معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

دوران زبان‌های ارانی میانه را از آغاز پادشاهی اشکانیان تا اسلام باید برشمرد. اما بعضی از زبان‌های مربوط به این دوران تا قرن سوم هجری نیز رواج داشته و به کار می‌رفته است. در این دوره هم آثاری از پهلوی اشکانی (پارتی) و هم آثار فارسی میانه کتیبه‌ای و کتابی وجود دارد.

این کتاب با عنوان «آموزش خط پهلوی کتابی (پیوسته ـ شکسته)» به آموزش این خط به روش بسیار آسان می‌پردازد؛ هرچند به دلیل وجود «هُزوارش»، ابهام در اتصال حروف و تعداد کم حروف نسبت به تعداد واج، یادگیری آن را بسیار مشکل کرده است؛ اما کوشش شده در توضیح مطالب و مثال‌ها از منابع اصلی استفاده شود. همچنین بخش پایانی کتاب به توضیح برخی از اصطلاحات اصلی اختصاص داده شده است. در این کتاب آموزش خط به روش علمی از حرف‌نویسی و آوانویسی لاتین استفاده شده، در یکب خش خلاصۀ موضوع و مکان کتیبه‌ها که برای تدریس دبیران مطالعات اجتماعی و تاریخ مناسب می‌باشد، اختصاص یافته است.

خط پهلوی کتابی که دارای 13 حرف است، از راست به چپ نوشته می‌شود. در منابع فارسی تعداد حروف پهلوی کتابی را 14 حرف دانسته‌اند که در اصل 13 حرف می‌باشد. اعداد اصلی از ده تا بیست با نوشتن عدد ده با یکان بدون واسطه می‌آید. نگارش اعداد بیست به بالا با ترکیب دهگاه با یکان است که در هنگام خواندن، حرف ربط در میان واژه اضافه می‌شود. در صدگان به بالا نیز یکان پیش از صدگان و هزارگان نوشه می‌شود.

یکی از ویژگی‌های نگارش زبان پهلوی و بیشتر زبان‌های ایرانی میانه، وجود هزوارش در آنهاست. هزوارش‌ها کلمات آرامی الاصلی هستند که به خط پهلوی نوشته می‌شدند ولی معادل پهلوی آنها به تلفظ درمی‌آمد.

رساله‌ها و متن‌های به زبان پهلوی موجود، بیشتر در سده‌های نخستین دورۀ اسلامی به‌ویژه سده‌های سوم و چهارم هجری تدوین شده‌اند. این متن‌ها عبارتند از: واژه‌نامه‌ها، ترجمه‌ها و تفسیرهای اوستا، دانشنامه‌های پهلوی، متون فلسفی و کلامی، متون مبتنی بر الهام و پیشگویی، اندرزنامه‌ها، مناظرات، متن‌های حماسی، تاریخ و جغرافیا، رساله‌های مربوط به قوانین دینی و حقوقی و رساله‌های کوچک تعلیمی. در بخشی از این کتاب، این کتاب‌ها و رساله‌ها به اختصار معرفی شده‌اند.

فهرست مطالب کتاب:

سخن نگارنده

راهنمای نشانه‌ها

مقدمه

جدول زبان‌های ایرانی

کتاب‌های پهلوی

الفبای پهلوی کتابی

اتصال حروف به یکدیگر

واژه‌های پهلوی

اعداد

آشنایی با برخی اصطلاحات

کتابنامه