معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

رشد اولیۀ زبان و ارتباط، شاخص خوبی از رشد کلی کودک است. کودکان قبل از اینکه بتوانند با زبان گفتاری ارتباط برقرار کنند، از طریق نگاه کردن، اثرات عاطفی ـ اجتماعی، تولید حرکات بیانگر، آواسازی و برخی رفتارهایی که موجب جلب توجه می‌شود، پیام‌های خود را منتقل می‌کنند. این مرحله از رشد زبان، پایه‌ای است برای رشد مهارت‌های بعدی زبان مانند تولید کلمه و جمله. برای کودکان دارای اختلالات ارتباطی یا کودکان در معرض خطر، مهارت‌های این دوره از رشد، بسیار مهم و حیاتی است؛ به طوری که با کسب این مهارت‌های پیش‌زبانی، می‌توانند به طور مؤثرتری ارتباط برقرار کنند. از طرف دیگر بر اساس نتایج مطالعات صورت‌گرفته، مهارت‌های پیش‌زبانی، فاکتورهای کلیدی در رشد ارتباط و شاخص‌های پیش‌بین مهمی در پیشرفت مهارت‌های بعدی زبان است که باید در ارزیابی و درمان کودکان با اختلال ارتباطی یا در معرض خطر در نظر گرفته شود. به این ترتیب، ارزیابی جامع و همه‌جانبۀ مهارت‌های ارتباطی و زبانی اولیه، به‌ویژه در دورۀ پیش‌زبانی، منجر به شناسایی جنبه‌های دارای اختلال یا تأخیر و سپس برنامه‌ریزی به‌موقع و مناسب درمان می‌شود.

این کتاب به معرفی شاخص‌های مهم رشد دورۀ پیش‌زبانی، روش‌ها، ملاحظات ارزیابی و سپس پیشنهادات درمانی با زبانی ساده و به صورت همه‌جانبه می‌پردازد. این کتاب با جمع‌بندی و ارائۀ نتایج مطالعات داخلی و خارجی مربوط به شاخص‌های مهم رشد دورۀ پیش‌زبانی، منبع علمی و راهنمای عملی مناسب برای ارزیابی و برنامه‌ریزی مناسب درمان بر اساس چارچوب توصیفی ـ تکاملی می‌باشد که در شش فصل تنظیم شده است. در هر فصل ضمن ارائۀ روند رشد شاخص‌های مهم رشدی هر یک از ابعاد مهارت‌های پیش‌زبانی، به ارزیابی و مداخلات ویژۀ هر حیطه نیز پرداخته شده است.

نگارش این کتاب بر اساس دیدگاه توصیفی ـ تکاملی در ارزیابی و درمان کودکان در مرحلۀ پیش‌زبانی است؛ بنابراین در هر یک از فصل‌های کتاب، ضمن ارائۀ نتایج مطالعات مختلف در مورد توالی رشد طبیعی در هر یک از ابعاد مهارت‌های پیش‌زبانی و معرفی شاخص‌های رشدی مهم در هر یک از این ابعاد، روش‌ها و ملاحظات ارزیابی و پیشرفت مهارت‌های رشدی پیش‌زبانی مطرح شده است.

در فصل اول کتاب ابتدا با مرور یکی از دیدگاه‌های مهم در مورد رشد ارتباط پیش‌کلامی، ابعاد مهم ارزیابی ارتباطی پیش کلامی و توالی رشدی آن مطرح شده و در پایان نیز پیشنهادات درمانی مربوط به آن ارائه شده است.

در فصل دوم توصیفی از مراحل رشد طبیعی بازی، ژست‌ها و انواع آن ارائه شده است؛ به طوری که امکان ارزیابی دقیق و طرح‌ریزی اهداف درمانی بر اساس دیدگاه‌های توصیفی تکاملی برای خواننده فراهم می‌شود. در پایان نیز نیم‌رخ ژستی گروه‌هایی با آسیب زبانی مانند آسیب ویژه زبانی، اوتیسم، دیر گویا و سندروم داون به بحث گذاشته شده است.

هدف از فصل سوم، آگاهی از فرایندهای رشد ادراک زبان در دورۀ پیش‌زبانی و ارزیابی سیستم ادراک زبان در این دورۀ رشدی و طرح‌ریزی درمان مبتنی بر ارزیابی است. خواننده با مطالعۀ این فصل ضمن آگاهی از تحول ادراک زبان در دورۀ پیش‌زبانی، با استراتژی‌هایی که به درک زبان کودک کمک می‌کند و لازم است در ارزیابی به آن توجه شود، آشنا می‌شود و در نهایت پیشنهادات درمانی و نکاتی که به طرح‌ریزی درمان کمک می‌کند، ارائه شده است.

زبان گفتاری سیستمی است که از طریق صدا، معنا را بیان می‌کند. در فصل چهارم تمرکز بر روی یادگیری مؤلفۀ صوتی زبان و رشد تولید صدای گفتاری در دورۀ پیش‌زبانی است. به منظور ارزیابی دقیق‌تر این سیستم، فرم ارزیابی سیستم آوایی در کودکان 1 تا 12 ماهه ارائه شده است که به درمانگر امکان ثبت دقیق اطلاعات و بررسی روند تغییرات و پیشرفت کودک در طول زمان را می‌دهد و در نهایت نیز نکات درمانی مربوط به سیستم تولید صدی گفتار در دورۀ پیش‌زبانی مطرح شده است.

هدف از فصل پنجم ضمن ایجاد آگاهی از اهمیت تعامل والد و کودک، آشنایی با چگونگی ارزیابی فاکتورهای مهم و مؤثر این تعامل است. در نهایت راهکارهای درمانی به منظور بهبود تعامل والد ـ کودک ارائه شده است.

در فصل پایانی کتاب ابتدا مراحل رشد تغذیه و مهارت‌های دهانی ـ حرکتی در کودکان تا دو سال اول زندگی مرور شده و سپس بعد از ارائۀ روش‌های ارزیابی تغذیه، ملاحظات درمانی و روش‌های مناسب بهبود مهارت‌های تغذیه بحث می‌شود.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار نویسندگان

مقدمه

فصل اول: ارزیابی و درمان مهارت‌های ارتباطی دورۀ پیش‌زبانی

فصل دوم: ارزیابی و درمان مهارت‌های بازی و حرکات بیانگر در دورۀ پیش‌زبانی

فصل سوم: ارزیابی و درمان مهارت‌های درک زبان در دورۀ پیش‌زبانی

فصل چهارم: ارزیابی و درمان مهارت‌های تولید زبان در دورۀ پیش‌زبانی

فصل پنجم: ارزیابی و درمان ارتباط والد ـ کودک

فصل ششم: ارزیابی و درمان مهارت‌های تغذیه در دورۀ پیش‌زبانی

منابع

واژه‌نامه

نمایه