معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

فلسفۀ زبان بر مجموعه مطالعات فلسفی در باب زبان‌های طبیعی اطلاق می‌شود که معطوف به تبیین و توضیح رابطۀ ذهن و زبان و جهان است و به‌ویژه به دو مسئلۀ معنای زبانی و استفاده از زبان توجه دارد. این مطالعات هر دو جنبۀ هم‌زمانی و درزمانی را دربر می‌گیرد. مسائل فلسفۀ زبان مسائلی کلی در باب زبان هستند و معطوف به زبان خاصی نیستند. مباحث فلسفۀ زبان عمدتاً متمرکز بر نظریۀ معناست، اما مباحثی دیگر همچون نظریۀ ارجاع، نظریۀ صدق، کاربردشناسی فلسفی و نظریۀ زبان‌شناسی نیز محل بحث فیلسوفان زبان است.

توجه فیلسوفان به زبان صرفاً به این دلیل نیست که زبان نقشی محوری در زندگی انسان‌ها دارد، هرچند همین هم به تنهایی دلیل خوبی است برای اینکه زبان موضوع برخی تأملات فلسفی قرار بگیرد. پرسش‌های مربوط به رابطۀ زبان و تفکر مهم هستند؛ اما انگیزه‌های دیگری نیز وجود دارد. دست‌کم برخی از فلاسفه امیدوارند که فهم روشن‌تر از زبان و ساختارهای بنیادین آن کمک کند تا فهم روشن‌تری از ساختار جهان ـ متافیزیک ـ به دست آید. مثلاً فیلسوفانی که توجه‌شان معطوف به ماهیت زمان و وضعیت گذشته و آیندۀ امور است، می‌کوشند به فهم روشنی از چگونگی عملکرد زمان و چگونگی تبیین مدعیات زمانی دست یابند. (دلیل اینکه کسی ساختار زبان را راهنمایی برای ساختار واقعیت بداند، خود مبتنی بر مباحث بنیادین فلسفۀ زبان است). دلیل دیگر علاقۀ فلاسفه به زبان که عمومیت بیشتری دارد، این است که فعالیت‌های فلسفی ـ یعنی استدلال و توضیح مفهومی ـ با استفاده از ابزار زبانی صورت می‌گیرند و فیلسوفان مایل‌اند که این ابزار زبانی را موضوع بررسی‌های دقیق و انتقادی قرار دهند و می‌کوشند مطمئن شوند که توان ادای این رسالت را دارند و خاطرشان آسوده گردد که لغزشگاه‌های کم‌وبیش ظریفی که به واسطۀ زبان پدید می‌آیند، به خطا در استدلال، فهم نادرست از امور یا پی‌جویی مسائل حقیقتاً بی‌معنا رهنمون نمی‌شوند.

این کتاب مدخلی برای فلسفۀ زبان است؛ اما نه مدخلی که تنها گزارشی ساده از دیدگاه‌ها به دست دهد. فصل‌های مختلف کتاب، افزون بر شرح دیدگاه‌های فیلسوفان مورد بحث، مشتمل بر تقریرها و تفسیرها و نقدهایی از اندیشه‌های آنان است. بری لی ـ ویراستار کتاب ـ دربارۀ این کتاب گفته است: «هدف از این کتاب بررسی جامع و کاملی از فلسفۀ زبان نیست. این کتاب درآمدی به فلسفۀ زبان است، بدین معنا که برخی اندیشه‌ها، رویکردها و استدلال‌های کلیدی در این حوزه را به خوانندگان عرضه کند. در نظر بوده که کتاب آغازی برای تأمل در فلسفۀ زبان و نقطۀ شروعی برای کاوش در متون مرتبط به آن باشد».

می‌توان گفت که این کتاب دربردارندۀ مهم‌ترین اندیشه‌ها در فلسفۀ زبان است. همان‌گونه که پیداست فیلسوفانی که نام‌شان در فهرست کتاب آمده، آنهایی هستند که با ارائۀ دیدگاه‌هایی بدیع در حوزۀ فلسفۀ زبان جریان‌ساز شده‌اند. بری لی در این‌باره گفته است: «انتخاب این افراد برای کتاب حاضر از آن رو بوده که آنها دیدگاه‌های قابل توجهی در این حوزه دارند. من در انتخاب تعداد چهره‌های مورد بحث دچار محدودیت بودم؛ زیرا ناشر تعداد صفحات معینی برای کتاب در نظر گرفته بود. صرفاً مهم‌ترین چهره‌ها را برگزیدم و در این زمینه تنوع را نیز لحاظ کردم».

اشخاصی که کارهایشان در این کتاب برسی شده، پرسش‌های سطح بالایی دربارۀ زبان مطرح می‌کنند. استفاه از زبان تا چه اندازه در چارچوب نظریه‌ای نظام‌مند و جامع قابل بررسی است (اگر اساساً قابل بررسی باشد)؟ گر قابل بررسی باشد، آیا در نظریه باید از مفهوم معنا استفاده کرد؟ و اگر باید از چنین مفهومی بهره برد، چه تبیینی می‌توان از آن ارائه کرد و چه مفاهیم دیگری در تحلیل یا توضیح آن محوریت دارند (صدق، ارجاع، معنی یا مفاهیم دیگر). چهره‌های مورد بررسی دیدگاه‌های گوناگونی در خصوص این پرسش‌ها و پرسش‌های مربوط به رابطۀ میان زبان و ذهن و جهان دارد؛ از جمله اینکه وقتی گویندگان یک نوع عبارت زبانی خاصی را درک می‌کنند، اشیاء باید چه جایگاهی در حالات روانی هر یک از آنها داشته باشند؛ یا اینکه رابطۀ معناشناختی میان واژه‌ها و اشیاء چگونه شکل می‌گیرد و دوام می‌آورد؟.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار مترجم

معرفی نویسندگان

درآمد

فصل اول: فرگه

فصل دوم: راسل

فصل سوم: ویتگنشتاین: رسالۀ منطقی ـ فلسفی

فصل چهارم: کارناپ

فصل پنجم: آستین

فصل ششم: ویتگنشتاین: پژوهش‌های فلسفی

فصل هفتم: کواین

فصل هشتم: چامسکی

فصل نهم: گرایس

فصل دهم: دیویدسون

فصل یازدهم: دامت

فصل دوازدهم: کریپکی

فصل سیزدهم: دریدا

واژه‌نامه

نمایه