خانم! فردا کوچ است؛ سفرنامۀ سکینه سلطان (وقارالدوله) بر اساس کتاب «روزنامۀ سفر عتبات و مکه»
خلاصه
این کتاب جلد سوم از مجموعۀ سفرنامههای قدیمی زنان، شرح سفر سکینه سلطان ملقب به وقارالدوله از همسران ناصرالدین شاه، به مکه و عتبات است. وقارالدوله سفرش را چهار سال بعد از کشته شدن شاه و زمانی که به همسری معتصمالملک درآمده، شروع میکند؛ ولی همچنان در این سفر به یاد ناصرالدینشاه است و خاطراتی از او ذکر میکند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
سفرنامهها منابع ارزشمند اطلاعات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هستند که زمان و مکان جغرافیایی خاصی را به روشنی پیش چشم مخاطب میگذارند. اهمیت سفرنامهها بر اساس دانش، جهانبینی و تخصصی سفرنامهنویسها روشن میشود. از گزارشهای موجود چنین برمیآید که اندکی از سفرنامههای ایرانی را زنان نوشتهاند. موضوعی که از تأخیر در سوادآموزی آنها حکایت دارد. همین تعداد معدود و محدود سفرنامهها هم عمدتاً توسط همسران پادشاهان یا خوانین و صاحبمنصبان و به طور کلی طبقات بالای اجتماعی نوشته شدهاند. سفرنامههای وقار الدوله (سکینه سلطان) و بیبی مریم بختیاری از این قبیل است.
این کتاب جلد سوم از مجموعۀ سفرنامه های فدیمی زنان، شرح سفر سکینه سلطان ملقب به وقارالدوله از همسران ناصرالدین شاه، به مکه و عتبات است. وقارالدوله سفرش را چهار سال بعد از کشته شدن شاه و زمانی که به همسری معتصمالملک درآمده، شروع میکند؛ ولی همچنان در این سفر به یاد ناصرالدینشاه است و خاطراتی از او ذکر میکند. جذابیت سفرنامههای زنان در این است که در کنار اتفاقات سفر، ریزهکاریها و روزمرگیها را هم ثبت کردهاند و این روایت جزئیات است که به ما امکان میدهد تصویر روشنتری از آن دورۀ زمانی داشته باشیم. در این سفرنامهها متن به زبان شفاهی نزدیکتر میشود و صراحت و جسارت زنان راوی، وجوه نادیدهای از آن دورۀ تاریخی را به ما نشان میدهد. هدف این مجموعه بازآفرینی سفرنامههای زنان در قالبی جذاب و خواندنی به منظور خوشخوان کردن متنها برای مخاطبان است.
با توجه به این سفرنامه، وقارالدوله زن پیشرو و خوشبختی بوده است. زنی که توان مالی سفر به کربلا و مکه و اجازۀ همسر را داشته و همینطور صاحب برادری بوده که در سفر همراهیاش میکند. اما خودش اغلب به این بخت خوب اعتقادی نداشته و یکی از ویژگیهایی که در سفرنامۀ او دیده میشود، غرزدن و نارضایتی دائمی از شرایطش است.
وقارالدوله ـ چنانکه از محتوای سفرنامه به دست میآید ـ در زمان سفر زنی جوان بوده است. آنقدر جوان که زن چهلساله در نظرش پیرزن باشد؛ «زن های صاحبخانه پیش من آمدند. یک زن عاقله زنی که که خودش میگفت چهل سال دارم و هیچ آبستن نشده بودم، حالا آبستن شده بود. خیلی عجب است پیرزن تازه آبستن شده بود». همچنین به نظر میرسد او زن شوخطبعی بوده است. در جایی از سفرنامه آمده است: «من خودم یک نفری دیشب بیشریک قبلهنما را گم کردم. ماشاءالله چشم نخوریم، هر منزلی هر کدام یک چیزی گم کنیم، گویا تا کربلا دیگر چیزی نداشته باشیم». نکتۀ دیگری که از نوشتۀ او برداشت میشود کرد، این است که قوۀ تخیل خوبی دارد که گاهی مجال بروز پیدا میکند.
قصۀ سفرنامه از سال 1317 قمری و چهار سال بعد از کشته شدن ناصرالدین شاه آغاز میشود. سکینه سلطان در ابتدای داستان نزد مظفرالدین شاه میرود و از او اذن سفر میگیرد. شاه به او اجازه میدهد و از این دیدار تا برگشت دوباره به کاخ، یک سال و اندی طول میکشد. تقریباًٌ یک سال در همین راهها و در مقاصد زیارتی میگذرد و باقی در بروجرد، جایی که همسر وقارالدوله آنجا وزیر مالیۀ عین الدوله حاکم لرستان است.
وقارالدوله به گفتۀ خودش در سفر به عتبات و حج با پنج نفر همراه است. برادرش آقا میرزا محمدعلی خان، زنانی به نامهای ماهرخ و سیده خانم، مردی به نام آقا سیداحمد و یک نفر کجاوهکش. سفرنامه از رسم خداحافظی با دوست و آشنا شروع میشود و در نهایت با بازگشت سکینه سلطان به کاخ و دیدار با آشنایان پایان مییابد. از جمله نکات مهم در این کتاب، شرح روزانۀ سفر و ثبت تاریخ و نام دقیق شهرها و دیگر اماکن استقرار کاروان است. اصرار وقارالدوله به ثبت روزانۀ وقایع، از توضیحات او دربارۀ دلیل جاافتادن بعضی روزها کاملاً مشخص است؛ دلایلی مانند بیماری، غرق شدن در حال و هوای زیارت یا عدم وقوعی اتفاقی تازه.
فهرست مطالب کتاب:
روز اطراقی است
چه عرض کنم که چه دیدم
ما را شوه شوه میبرند
از دولت پشهبند راحت خوابیدم
با برادرم خیلی مونس کرده
دلم برایت گوری میکند
پربازدید ها بیشتر ...
مطالعات ادبی هرمنوتیک متنشناختی
مهیار علویمقدمتأویل و رویکرد هرمنوتیکی، باعث افزایش بهرهگیری هر چه بیشتر خواننده از ارزشهای شناختهنشدۀ متن میش
پابرهنه در برادوی: زندگی و آثار نیل سایمون
مجید مصطفوینیل سایمون (1927 ـ 2018) یکی از پرکارترین، موفقترین و محبوبترین نمایشنامهنویسان جهان و یکی از بهت
منابع مشابه بیشتر ...
زمجی نامه: بخش دوم (داستان علی بن احمد زمجی)
راوی ناشناسنخستین حلقه از مجموعه روایتهایی که در حکم داستانهای پیرامون «ابومسلمنامه» در سنت دنبالهنویسی پدی
قرآن قدس: ترجمهای کهن از قرآن (دو جلد) بر اساس دستنوشت کتابخانۀ آستان قدس رضوی (شمارۀ 54)
مترجمی ناشناساز میان ترجمههای قرآن، قرآن قدس که در یکی از حوزۀ جغرافیایی سیستان قدیم نوشته شده است، از داشتههای
نظری یافت نشد.