۱۲۹۴
۴۱۴
شیرین و شیرویه

شیرین و شیرویه

پدیدآور: وفایی شیرازی مصحح: روح‌الله خادمی ناشر: مجمع ذخائر اسلامیتاریخ چاپ: ۱۳۹۸مکان چاپ: قمتیراژ: ۱۰۰شابک: 9ـ971ـ988ـ964ـ978 تعداد صفحات: ۱۹۲

خلاصه

این کتاب نه یک داستان غنایی کامل که اتمام خلاقانۀ داستانی بزرگ و با این وجود ناقص است که اگر بخواهیم آن را بر اساس نمونه‌های دیگر در متون غیرشعری توصیف کنیم، می‌شود چیزی شبیه «ذیل» که اصطلاحی است برای اهل کتاب.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

 

این کتاب نه یک داستان غنایی کامل که اتمام خلاقانۀ داستانی بزرگ و با این وجود ناقص است که اگر بخواهیم آن را بر اساس نمونه‌های دیگر در متون غیرشعری توصیف کنیم، می‌شود چیزی شبیه «ذیل» که اصطلاحی است برای اهل کتاب.

شاعری «نامی» تخلص به بازسرایی یکی از نام‌آورترین داستان‌های غنایی فارسی، یعنی خسرو و شیرین می‌پردازد و اگر به دیدۀ انصاف نگریسته شود، حق مطلب را نیز به‌خوبی ادا می‌کند؛ اما به دلایل احساسی و عاطفی از بازسرایی صحنۀ فرجامین داستان که بار تراژیک سنگینی دارد، سر باز می‌زند. این طفره رفتن حاکی از روح حساس، زودرنج و کم‌طاقت اوست و نمایانگر این است که شاعر این منظومه را خود زیسته است و در پشت نقاب الفاظ و تشبیهات و استعارات، زخمی کهنه از عشق سوزان بر دل دارد.

سراینده‌ای دیگر «وفایی» تخلص که خود را کوچک‌ترین شاگرد او برمی‌شمارد، کار ناتمام استاد را به پایان می‌رساند تا هم زبان طاعنان را از قدح استاد باز دارد و هم خود که از ذوق و خلاقیت بهره‌ای دارد، تفننی در داستان‌سرایی کرده باشد.

خلاقیت سرایندۀ این منظومه در آنجاست که اثر او اولین منظومه‌ای محسوب می‌شود که شاعر در آن تنها به بیان و بسط سرنوشت شیرین پس از مرگ خسرو پرداخته و با اندکی دگرگونی در کنش‌های داستانی و افزودن برخی شاخ و برگ‌ها از قبیل توصیف صحنه‌ها و آفرینش هدفمند و هوشمندانۀ گفتگوها، اثری جدید آفریده است.

دربارۀ شاعر این منظومه هیچ‌گونه اطلاعات برون‌متنی وجود ندارد و تنها شناختی که از وی در دست است، بر اساس همان اطلاعات اندکی است که او خود در لابلای اشعارش به دست داده است. اینکه او تخلص «وفایی» داشته و شاگرد «نامی اصفهانی» بوده است. دیگر اینکه هیچ‌گونه ادعای شاعری نداشته و فروتنانه از «شعرندانی» خود سخن گفته که این نشانۀ خاکساری و ادب نگه داشتن وی در مقابل بزرگان است. سه دیگر اینکه در پایان منظومه در پایان منظومه از باغی سرسبز و خرم در «حسین آباد» سخن گفته که گویا خود مدتی در آنجا ساکن بوده و چون قرینه‌ای دیگر از آن شهر وجود ندارد، دقیقا نمی‌توان کدامی و کجایی آن شهر را دریافت.

زبان ضعیف، دایرۀ واژگانی محدود و ناتوانی او در خلق و ابداع تصاویر شعری، بیانگر این است که شاعر حقیقتاً در شعر پیاده‌ای دست‌خالی بوده و نمی‌توانسته در شمار شاعران بزرگ روزگار قلمداد شود. احتمالاً به همین سبب تذکره‌نویسان عهد قاجار اطلاعی از این شاعر نداشته‌اند و لاجرم شرح حال زندگی و سرنوشت او در پشت غبار گمنامی و بی‌نشانی فراموش شده است. از آنجا که شاعر شاگرد ملاصادق نامی بوده، می‌توان دوران زندگی او را نیمۀ دوم قرن دوازدهم و نیمۀ اول قرن سیزدهم دانست.

از آنجا که نامی اصفهانی، خمسۀ خود را در زمان اقامت شیراز به توصیۀ حاجی آقاسی از بزرگان آن شهر سروده، اینکه وفایی شاگرد او نیز شیرازی بوده و در همان شهر شاگردی او کرده، بسیار محتمل است. زبان شعر او نیز این نکته را تأیید می‌کند. از این‌رو نام شاعر «شیرین و شیرویه» وفایی شیرازی در این کتاب ثبت شده است.

یگانه نسخۀ خطی از این منظومه، نسخه‌ای است که به شمارۀ 13696 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود.  انجام نسخه افتادگی دارد؛ بنابراین اطلاعات مفیدی از جمله کاتب، تاریخ کتابت و محل کتابت نسخه که می‌توانسته در این صفحه موجود باشد، در دست نیست.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ایران در آینۀ شعر روس

ایران در آینۀ شعر روس

میخاییل سینلنیکوف

این کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درون‌مایه‌های ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر

منابع مشابه

ساقی صهبای عشق؛ مقدمه، گزینش و شرح غزلیات سلطان ولد

ساقی صهبای عشق؛ مقدمه، گزینش و شرح غزلیات سلطان ولد

داود واثقی خوندابی

این کتاب گزیده‌ای است از غزلیات سلطان ولد که گرچه غالباً به پیروی از غزلیات دیوان کبیر سروده شده‌اند