معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

موسیقی کلاسیک را نمی‌توان بدون ولفگانگ آمادئوس موتسارت در تصور آورد. یوزف هایدن دربارۀ موتسارت گفته بود که آیندگان تا صد سال استعدادی همچون او را نخواهند دید. اما اکنون که حدود دو قرن و نیم از گفتۀ هایدن گذشته، هیچ آهنگسازی ظهور نکرده که توانسته باشد به جایگاه یگانۀ موتسارت دست یابد. این پسر اعجاب‌انگیز با ترکیب ملودی ایتالیایی و پولیفونی آلمانی، در موسیقی کلاسیک طرحی نو درانداخت و با توانایی ویژۀ خود در روایت زمزمه‌وار ناگفته‌های موسیقی، راه‌های گسترده‌ای در برابر آیندۀ دنیای موسیقی ترسیم کرد. برخی بر این باورند که آغازگر نهضت رمانتیک در موسیقی، رمانس آرام «کنسرتو پیانوی شمارۀ 20» موتسارت بوده است.

موتسارت آهنگسازی را از سن بسیار کم آغاز کرد و نبوغ از همان ابتدای کودکی در وجود او شکوفا شد. آن کیفیت و نشاط کودکانه و آن نگاه کاوشگر به جهان که تا واپسین لحظۀ زندگی در موسیقی موتسارت نمود داشت، در واقع ریشه در دوران کودکی وی دارد. این هنرمند با معصومیت خود و روح بی‌غل و غشی که داشت، تا پایان عمر کوتاهش عشق و شادی را به عنوان نشانۀ غالب طبیعت خود حفظ کرد. کافی است مثلاً به سمفونی‌ها و کنسرتوها و اپرهای او گوش فرا دهیم تا ببینیم سازهایش همچون نواهایی رقص‌کنان میان آسمان و زمین، چقدر رسا و روشن و بی‌واسطه در گوش ما نجوا می‌کنند، بدون اینکه بخواهند قدرت و ژرفایشان را به رخ شنونده بکشند.

گوش سپردن به هر قطعه‌ای از موتسارت همچون سفر به سرزمینی دوردست پر از چشم‌اندازهای بکر و بدیع و ناآشنا می‌ماند. آهنگساز سخاوتمندانه دست‌تان را می‌گیرد و شما را همراه با خود تا انتهای وادی رؤیا و خیال سیر می‌دهد تا ناشناخته‌ها را کشف کنید. موتسارت نیروی خود را از عشق و طبیعت می‌گرفت و گویی حتی زمزمه و ولولۀ جهان را در لابلای گیاهان می‌شنید. درک و دریافت ناب او از طبیعت آثاری خلق کرده که سرتاسرش هماهنگی است و سبکبالی و بی‌پروایی. زیبایی جهان از میان نت‌های موسیقی به نمایش درمی‌آید و انسان را بر فراز خاک به اندیشه‌های طربناک پرواز می‌دهد.

موتسارت بیش از ششصد اثر خلق کرد و شاید تنها آهنگسازی در تاریخ باشد که متنوع‌ترین قطعات را با سرشاری و گوناگونی احساس ساخته است. اما مهم‌ترین ویژگی موسیقی او که آن را از آثار سایر آهنگسازان متمایز می‌کند، جوانی و وجدآفرینی آن است. موسیقی موتسارت حتی اگر در لحظاتی حالتی محزون پیدا کند، از دل آن حزن، شادی‌اش سر برمی‌آورد. و اگر ضرب‌آهنگ آهسته‌ای داشته باشد، در عین حال که به شنونده احساس فراغ بال می‌بخشد، هیجان‌زده‌اش نیز می‌کند.

موتسارت خیلی کوتاه عمر کرد و آنقدر که باید در زندگی شادی دید؛ اما شاد و عاشقانه زیست و خون‌مایۀ هستی خود را که همان جوانی و شور و ولع برای درک لذت بود، به دنیا هدیه داد. زندگی او همچون یک سمفونی زیبا بود که با گذار از موومان‌هایی موزن، به سوی یک پایان باشکوه حرکت می‌کرد. عشق به زندگی در این آهنگساز چنان قدرتمند بود که حتی خود زندگی و ناملایماتش هم که می‌خواست جان و توان او را فرسوده کند، نتوانست تیره و تارش کند. آثار موتسارت پاسخی سخاوتمندانه بود در برابر درد و رنج بسیاری که این هنرمند در دهۀ پایانی زندگی‌اش تحمل می‌کرد.  

این کتاب ادعا نمی‌کند که یک زندگینامه است، بلکه قصدش بیشتر آن بوده که مردی به نام ولفگانگ امه‌دی (همان‌گونه که موتسارت خودش را می‌نامید) را در دوران خود و نیز با همۀ پیچیدگی‌اش تصویر کند. او به عنوان یک نابغه، تمام بیست‌وچهار ساعت شبانه‌روز مشغول به کار نبود. استعداد ژرف ااو در موسیقی نه‌تنها بر سایر جنبه‌های هستی بشری سایه انداخته، بلکه باعث شده مردی که پشت آن موسیقی است، ناپدید شود؛ مردی که علاقۀ بسیاری را تا امروز برانگیخته و شورانده است. نگاه به گنجینۀ گرانبهای موسیقی که او برای بشریت به میراث گذاشته است، دیگری دلیلی برای گریز به قلمرو اساطیر و افسانه‌ها باقی نمی‌گذارد.

در این کتاب مراحل مختلف زندگی موتسارت با تصاویر و متن‌هایی گوناگون، همچون شهر فرنگ به تصویر درآمده است. خوانندۀ این کتاب همراه با گونه‌های متنوع موسیقی او به سفری اکتشافی به درون زندگی موتسارت می‌رود؛ زندگی‌ای که با در اختیار داشتن گنجینه‌های بی‌مانند زیبایی و حقیقت، یک عمر به درازا می‌کشد.

این کتاب یکی از زندگینامه‌های دقیق دربارۀ موتسارت است و بر مبنای نامه‌هایی نوشته و تنظیم شده که از دوران زندگی کوتاه اما کامل این آهنگساز بزرگ و الهام‌بخش بر جای مانده است؛ نامه‌هایی به قلم خود موتسارت، نزدیکان و منسوبانش و بزرگان و هنرمندان آن دوره، نظیر گوته، هایدن، یوهان آندره‌آی شاختنر و بارون فون گریم. این زندگینامه افزون بر وصف شور و نبوغ آهنگسازی موتسارت، با نیم‌نگاهی به احساسات و تفکرات او و کارهای ساده و روزمره‌اش، اما دل‌شکستۀ هنرمندی به دست دهد که جهان و هارمونی هستی را درک کرده بود و دوست داشت آزاد و عاشق و بی‌دغدغه زندگی کند.