معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب از مجموعه‌ای است با عنوان «راهنمای سرگشتگان» با بیش از سی مجلد که انتشارات کونتینیوم در دو دهۀ اخیر به زبان انگلیسی منتشر کرده است. هر مجلد از این مجموعه به یکی از فیلسوفان برجسته یا یکی از مکاتب فلسفی ـ از دوران کلاسیک تا دوران معاصر ـ می‌پردازد. نویسندۀ این کتاب جرالد ا.پرس هم‌اکنون استاد فلسفه در کالج هانتر دانشگاه شهری نیویورک است. حوزۀ پژوهش‌های وی بیشتر به فلسفۀ یونان باستان و به‌ویژه فلسفۀ افلاطون اختصاص دارد.

نویسنده در این کتاب، آخرین دستاوردهای افلاطون‌پژوهان معاصر را به زبانی ساده و گیرا و هم‌زمان فنی و دقیق در چارچوبی تازه قرار می‌دهد. اگرچه در ظاهر مخاطب اصلی این اثر دانشجویان و خوانندگان مبتدی دیالوگ‌های افلاطون هستند، اما آنچه این اثر را از کتابی مقدماتی به سطح پژوهش‌های دانشورانه برمی‌کشد، رهیافت تازه‌ای است که پرس برای خوانش، فهم و تفسیر دیالوگ‌های افلاطون ارائه می‌کند. پرس نه‌تنها تلویحا رهیافت‌های حاکم بر افلاطون‌پژوهی در سدۀ گذشته را در خوانش و طبقه‌بندی دیالوگ‌های افلاطون رد می‌کند ـ رهیافت‌هایی نظیر تکوین‌گرایی، وحدت‌گرایی و باطنی‌گرایی ـ بلکه می‌کوشد با تأکید بر شیوۀ نگارش ویژۀ افلاطون، یعنی دیالوگ و تحلیل عناصر اصلی برسازندۀ آن تا حد ممکن مفروضات مدرن دربارۀ فلسفۀ افلاطون را معلق کند و افلاطون را نه بهتر از خود افلاطون بلکه تا حد ممکن همان‌طور که افلاطون می‌خواسته فهمیده شود بفهمد. این کوشش برای نزدیک شدن به قصد افلاطون، از نگاه پرس به معنای بی‌توجهی به معانی گوناگونی که متن افلاطون همچون هر ابرمتن دیگری در همامتن‌های گوناگون تاریخی می‌توانسته افاده کند، نخواهد بود.

سرگشتگی خوانندگان در مواجهه با افلاطون چند منبع دارد: وجود تفسیرهای گوناگون از فلسفۀ افلاطون؛ خود قالب دیالوگ؛ جزئیات استدلال‌ها و معنای کلی آنها در هر دیالوگ؛ حکایت‌ها و اسطوره‌هایی که در بسیاری از دیالوگ‌ها به چشم می‌خورد؛ آیرونی یا همان شوخ‌طبعی و بازیگوشی‌ای که سقراط و افلاطون به ترتیب عنوان شخصیت نمایشی و نویسندۀ دیالوگ‌ها به نمایش می‌گذارند؛ پافشاری افلاطون بر ناشناخته ماندن؛ درون‌مایه‌ها و اصول مکرری که به عنوان آموزه‌های فلسفی به روشنی مطرح نمی‌شوند؛ بی‌نتیجه ماندن بسیاری از دیالوگ‌ها در پایان؛ نحوۀ زندگانی سقراطی که به نظر می‌رسد برای جلب رضایت ما، البته به طور غیرمستقیم عرضه می‌شود.

این کتاب از سه اصل راهنما در سراسر مسیر خود بهره می‌برد: همامتن‌گرایی، کل‌گرایی و انداموارگرایی. همامتن‌گرایی به این معناست که متون باید در همامتن‌های زبان‌شناختی، تاریخی و عقلانی خودشان فهمیده شوند؛ بنابراین مهم نیست که متون در همامتن ما که تاحدودی متفاوت از همامتن اصلی است، چه معنایی افاده می‌کنند. کل‌گرایی از واژۀ یونانی «هولوس» به معنای همه، تمام یا کل مشتق شده است. کل‌گرایی مبتنی بر این تصور است که تمام ویژگی‌های نظامی مفروض (زیست‌شناسی، شیمی، جامعه، اقتصاد، ذهن، زبان‌شناسی و ....) نمی‌تواند فقط بر اساس مجموع اجزای تشکیل‌دهندۀ آن معین شود یا تبیین پذیرد. در عوض نظام به منزلۀ کل واحدی می‌تواند به نحو مهمی چگونگی رفتار اجزاء را معین کند. انداموارگرایی که بسط کل‌گرایی است، بدین معناست که فقرات و جزئیات هر متن باید به منزلۀ اجزاء کل واحدی در نظر گرفته شود که با فقرات و جزئیات دیگر در آن متن ارتباطی انداموار دارد و از جانب نویسندۀ آن متن بدین صورت سامان یافته است.

پس از بخش مقدماتی پیرامون زندگی افلاطون، آثارش و همامتن‌های تاریخی آن، وجوهی که نمایانگر تغیرند در بخش دوم، و وجوهی که نمایانگر ثبات‌اند در بخش سوم کتاب بررسی شده‌‌اند. هدف نویسنده در سرتاسر کتاب این است که خواننده با شناخت منابع متعدد سرگشتگی‌اش، از آنها به عنوان منابعی عمیق‌تر و غنی‌تر برای فهم دیالوگ‌ها بهره ببرد. در هر فصل پیشنهادهایی برای مطالعۀ بیشتر در نظر گرفته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمۀ مترجم

سپاسگزاری

درآمد: سرگشتگی، تردید و جستجوی حکمت و نیکبختی

بخش اول: پس‌زمینه

فصل اول: زندگی افلاطون و آثارش

فصل دوم: همامتن‌های لازم برای تفسیر دیالوگ‌های افلاطون

بخش دوم: منابع سرگشتگی

فصل سوم: تاریخ مختصری از افلاطون‌گرایی و تفسیر افلاطون

فصل چهارم: قالب دیالوگ

فصل پنجم: استدلال‌ها و ایده‌ها، بینش و آموزه‌ها

فصل ششم: افسانۀ تمثیلی، اسطوره و داستان

فصل هفتم: آیرونی و دیگر صورت‌های مطایبت

فصل هشتم: بازی و جدیت

فصل نهم: پارادوکس

بخش سوم: فلسفۀ افلاطون: ثبات

فصل دهم: ناشناختگی افلاطون و طبیعت فلسفۀ وی

فصل یازدهم: درون‌مایه‌های دیرپا و بینش افلاطون

فصل دوازدهم: راه افلاطونی به سوی حکمت

بخش چهارم: کمک به خوانش و فهم دیالوگ‌های افلاطون

فصل سیزدهم: دیالوگ افلاطونی را چگونه باید بخوانیم؟

فصل چهاردهم: خلاصه‌ای از دیالوگ‌ها

واژه‌نامۀ اصطلاحات یونانی

کتاب‌نامه

نمایه