نثر فارسی و عربی و مصلحی خردمند برای ابنای بشر و آموزگاری مجرب بهویژه برای فارسیزبانان جهان است و آثار بینظیرش از همان روزگار که آن شاعر یگانه در قید حیات بود، سراسر هفت کشور را درنوردیده، بهخوبی از منزلت بیمثال خود آگاه است؛ با این وجود شرح زندگی سعدی شیرازی و ویژگیهای هنری آثار او در این کتاب بررسی نشده است. بلکه در این کتاب تنها به بازسازی حال و هوای سیاسی و نظامی ویژهای که سعدی در آن فضا روزگار را سپری کرده و به خلق آثار خویش پرداخته است، اقدام شده است.
گفتنی است در این کتاب گاهی اوقات به امور اقتصادی، مذهبی و رفاهی اشارهای گذرا شده است که ورود به این مباحث برای تبیین سیاست داخلی بعضی از فرمانروایان دورۀ مورد بحث است. همچنین برای روشنشدن مطالبی که در متن این کتاب آمده، اطلاعات ضروری در فصل پنجم با عنوان «زمینهها و تعاریف مفهومی» ذکر شده که برای خوانندگان مفید است. دوران مورد بحث این کتاب که شامل اوضاع سیاسی و نظامی در روزگار حکومت اتابکان سلغری، والیان گماشته شده از طرف ایلخانان مغول، آل اینجو و آل مظفر است، از پیچیدگیهای فراوانی برخوردار است که کار تحقیق را بسیار دشوار کرده است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمۀ سرویراستار و ناظر علمی مجموعه
مقدمه
فصل اول: شیراز، مرکز رایزنیهای سیاسی و برنامهریزیهای نظامی در عهد اتابکان سلغری
فصل دوم، شیراز، کانون منازعات سیاسی و درگیریهای نظامی در عهد والیان ایلخانی
فصل سوم: شیراز، مرکز تدبیرهای سیاسی و برنامهریزیهای نظامی در عهد فرمانروایی آل اینجو
فصل چهارم: شیراز، مرکز کنشهای سیاسی و برنامهریزیهای نظامی در روزگار فرمانروایی آل مظفر
فصل پنجم: زمینهها و تعاریف مفهومی
منابع
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قفلهای دستساز آذربایجان
رحمان احمدی ملکیاز بین آثار فلزی، قفل به دلیل دارابودن نوعی رمز عملکرد و درونمایۀ رازگون، از اهمیت زیادی در حیطۀ تل
نظری یافت نشد.