معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب مباحثی در زبان‌شناسی و ترجمه را دربر می‌گیرد که طی سالیان اخیر نگاشته شده‌اند. مقاله‌های این کتاب برخی مسائل زبان‌شناسی مثل «نفی»، «معین و نامعین در زبان فارسی»، «رابطۀ بافت و معنی» و «کاربرد زبان‌شناسی در ترجمه و نظریه‌های ترجمه» را شامل می‌شود. یکی از مقاله‌ها هم از زبان فارسی ترجمه شده که متن فرانسوی آن نیز در کتاب آورده شده است. مقالۀ «عملکرد نفی در زبان فارسی» نیز به زبان انگلیسی هم ترجمه شده است. مخاطب اصلی این اثر دانشجویان و علاقمندان به رشتۀ زبان‌شناسی و ترجمه است. ضرورت توجه به مسئله‌شناسی علم زبان‌شناسی در ایران و مدنظر قرار دادن موضوع و روش علم از یک‌سو و کاربردهای این علم از سوی دیگر تا زمینه‌های توسعه و گسترش بیشتر علم زبان‌شناسی در ایران فراهم شود.

در بخشی از چکیدۀ اولین نوشتار آمده است: «با توجه به اینکه تلاش‌های زیادی در زبان فارسی و دیگر زبان‌ها روی عنصر نفی صورت گرفته، ولی این سوال مطرح است که جایگاه نفی کجاست؟ برای آنکه بتوانیم این جایگاه را بشناسیم، لازم است به تفاوت بررسی عنصر نفی به عنوان عملیات و نشانگر توجه شود. برای این منظور، بررسی محدودیت‌های توزیعی عملیات نفی و همچنین کلمه‌هایی که معنی نفی دارند، ضروری به نظر می‌رسد. نفی سازه‌ای در تقابل با نفی جمله‌ای قرار می‌گیرد. قصد ما این است که تنوع و پیچیدگی نفی را بررسی کنیم و عواملی که در تولید و بازتولید صورت‌های منفی عمل می‌کنند بشناسیم».

دومین نوشتار این کتاب، ترجمۀ مقاله‌ای است از زبان فرانسه که توسط دکتر محمدجعفر معین فر نوشته شده است. در ابتدای این مقاله آمده است: «زبان فارسی طبقۀ حرف تعریف ندارد. بنابراین از جزء ـ ی استفاده می‌کند که از ریشه پارسی باستان ـ aiva اسم عدد «یک» پدید آمده است و اینکه این امکان را دارد تا در برخی شرایط نقش حرف تعریف نامعین را ایفا کند. به علوه همین جزء ـ ی در شرایط دیگر برای تعیین اسم به کار می‌رود. قابل توجه است که در برخی موارد، این نشانه برای بیان نامعین به کار می‌رود ولی این باور که نبود نشانه اجازه می‌دهد تا آن را معین تعریف کنیم درست نیست، در واقع مفهوم امکان را هم باید در نظر بگیریم: در برخی شرایط، نبود نشانه بیانگر معین و در شرایط دیگر بیانگر نامعین است. هدف این بررسی این است که مدلی ارائه کند تا با آن بتوان در گفته‌ای معین این دو ارزش را شناخت».

سومین نوشتار این کتاب اختصاص به تأملی در باب دیدگاه‌های نظری و ترجمه دارد. در بخشی از مقدمۀ این نوشتار آمده است: «آنچه نگارنده را به سوی این موضوع هدایت کرده، اهمیت توجه به نقش دیدگاه‌ها و رویکردها به ویژه نقش زبان‌شناسی در ترجمه است که در چارچوب علم‌شناختی ترجمه بتوانیم جایگاه این رویکرد را نشان دهیم. علم‌شناسی ترجمه به تحلیل و بحث پایه‌های نظری ترجمه می‌پردازد. برای این کار، ابتدا از فعالیت ترجمه و فرایندهای عملی ترجمه شروع می‌کنیم و به سطح‌های زبان‌شناختی و انتقال معنا می‌پردازیم. سپس با در نظر گرفتن ارزش‌های فرهنگی در دو زبان و امانت در ترجمه به رابطۀ بین نظریه و عمل ترجمه خواهیم پرداخت».

آخرین مقالۀ فارسی این کتاب به بررسی رابطۀ مهارت و فن ترجمه در ارتباط با رویکردهای نظری می‌پردازد. در این راستا نویسنده کوشیده تا با ارائۀ رویکردهای نظری مرتبط با موضوع بتواند ارتباط آنها را با مهارت و فن ترجمه که فعالیتی عملی است، ردیابی کند.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار نویسنده

عملکرد نفی در زبان فارسی

معین و نامعین در زبان فارسی: تلاشی برای صوری‌سازی

تأملی در باب دیدگاه‌های نظری و ترجمه

مهارت و فن ترجمه در ارتباط با رویکردهای نظری

The study of negation as marker and operator in Persian language

 En persan  essai de formalisation«non- de fini» Et «de fini»

Le contexte en rapport au sens