زبان در گسترۀ فرهنگ؛ مجموعه مقالات انسانشناسی زبانشناختی
خلاصه
این کتاب مجموعهای است منتخب از هفده مقاله که نویسنده سعی کرده مقالاتی را که گوشههایی از مسئله زبان در ایران را مطرح میکند، در یک جلد جمعآوری کند تا راحتتر در دسترس دانشجویان و علاقمندان به این رشته قرار گیرد.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
مطالعۀ زبان بهعنوان یک کنش اجتماعی، قادر به نمایان کردن ساختار روابط اجتماعی سخنوران در جامعه خاص است. هر جامعهای دارای قوانین، محدودیتها و ویژگیهای خود است که اعضای جامعه در روند فرهنگپذیری، آنها را بهصورت آزمون و خطا، پاداش و تنبیه از نسل گذشته فرا میگیرند و به فعل در میآورند. جامعه با در دست داشتن ابزار فرهنگ قادر به کنترل و تنظیم رفتارهای گفتاری افراد است. زبان پدیدهای است فراگیر، هر جا انسان هست، زبان هم وجود دارد و وظیفه زبانشناس اجتماعی یافتن تأثیر هنجارها و ارزشهای جامعه بر زبان است. از نظر او زبان به صورت نمادین بازنماگر تعاملات افراد و رفتارهای اجتماعی آنها است. از بهوجود آمدن ادبیات مربوط به زبانشناسی اجتماعی و تبدیل آن به یک رشته دانشگاهی بیش از شصت سال نمیگذرد. علمداران این علم را در غرب ویلیام لابوف و جان گومپرز از ایالات متحده آمریکا و بازیل برنشتاین را از بریتانیا میدانند. این کتاب مجموعهای است منتخب از هفده مقاله که نویسنده سعی کرده مقالاتی را که گوشههایی از مسئله زبان در ایران را مطرح میکند، در یک جلد جمعآوری کند تا راحتتر در دسترس دانشجویان و علاقمندان به این رشته قرار گیرد.
در اولین مقاله کوشش شده تا به این سؤال که تفاوتهای موجود در نحوه و بهکارگیری و استفاده از زبان در جنسیتهای مختلف چیست، پاسخ داده شود. در مقالۀ دوم به سؤالاتی از قبیل یادگیری زبان تا چه حد برای انسان یک عمل ذاتی و ذهنی است و اینکه زبان تا چه حد مقولۀ اجتماعی و فرهنگی است؟ و مشترکات زبانی کدام هستند؟ و ... از دیدگاههای چامسکی، ساپیرو وورف، گومپرز و دیگران پاسخ داده شده است. نوشتار سوم کتاب به نقاشیهای غار که توسط پرورش قدرت دماغی در بین انسان متفکر مدرن به وجود آمده میپردازد و رویکردی نشانهشناسیک به آن دارد.
مقالۀ چهارم کتاب اختصاص به اهمیت حراست از محیط زیست دارد و ثابت میکند عواملی که محیط طبیعی را به تخریب و نابودی میکشاند، محیط زیست جوامع را نیز به هم میریزد و مانع حفظ و رشد زبانهای بومی میشود. نوشتار پنجم کتاب به مقایسه و حوزههای کاربردی زبانهای ترکی و ارمنی اختصاص دارد. مقالۀ ششم کتاب گشتوگذاری است در مدارس ارمنی و عادی. در این مقاله نشان داده شده که کودکان ارمنی با وجود توانش ارتباطی نسبتاً بالا در زبان غیرمادری خود هنوز برای ارتقای توانش شناختی به زبان دوم، نیاز به برخورد ویژه از طرف نهادهای آموزشی و جامعۀ ارمنی هستند.
هفتمین مقالۀ کتاب، نوشتاری است که با بهرهگیری از مصداقهای بومی، قصد بررسی پدیدۀ دوزبانگی و دو زبانگونگی در سطوح متفاوت اجتماعی را دارد. آیا دوزبانگی باعث عقبماندگی و افت تحصیلی است؟ آیا کودکان دوزبانه به نسبت کودکان تکزبانه، دارای قابلیتهای بهتری در زمینۀ یادگیری و توانش شناختی هستند؟ دو سؤالس است که پاسخ به آنها بدنۀ مقالۀ هشتم کتاب را شکل میدهند. مقالۀ نهم، نوشتاری است در ارتباط با نقد مکتب کارکردگرایی که قادر به دیدن جایگاه و ارزش خردهفرهنگها نیست و در پی توجیه و تفسیر ایدئولوژی غالب در جامعه است. مقالۀ دهم به تحلیل دفتر یادداشت بازدیدکنندگان نمایشگاه هنرمند معروف قفقازی سرگئی پاراجانوف با نشان دادن مرزهای همپوشی «ما» و «دیگران» به بازتاب هویتهای قومی، صنفی بازدیدکنندگان میپردازد.
زبانها فاقد ویژگیهای برتریجویی هستند و اگر زبانی در هرم سلسله مراتب قرار میگیرد و تبدیل به زبان فراتر و فروتر میشود، دلیل آن نه در صرف زبان، بلکه بر اثر کارکردهای قدرت از طریق جامعه و ابزارهای اقتصادی و سیاسی است. به این موضوع در مقالۀ یازدهم پرداخته شده است. ساختار زبانی در جوامع مدرن و ماقبل مدرن به پشتوانۀ نظریۀ نیکوقایوس مار که در ایران کمتر شناخته شده است و نظریۀ جان گومپرز در مقالۀ دوازدهم مقایسه شده و سپس روند استانداردشدن زبان فارسی در دورۀ ساسانیان بر اساس مدارک تاریخی مورد تشریح قرار گرفته است.
نوشتار سیزدهم کتاب این موضوع را مطرح کرده که از پیوند دو رویکرد جامعهشناسی زبان و زبانشناسی اجتماعی میتوان به یک چارچوب نظری مناسب و عملی برای تحلیل برخی از موضوعات مربوط به پژوهشهای زبان در بافت جامعه رسید و این نوشتار کوششی است در این راستا.
اصطلاح دو فرهنگگونگی تعمیمی است از اصطلاح دو زبانگونگی. این پدیده در مقالۀ چهاردهم بررسی شده است. در مقالۀ پانزدهم کتاب، یک جنبه از ارتباط میان فرهنگ و زبان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و آن ارتباط میان چندزبان بودن و چندفرهنگی بودن است. نوشتار شانزدهم کتاب گفتگوهای رایج در «دورههای قهوه» زنان را دستمایۀ تحقیق بر اساس الگوی مردمنگاری کلام هایمز قرار داده است.
آخرین مقالۀ این کتاب به موضوع شناخت دوزبانگی در ارتباط با مسئلۀ یادگیری کودکان در مدارس تکزبانه اختصاص دارد. در این مقاله نشان داده میشود که توانایی ارتباطی و توانایی شناختی در یک کودک دوزبانه به صورت همزمان اتفاق نمیافتد و برای حصول تواناییهای شناختی این نوع از کودکان به زمان و مدارای بیشتری نیاز هست.
فهرست مطالب کتاب:
پیشگفتار
فیلمنامهها؛ دالهایی برای انعکاس الگوهای محاورات جنسیتی
زبان و کاربردهای انسانشناختی
زبان تصویری و عاطفه
حفظ محیط زیست و رشد دانش بومی
کارکرد زبان (ها) در شهر
دوزبانههای هشتساله و توانش شناختی
اشاراتی به زبان استاندارد، دوزبانگی و دوزبانگونگی در بافت چندفرهنگی ایران
تأثیر متقابل عوامل عاطفی و شناختی در فرایند اجتماعی شدن کودکان دوزبانه
کارکردگرایی و نادیده انگاشتن گونههای زبانی غیرمسلط
تحلیل یادداشتهای بازدیدکنندگان و ساخت هویتهای اجتماعی
ملاحظات علمی و عاطفی در روند تحقیق زبانشناسی انسانشناختی
جامعهشناسی زبانهای استاندارد در عهد ساسانیان
زبانشناسی اجتماعی و گفتگو: فراتر از کارکردگرایی
دوزبانگونگی و دوفرهنگگونگی
دوزبانی، دوزبانگونگی و دو فرهنگگونگی و کدهای محدود و گسترده
مردمنگاری و ارتباطات زنان ارمنی
زبان و توصیفهای دوزبانگی از دیدگاه شناختی
نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
نظری یافت نشد.