معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

از میان آثار تألیفی استنلی روزن دربارۀ فیلسوفان بزرگ پنج اثر مستقل در شرح دیالوگ‌های افلاطون از جمله ضیافت، جمهوری، سوفیست، مرد سیاسی، و فایدروس به رشتۀ تحریر درآمده است. دو اثر مستقل دربارۀ هگل، یک اثر به نیچه و یک اثر نیز به هایدگر اختصاص دارد. بدین ترتیب دیده می‌شود که بیشترین سهم در آثار او از آنِ افلاطون است. پس از افلاطون هگل سهم بیشتری از آثار او دارد. در کنار این آثار مقالات متعدد دانشگاهی و چند مصاحبه نیز از او بر جای مانده است. قلمرو پهناور آثار روزن اگرچه از افلاطون و ارسطو تا روزگار پسامدرن را دربر می‌گیرد؛ اما همۀ گسترۀ پژوهشی ذیل یک مسئلۀ بزرگ وحدت می‌یابد: امکان فلسفه. در مرکز بحث او از امکان فلسفه «ستیز دیرپای فلسفه و شعر» قرار دارد.

روزن با پیش نهادن تفسیری یگانه از پویسیس در افق فلسفۀ افلاطونی می‌کوشد هرگونه جهد فلسفی در جهت پاسخ دادن به مسائل بنیادین تاریخ فلسفه را نوعی برساختۀ نظری و در نهایت نوعی شعر قلمداد کند. زندگانی انسانی در تمامیت خود آمیزه‌ای از طرح مسائل بنیادین فلسفی و کوشش برای پاسخ دادن به آنهاست. ریشۀ این مسائل بنیادین، یعنی زمینه‌ای که این مسائل برای نخست بار در آن به دید آدمی درمی‌آیند، «زندگی روزمره» است. اما هرگونه کوششی برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها که ریشه در زندگانی پیشانظری دارند، مستلزم اتخاذ نوعی زندگانی نظری است. به سخن دیگر زندگانی نظرورزانه واکنشی به حیرت برخاسته از زندگانی پیشانظری است. هر دوی این انواع زندگانی در کلیت خود به نوعی شاعرانگی یا پیروزمندی شعر بر فلسفه و سرانجام نیهیلیسم فلسفی می‌انجامد.

این کتاب کوششی است برای پیگیری این ستیز در اداور گوناگون و به نزد اندیشمندان بزرگ تاریخ فلسفه از افلاطون تا هایدگر. این اثر دارای ده فصل است. فصل نخست با درآمدی از جمهوری افلاطون دربارۀ «ستیز دیرپای فلسفه و شعر» تعبیری که خود افلاطون آن را در دیالوگ نامبرده به کار می‌گیرد، آغاز و به تحلیل کوتاهی از «فیلبوس» افلاطون ختم می‌شود. فصل دوم نسبت فلسفه و انقلاب را در معنای عمیق فلسفی آن با تحلیل بخش‌هایی از تاریخ «هرودوتوس» و اشاراتی به دیالوگ «پروتاگوراس» افلاطون موضوع بحث خود قرار می‌دهد. فصل سوم به تحلیل اسطورۀ کیهان وارونه در دیالوگ «مرد سیاسی» افلاطون می‌پردازد. فصل چهارم و پنجم تحلیل بخش‌هایی از دیالوگ «فایدروس» افلاطون را در دستور کار خود قرار می‌دهند. فصل ششم به نقش اروس در جمهوری افلاطون می‌پردازد. و بدین ترتیب نیمۀ نخست اثر وقف تحلیل آثار افلاطون و گریزی به تاریخ «هرودوتوس» می‌شود.

نیمۀ دوم کتاب چنین است: فصل هفتم به تحلیل بخش‌هایی از «دربارۀ نفس» ارسطو می‌پردازد. فصل هشتم تفسیر هایدگر از آموزۀ مُثُل افلاطون را تحلیل می‌کند. فصل نهم با تمرکز بر «متافیزیک» ارسطو به تحلیل اندیشه‌های ارسطو و فیلسوفان الئایی می‌پردازد. فصل آخر نیز به افلاطون‌گرایی نیچه اختصاص می‌یابد.

بر خلاف سخنوری افلاطونی در نیمۀ نخست کتاب، نیمۀ دوم آن سخنوری‌ای ارسطویی دارد و همین نکته کتاب را واجد سخنوری دوگانه‌ای کرده است. بر خلاف نیمۀ نخست کتاب که به سبب غلبۀ تحلیل دیالوگ‌های افلاطون و حکایاتی از تاریخ «هرودوتوس» جوّی کام‌جویانه و بیش و کم شاعرانه بر آن حاکم است، نیمۀ دوم کتاب به طور مشخص به دلیل تحلیل آثار ارسطو در دو فصل، دارای ادبیاتی فنی، بیش و کم غیرکام‌جویانه و مدرسی است. تحلیل تفسیر هایدگر از افلاطون نیز در بخش دوم و درست در میانۀ دو فصلی که به تحلیل آثار ارسطو تعلق دارد، گنجانیده شده است. سرانجام کتاب به مبحث افلاطون‌گرایی نیچه ختم شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار مترجم

سپاس‌گزاری

دیباچه

1. ستیز فلسفه و شعر

2. فلسفه و انقلاب

3. اسطورۀ کیهان وارونۀ افلاطون

4. غیرعاشق در فایدروس افلاطون

5. سقراط همچون عاشق پنهان

6. نقش اروس در جمهوری افلاطون

7. اندیشه و لامسه: حاشیه‌ای بر دربارۀ نفس ارسطو

8. تفسیر هایدگر از افلاطون

9. هیاهوی بسیار بر سر هیچ: ارسطو در برابر الئایی‌گرایی

10. اظهاراتی دربارۀ «افلاطون‌گرایی» نیچه

یادداشت‌ها

نمایۀ نام‌ها