معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

شناخت و دریافت «زیبایی» و ابعاد آن در آثار هنری و به‌ویژه در آثار سینمایی به عنوان پیچیده‌ترین و پرمخاطب‌ترین هنرها همواره از دغدغه‌هایی بوده است که فکر و توجه منتقدان و تماشاگران را هنوز هم به خود مشغول می‌کند. اینکه چه عوامل و عناصری می‌توانند در آثار سینمایی موجب بازتاب و ارائۀ زیبایی شوند و درک و شناخت آن را به عنوان یک تأثیر «عاطفی» میسر کنند، اصولاً از دید نظریه‌پردازان هنری و سینمایی ابعادی متفاوت و حتی متضاد داشته است. گاه گستره این تضاد، به دامنه و ابعادی رسیده است که مخالفان و موافقان این آثار به چالشی وسیع در محافل و رسانه‌های گروهی و مجادله با هم پرداخته‌اند. بارها چنین چالش‌هایی، این پرسش‌ها را نیز پیش آورده است که «زیبایی« در هنر به راستی چیست؟ ابعاد و مفاهیم آن در آثار سینمایی چگونه قابل دریافت است؟ آیا «زیبایی» در شکل این آثار قابل جستجوست یا در محتوای آنها؟ اجزا و عناصری که در شکل یا محتوای این آثار برای ارائۀ «زیبایی» به کار گرفته می‌شوند، کدام‌اند و چگونه در بازتاب «زیبایی» سهیم می‌شوند؟ اصلاٌ «زیبایی» چه جایگاهی در هنر و سینما دارد و رابطۀ آن با «واقعیت» چیست؟ واقع‌گرایی در سینما و همچنین سایر هنرها چه مفاهیم و معانی را دربر می‌گیرد؟ آیا دستیابی به واقعیت در آثار هنری به‌آسانی میسر است؟ به‌ویژه هنر سینما به دلیل برخورداری از توان بیان تصویری و ضبط و ثبت عینی پدیده‌های واقعیت، چه نقشی در ارائه و توصیف واقعیت دارد؟ بازتاب واقعیت در رویکردها و نگره‌های مختلف هنری چگونه است؟ و .... .

این پرسش‌ها و نکاتی از این قبیل، در بسیاری موراد تماشاگران و علاقمندان هنر سینما را به جستجو و تأمل دربارۀ ماهیت آثار سینمایی وامی‌دارد که دستیابی به آن، مستلزم پژوهش و بررسی منابع متعددی است و خواه ناخواه به زمان و پیگیری بیشتری نیاز دارد. این کتاب را می‌توان کنکاشی در ابعاد گوناگون این پرسش‌ها دانست که با تبیین مفاهیم «زیبایی» و «واقعیت» در هنر سینما به ارائه و تشریح مبانی علمی آن پرداخته است تا از این رهگذر ضمن میسر کردن دریافت پاسخ پرسش‌های موجود در این زمینه، بتواند تمهیدات نقد و بررسی آثار سینمایی را بر اساس جنبه‌های زیبایی‌شناسی فراهم آورد.

بدیهی است دریافت و ادراک «زیبایی» و شناخت مفاهیم و مبانی آن در سینما، ابتدا مستلزم تبیین جایگاه سینما به عنوان هنر و کم و کیف رابطۀ آن با واقعیت است تا با ایجاد این تمهیدات، رابطۀ «زیبایی» با هنر و انواع آن مشخص شود. از این‌رو در مباحث پنج‌گانۀ این کتاب، ابتدا مفاهیم هنر و جایگاه سینما در آن تبیین شده است. سپس نویسنده به کنکاش «مفاهیم واقعیت و واقع‌گرایی در سینما» پرداخته تا درک «مفاهیم زیبایی در هنر و سینما» که به عنوان بحث سوم این نوشتار ارائه شده است، میسر شود. در بحث چهارم این نوشتار، کم و کیف شکل و محتوا در آثار هنری و سینمایی و عناصر تشکیل‌دهندۀ آنها مورد بررسی قرار گرفته است تا پس از تعیین این عناصر و آشنایی با اجزای آن، نحوۀ «فضاسازی در آثار سینمایی» به عنوان عامل اساسی در بازتاب «زیبایی» با بهره‌گیری از این عناصر و اجزا در بحث پنجم به تحلیل و بررسی کشیده شود.

هرچند بحث‌های پنج‌گانۀ این نوشتار، رابطۀ محتوایی و پیوند موضوعی تنگاتنگی با هم دارند، اما با این وجود هر کدام از آنها خود بحث مستقلی در شناخت مفاهیم «زیبایی‌شناسی» فیلم قلمداد می‌شوند که در تحلیل و بررسی علاقمندان و تماشاگران و حتی منتقدان سینمایی نیز می‌توانند جداگانه اثرگذار باشند.

فهرست مطالب کتاب:

سخنی در آغاز

پیش‌گفتار چاپ دوم

بحث نخست: هنر و جایگاه سینما در آن

بحث دوم: مفاهیم واقعیت و واقع‌گرایی در سینما

بحث سوم: مفاهیم زیبایی در هنر و سینما

بحث چهارم: بررسی شکل و محتوا در سینما

بحث پنجم: فضاسازی در سینما

نمایۀ فیلم‌ها

نمایۀ نام‌ها

تصاویر