معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

اگر بخواهیم به موضوعاتی که در جهان پست‌مدرن مورد توجه است مرور کنیم، باید اشاره کنیم به جامعه، فرهنگ و سبک زندگی امروز که با دهه‌های گذشته تفاوت چشمگیری پیدا کرده است. اموری ملموس نظیر توسعۀ رسانه‌های همگانی، جامعۀ مصرفی و فناوری اطلاعات و انواع پیشرفت‌های فوق که بر درک ما از امور انتزاعی‌تر مانند معنا، هویت و حتی واقعیت تأثیر گذاشته است، ناکارآمدی روش‌های قدیمی تحلیل و این الزام که برای درک اوضاع عصر حاضر باید رویکردها و واژه‌های تازه‌ای ایجاد کرد.

آنچه در صیرورت شعر پست‌مدرن با آن روبرو هستیم، یعنی تنوع و صورت‌های متفاوت شعری ما را به این سو می‌کشاند که آن را به مثابۀ یک پارادایم فرهنگی همچون یک نظام دلالت در نظر بگیریم و آن را به زعم اسکات لش همچون یک رژیم انباشت معرفی کنیم. در اینجا مفهوم موقتی، گذرا و نیز دوره‌ای بودن در واژۀ رژیم مستتر است. در واقع چیزی به نام صورت‌بندی و کلاسه‌بندی مطلق زبان ادبی وجود ندارد، امروزه چیزی به نام ذات شعر یا ادبیات موجود نیست، بلکه این کارکردهای وژه هستند که وجود دارند.

اگر بخواهیم به طور کلی برای هنر و ادبیات پست‌مدرن ویژگی‌هایی را برشماریم باید به «خودآگاهی زیباشناسی»، رد یک ساختار روایی علت و معلولی و متقارن»، «مونتاژ ادبی»، «بروز یک ماهیت متناقض، مبهم، غیرقطعی و نامتعین»، «عدم اعتقاد به یک شخصیت کامل و در عوض تأکید بر سوژۀ چندپاره»، «حذف مرز بین هنر و زندگی روزمره»، «فروریختن تمایز سلسله مراتبی بین فرهنگ نخبگان و فرهنگ عامه»، «بازاندیشی در مورد رابطۀ بین هنر و فرهنگ عامه‌پسند و تفاوت‌های میان آثار هنری و دیگر کالاهای مصرفی»، «التقاط‌گرایی و گلچین‌گرایی مکاتب ادبی و آمیختن قاعده‌ها»، «توجه به ظاهر و نه به عمق و ژرفا»، «رد نظریه‌هایی که به فراسوی پدیده‌ها اشاره می‌کنند»، «تأکید بر شکل، وضع و شیوه به جای محتوا»، «تبدیل واقعیت به انگاره‌ها و پندارها»، «تبدیل زمان به حال‌های مکرر چندپاره» و «متنی‌سازی با تاریخ، فلسفه، حقوق و جامعه‌شناسی به عنوان آیین نگارش‌های انتخابی یا گفتمان‌ها».

اما به طور جزئی‌تر مؤلفه‌های شعر پست‌مدرن عبارتند از: «میل به صورت‌های فصلی، انشقاقی، باز و ناظر به دادائیسم نظیر پستیچ و موزائیک واره‌گی در تقابل با صورت‌های عطفی و بسته»، «نداشتن قصد و هدف و پرداختن به پروسه‌های تصادفی و اتفاقی و پیش نیندیشیده»، «بی‌نظمی و هرج و مرج»، «عدم توجه به لفاظی‌ها و مهارت‌های کلامی»، «بی‌توجهی به ویراست و تصحیح»، «فراروی از مرزهای ژانریک و توجه به متنیت»، «میل به تفسیرزدایی و غلط‌خوانی»، «سیر در کهکشانی از دال‌ها»، «پرداختن به وجوه شیزوفرنیک از قبیل بی‌ربط گویی، پرش تفکر، حاشیه‌پردازی و واژه‌سازی»، «عدم تعین یا عدم قطعیت»، «ارزیابی به مثابۀ یک پروسه و نه مثابۀ محصول (تولید)»، «اهمیت به رخداد، روند و اجرای کار و نه موضوع، محتوا و هدف»، «تمرکززدایی از اقتدار و تبلیغ کثرت‌گرایی»، «توصیۀ یک چشم چرخان یا چشم‌اندازی چندوجهی»، «ترجیح واژه‌های تهی بر مدلول استعلایی»، «ترجیح امر واقعی به متافیزیکی» و .... .

آوانگاردبودن و پست‌مدرن بودن با عناوین مختلف در شعر و ادبیات ایران طی دو دهۀ گذشته بزرگ‌ترین تقابل فرهنگی در کنار مناقشه شعر نو و کهن است. یکی از مهم‌ترین مشکلات در این مناقشه، عدم وجود تفاهم به دلیل کمبود منابع متنی نظری معتبر در این حوزه به زبان فارسی است. بخشی از این کتاب در واقع از کتاب معروف پل هوور پیشتاز شعر پست‌مدرن آمریکاست و بخشی حاصل نزدیک به بیست سال شاعری مداوم و کار فکری، انتقادی و سپس تدریجی شعر پست‌مدرن و آوانگارد دنیا و شرایط شعر در این شرایط توسط مترجم است. در پایان کتاب نیز پنج مقاله دربارۀ شعر آمریکا ترجمه شده است.

فهرست مطالب کتاب:

سخن ناشر

وقتی از شعر پست‌مدرن حرف می‌زنیم/ علی قنبری

شناخت شعر پست‌مدرن/ پل هوور

معرفی شاعران پست‌مدرن و نمونۀ اشعار

مقالات

«یادداشتی برای زوزه و اشعار دیگر» آلن گینزبرگ

«چطور آوایتان را سر می‌دهید؟» امیری باراکا

«تم‌ها و واریاسیون‌ها» جان کیج

«در پرسیونیسم: یک بیانیه» فرانک اهارا

ضمیمۀ «شعر زبان» استیو ایونز و جنیفر مکسلی