نقد ایراد، در نقد ادبی فارسی ـ شمارۀ اول
خلاصه
هدف و ضرورت جمعآوری مقالات و مطالب در این کتاب، بذل توجه به صداهای متنوع نقد ادبی و خوانشهای انتقادی را در پی دارد و از رهگذر این همگرایی و همافزایی است که میتوان زمینۀ گفتگو در عرصۀ نقد ادبی را فراهم کرد؛ جایی که متون انتقادی و نویسندگان آنها با هم و نیز با اثر ادبی ـ هنری گفتگو میکنند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
از منظر انواع ادبی، ادبیات محدود به یک نوع یا یک جنبه یا یک زاویۀ دید نیست. انواع ادبی چون گونههای دیگر گیاهی و حیوانی، حیات متنوعی دارند که حاصل دمها و آنات متنوع اهل ادبیات و فرهنگ و تنوع فرهنگی و اجتماعی در جوامع مختلف است. نوع ادبی لحظۀ مبارکی است که خواننده را به مسیر تازهای میکشاند. مسیر تازه یعنی جستجوی سیر زندگی و سلوک انسان در آنات و بازتاب آن در زندگی در یک قالب با فرم ادبی. انواع ادبی و اگر وسیعتر نگریسته شود، انواع هنر، لحظات مبارک هر فرهنگ و جامعه و ادبیاتی است. از یک منظر نقد ادبی وقتی به وجود میآید که یکی از مصادیق نوع ادبی در جامعۀ ادبی به وجود آمده باشد. جامعۀ انواع ادبی نوع عینی ادبیای را به جامعۀ خوانندگان میفرستد و اثر خوانده میشود. نقد ادبی در این مرحله خواندن ـ و عمیق خواندن ـ به وجود میآید. نقد ادبی چیزی نیست جز فرایند خواندن و نوشتن و بازنویسی و گزاردن حق (و ناحق) یک اثر ادبی چه به وجه سلبی و چه به وجه ایجابی.
اثر ادبی در این گفتگوها شکل میگیرد و نقد ادبی نیز پیرو اثر ادبی عرصۀ گفتگوهاست. نقد ادبی به سبب نزدیکیای که با جریان نظریۀ ادبی دارد، از طرفی در ساحت نظریه مستقر است و از طرفی به آیندۀ متن ادبی پرتاب شده است. هر نمونه نقد ادبی در خود همزمان، هم چالش نظری دارد و هم چالش کاربستی. اگر «حیات» و فضای ادبی ـ هنری و نیز فضاهای انتقادی به وجود نیاید، نوشتار انتقادی به لحظۀ خلق و تأثیر بنیادی در آفریدن دقیقهای ماندگار در تاریخ ادبیات نخواهد رسید.
حیات و فضای انتقادیای را که لازمۀ پرورش و بارور شدن انواع ادبی و نقد ادبی است، گفتگو و ارتباط به وجود میآورد؛ نوعی گشودن چهرهها، استعارهها و دریافتها، اینکه هنر و جامعه و ادبیات و نوشتار انتقادی را چگونه میبینیم و دریافت هر کدام از آن چیست. آیا آن جدل تاریخی ملکالشعرای بهار و تقی رفعت به لحظهای دور از دست و تکرارناپذیر در تاریخ ادبیات ما بدل شده است؟ آیا چنان لحظۀ تکرارناپذیری است چون لحظههای تکرارناپذیر روایی در چهار مقالۀ نظامی عروضی سمرقندی؟
هدف و ضرورت جمعآوری مقالات و مطالب در این کتاب، بذل توجه به صداهای متنوع نقد ادبی و خوانشهای انتقادی را در پی دارد و از رهگذر این همگرایی و همافزایی است که میتوان زمینۀ گفتگو در عرصۀ نقد ادبی را فراهم کرد؛ جایی که متون انتقادی و نویسندگان آنها با هم و نیز با اثر ادبی ـ هنری گفتگو میکنند. افزون بر اینکه این کتاب فرصتی است برای طرح نظریهها، الگوها و طرحها، انتقادها و آراء، ایدهپردازی و نظریهپردازی؛ جایی برای اندیشیدن به مهمترین مسائل ادبی گذشته و اکنون؛ مسائلی چون وضعیت نقد ادبی در ایران، مسئلۀ شعر فارسی، رمان فارسی، رابطۀ تاریخنگاری ادبی و نقد ادبی، نسبت ادبیات با حوزههای معرفتی دیگر و ..... .
موضوع دیگری که این کتاب مدنظر داشته است، کمکردن فاصلۀ میان عرصۀ پژوهش (پژوهش آکادمیک و ....) و عرصۀ تخیلات نظری است؛ جایی که دیگر نویسنده چون پژوهشگر لزوماً متکی به دادههای دقیق و روششناسی کارآمد و دقایق و ظرایف تحقیقی نیست، بلکه ذهن و تخیل، آزادانه به سمت نظر ورزیدن میرود و از طریق ترکیب و ابداع، نوشتاری پدید میآورد که خلاقانه است. «نقد ایراد» این گفتگو را در نظر دارد؛ اینکه فرمهای نوشتار در سرزمین نقد ادبی به گفتگو بنشیند و از دستاوردها و نکات مثبت یکدیگر بهره گیرند. از این رهگذر میتوان مناسبات تازهای میان ادبیات و اندیشه، ادبیات و فرهنگ، ادبیات و فلسفه، ادبیات و عرصۀ نظر برقرار کرد و نظریهها و مسائل مختلف ادبی ـ هنری را در موضوع توجه و بحث و فحص و جستجو قرار داد.
به این معنا «نقد ایراد» که به سنت انتقادی فارسی توجهی ویژه دارد و همزمان به شکلها و صورتهای نوشتار انتقادی میاندیشد، یک گفتگوی طولانی است میان حوزۀ نقد ادبی (و رویکردهای درونی آن)، نقد انواع هنری، نقد فلسفی، نظریۀ ادبی، انواع ادبی، ترجمه و ادبیات تطبیقی و ..... . این گفتگو هر جا که شکل بگیرد، معنای حیات است و فضای گشودۀ رشد نقد ادبی و انواع دیگر نقد.
فهرست مطالب کتاب:
درآمد/ مهدی دادخواه تهرانی
* دربارۀ نقد: لذت یافتن و نیافتن؛ با یک تعریف شخصی برای نقد خلاق/ شهلا زرلکی
* مواجهه:
آن دیگر نانیمایی؛ نارسایی مفهوم فرم و بحران در «چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم»/ مهدی دادخواه تهرانی
نعشة الموت؛ دربارۀ الفبای هانری میشو به برگردان بیژن الهی/ حامد هاتف
* نقد نظریه: دو تعبیر متفاوت در دو پارادایم فرهنگی؛ نقد نظریۀ ذهن دوجایگاهی جولین جینز/ بهمن بازرگانی
* گفتگو: چالشهای ناپیوسته؛ گفتگویی دربارۀ کلاسیکها و مدرنهای زبان فارسی/ مرتضی پورحاجی، عنایت سمیعی
* جامعۀ نمایش: تئاتر زندگی درونی، حلقۀ فراموششدۀ تئاتر ایران/ زیبا خادم حقیقت
* نقش و تصویر: مرگ نقاشی مرده است/ سحر صمدیان
* دربارۀ خط: خط، تنانگی زبان/ رضا فرخفال
* تاریخ ادبی: نگارش تاریخ متن ادبی؛ در قالب کتابشناسی تفسیری با بهرهمندی از نظریۀ زیباییشناسی دریافت/ نغمه دادور
* ادبیات تطبیقی:
بررسی تطبیقی سنت در نخستین نمونههای داستان کوتاه فارسی و عربی/ حبیبالله عباسی
منطق کلاغ؛ بررسی تطبیقی مجموعه شعر کلاغ تد هیوز و منطق الطیر عطار/ نرگس باقری
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
منابع مشابه بیشتر ...
تاریخ ادبی و تاریخنگاری ادبی: مجموعه مقالات
گروهی از نویسندگاناین کتاب که نخستین مجلد از مجموعۀ «نظریه و روش در تاریخنگاری ادبیات» است، مجموعهمقالاتی است که از
شعر جنگ به روایت غیررسمی: برگهایی فراموششده از تاریخ ادبیات ایران: 1359 ـ 1379
کامیار عابدیهدف اصلی این کتاب نه بررسی شعرهای جنگ به روایت غیررسمی، بلکه گردآوری بخشی از ادبیات ایران است که بدب