اسفند وحشی؛ پژوهشی دربارۀ سحر و جادو در فرهنگ عامه ایران
خلاصه
این کتاب پژوهشی بیمانند در فرهنگ عامه و افسانههای ایران و همپایۀ کتاب «باورها و آیینهای ایرانی» نوشتۀ آنری ماسۀ فرانسوی است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
بِس اَلن دانلدسن (1879 ـ 1974) عضو کلیسای پرسبیتری آمریکا و مبلّغ آن فرقۀ مسیحی در سال 1910 میلادی به تهران آمد و در مدرسۀ دخترانۀ پرسبیتری تبلیغی بیتئیل به تدریس پرداخت و به مدیریت آن مدرسه رسید. در 28 ژوئن 1916 با دوئایت دانلدسن، مبلّغ دیگر همان کلیسا که یک سال پیش از آن به مشهد آمده و به کار تبلیغی سرگرم بود، در تهران پیمان زناشویی بست و این دو تا سال 1940 که مدرسههای تبلیغی در ایران دایر بود (در این سال با ملی شدن مدرسههای تبلیغی، مبلّغان مسیحی از ایران اخراج شدند و نام مدرسۀ بیتئیل هم به نوربخش تغییر یافت) در ایران بودند. در این سال بِس اَلن به ناچار با شوهرش به علیگر هند میرود و در آنجا به مقام مدیریت مؤسسۀ مطالعههای اسلامی هنری مارتین میرسد و تا سال 1951 که بازنشسته شد، هر دو در هند به سر میبردند.
در مدت سیسالی که نویسنده در ایران همراه با شوهر خود در کارهای تبلیغی شرکت داشت، کتاب مقدس و زبان انگلیسی را نیز بهویژه به بانوان میآموخت و در عین حال به گردآوری مطلب برای کتاب «اسفند وحشی» خود سرگرم بود. این کتاب پژوهشی بیمانند در فرهنگ عامه و افسانههای ایران و همپایۀ کتاب «باورها و آیینهای ایرانی» نوشتۀ آنری ماسۀ فرانسوی است؛ اما بیش از آن کتاب، بر اساس تجربههای شخصی استوار است. نویسنده در این کتاب به موضوعاتی مانند چشم بد، آیینهای زمان زاده شدن کودک، عشق و زناشویی، زیارت، آیینهای خاکسپاری، فرشتگان، جهانشناسی، ستارهشناسی، نامها و شمارههای سالنامه، اهمیت گیاهان و درختان، بهداشت شخصی، طلسم و نشانهها پرداخته است و مطالعۀ آن برای هر دانشجوی جدی فرهنگ ایران و اسلام مفید به نظر میرسد.
این کتاب در واقع بیانگر زندگانی کهن است، با ترسها و خرافههایش که خوشبختانه روی به نابودی دارد. بیشتر مطالب این کتاب در سرزمین خراسان فراهم آمده، اما چون زائران از سرتاسر ایران به شهر مقدس مشهد میآیند و بسیاری از ایشان بخشی از عمرشان را در این شهر میماندند، جمعیت آن میتواند نمایندۀ یک گروه آماری باشد. بسیاری از زنانی که مطالب کتاب از ایشان برگرفته شده، در اصل از کرمان، یزد، اصفهان، تهران و بسیاری از روستاهای پیرامون این شهرها بودهاند و دیگران در اعداد کمتر ار همدان، رشت و تبریز بودهاند.
بیشترین نمونههای هدف و توضیحات را طبقههای پایینتر ارائه دادهاند؛ با این وجود هیچ گروهی از مردم حذف نشدهاند؛ باسواد و توانگر، بیسواد و تهیدست همه در این کتاب حضور دارند. هرچند بیشترین دادهها را زنان در اختیار نویسنده قرار دادهاند، اما بسیاری را هم مردان به آنها افزودهاند که ارزشمند است.
بسیاری از سنتهای اشارهشده در کتاب، شگفت و مبالغهآمیز است؛ چندانکه بهراستی بسیاری از مردمان امروزین به آنها باور ندارند و آنها را به سخره میگیرند. نکتۀ دیگر اینکه توجه بسیاری به رسمهای مذهبی شده است؛ زیرا خرافهها سخت در مذهب ریشه دارد.
کوشش شده است که این کتاب به مفهوم علمی جامع باشد؛ تنها شماری بسنده از نمونهها زیر عنوانهای گوناگون ارائه شده تا پرداختن به موضوع جالب توجه باشد. به ضرورت گاه در ارائۀ فصلهای گونهگون تداخلی رخ داده است: جن و پری در تولد نقش دارند، قرآن به همۀ باورها میپردازد و چشم بد در هر مرحله از زندگانی نفوذ دارد. بنابراین خطهای مشخصی دنبال نشده است و همگی نشان میدهد چگونه این رسمها و باورها به زندگی مردم رنگ و بو میدهند.
فهرست مطالب کتاب:
فهرست پیکرهها
یادداشت مترجم
پیشگفتار
فصل اول: چشم بد
فصل دوم: مراسم زاده شدن کودک
فصل سوم: جنّ
فصل چهارم: عشق و زناشویی
فصل پنجم: قدسیان، سیدان و زیارتگاهها
فصل ششم: زیارت
فصل هفتم: مرگ، رسمهای خاکسپاری و رستاخیز
فصل هشتم: فرشتگان
فصل نهم: قربانیها
فصل دهم: کوه قاف و باورهای مربوط به آن
فصل یازدهم: فصلها و آب و هوا
فصل دوازدهم: آسمانها و اجرام سماوی
فصل سیزدهم: نامها و شمارهها
فصل چهاردهم: سوگندها، نفرینها و دعاها
فصل پانزدهم: سالنامه
فصل شانزدهم: قرآن
فصل هفدهم: درختان و گیاهان
فصل هجدهم: سنگها و فلزها
فصل نوزدهم: چهارپایان و پرندگان
فصل بیستم: مار و کژدم و حشرهها
فصل بیستویکم: رؤیاها و خواب
فصل بیستودوم: گریستن، انداختن آب دهان، نفس کشیدن و عطسه کردن
فصل بیستوسوم: ناخن، مو و دندان
فصل بیستوچهارم: خوراکها
فصل بیستوپنجم: پیشگویی و جنگیری
فصل بیستوششم: طلسم و نشانهها
پربازدید ها بیشتر ...
دربارۀ ارتباطات: ارتباطات و تجلی آن در ادبیات و شعر فارسی
حمید مولانادر این کتاب ابتدا دایره یا جهان و عالم ارتباطات انسان را در یک الگوی پنجگانه به این ترتیب خلاصه شده
درآمدی بر شناخت هنر مدرن
مانیکا بوم ـ داچن و جَنِت کوکاین کتاب به جای آنکه به توالی تاریخ جنبشهای هنری بپردازد، با رویکردی موضوعی، برخی شاهکارهای هنر مدر
منابع مشابه بیشتر ...
عادات و آداب روزانۀ بزرگان: زنان نامی
میسن کریاین کتاب تلاشی است برای نشاندادن روحیات و عادات و آداب روزانۀ زنان نامی جهان. تمرکز بر زنان چشماند
اندیشۀ تاریخی در یونان باستان: از هومر تا عصر هراکلیوس
آرنولد توینبیآرنولد توینبی از پیشروترین تاریخنگاران جهان، در این اثر بیهمتا خدمت بزرگی به همۀ اندیشمندان گیتی