معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

فرآیندهای فرهنگ‌پذیری و ادغلام میان عیلامیان و ایرانیان در اوایل هزارۀ یکم ق.م. به معنای تحولی گسترده بود که ساکنان جنوب غربی ایران و فرهنگ‌شان و همین‌طور گروه‌های نوظهور ایرانی‌زبان را تحت تأثیر قرار داده بود. این موضوع به خلق هویتی جدید یعنی هویت پارسی انجامید. بر اساس چنین پیش‌زمینه‌ای می‌توان مشاهده نمود که کورش در 550 ق.م. امپراتوری پارسی یا هخامنشی را از هیچ به وجود نیاورد، بلکه پیدایش این امپراتوری نتیجۀ یک فرآیند طولانی بوده است.

کورش از دیدگاه معاصر ایرانی که به گذشتۀ خویش معطوف است، به‌راستی شخصیت نمادین به شمار می‌رود. با وجود چنین محبوبیت بالایی، هنوز شخصیت او و بسیاری از جنبه‌های حکومتش به طرزی شگفت‌انگیز رازآلود مانده است. نویسنده کوشیده در این کتاب  او را بهتر معرفی نماید و به واقع هرگز بر این باور نبوده یا ادعا نکرده که کورش عیلامی بوده، بلکه به واقع همواره معتقد است که کورش در زمانه‌ای می‌زیست که پادشاهی و سنت‌های حکومتی عیلام، دستگاه نگارش خط میخی و دیوان اداری عیلامی، شبکه‌های تجاری عیلامی و اتحادیه‌های فرامنطقه‌ای همچنان پررنگ و بااهمیت بودند. نام و لقب کورش که هر دو احتمالا در اصل عیلامی هستند، مهر تأییدی بر این دیدگاه نویسنده هستند: نام کورش و ششپش در زبان عیلامی ریشه‌های قانع‌کننده‌ای دارند؛ با این حال این نکته لزوماً بدین معنا نیست که کورش نام خود یا نام نیای خود را چیزی غیر از اطلاقی آبا و اجدادی می‌دیده است.

این کتاب دربرگیرندۀ ترجمۀ سه مقاله از پژوهشگر هلندی ووتر هنکلمن است که به فرآیند فرهنگ‌پذیری میان مهاجران ایرانی‌زبان در مناطق جنوب غربی ایران و جمعیت عیلامی ساکن در آنجا اختصاص یافته‌اند. نویسنده تحصیلات دانشگاهی خود را در رشتۀ زبان‌شناسی کلاسیک با تخصص یونان باستان در دانشگاه لایدن آغاز کرد و سپس در رشتۀ تاریخ باستان با تخصص فرهنگ و زبان‌های هخامنشی در دانشگاه اوترخت ادامه داد. او در سال 2006 میلادی موفق به اخذ دکتری گردید و رسالۀ خود که مشابه مقالات ترجمه‌شده در این کتاب با تمرکز بر متون باروی تخت جمشید دربارۀ فرهنگ‌پذیری عیلامی ـ ایرانی بود، در مجموعۀ تاریخ هخامنشی در سال 2008 به صورت کتابی مفصل به چاپ رساند.

مقالۀ نخست این کتاب در اصل به فرانسوی و مقالۀ دوم و سوم به انگلیسی است. تمرکز این مقالات بر فرهنگ‌پذیری ایرانیان و عیلامیان از منظرهای تاریخی، زبان‌شناختی و باستان‌شناختی است. روند این فرهنگ‌پذیری به پیدایش قومی پارسیان منجر می‌شود و از دل این هویت جدید پارسی است که مردمی سر بر می‌آورند که تاریخ جهان را به گونه‌ای دیگر رقم می‌زنند. از این منظر این کتاب به شناخت بهتر ریشه‌های تاریخ هخامنشی با رویکردی فرهنگی کمک می‌کند و از این رهگذر درک بهتری از تاریخ ایران در پی می‌آورد. مقالۀ دوم کتاب تمرکزش بر مسئلۀ تداوم در امپراتوری است و در مقالۀ سوم نیز نویسنده با عنوانی فریبنده اما پرمعنا از طریق آن تصویرهای مفروض و کلیشه‌ای موجود از کورش و داریوش را به نقد کشیده و رهیافت‌های جدیدی ارائه می‌دهد.

فهرست مطالب کتاب:

یادداشت نویسنده بر ترجمۀ فارسی

مقدمۀ مترجم

چیشپیش و پارسیان

پارسیان، مادها و عیلامی‌ها: فرهنگ‌پذیری در دورۀ عیلام نو

کورش پارسی و داریوش عیلامی: اشتباهی در تشخیص هویت

پیوست: نظر هینتس و گرشویچ دربارۀ وضعیت زبان عیلامی هخامنشی

فهرست اختصارات

کتاب‌شناسی