معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

خواندن نوعی کار فکری است و کار فکری مستلزم آمادگی برای پشتکار به خرج دادن در مواجهه با مسائل پیچیده است. اما شاید از آن مهم‌تر این است که بدانید کار فکری اساساً یعنی چه؟ چیزی که خیلی از خوانندگان از جمله دانش‌آموزان و دانشجویان به آن توجهی ندارند. اگر بدون اینکه بدانید خواندن درست یعنی چه، فقط یاد گرفته‌اید بخوانید. در واقع بدخواندن را آموخته‌اید. به همین دلیل است که خواندن برای اغلب کاری است منفعلانه. انگار تصور از خواندن چنین چیزی است: چشمت را از راست به چپ روی متن حرکت می‌دهی و خط‌به‌خط پیش می‌روی تا به‌نوعی یا به شکلی نامعلوم معناها خودبه‌خود و بی‌هیچ تلاشی وارد ذهن بشود.

ما در زمان خواندن کلمات را به معنا ترجمه می‌کنیم. نویسنده هم پیش‌تر همین کار را کرده: اندیشه‌ها و تجربه‌هایش را به کلام ترجمه کرده. کاری که ما باید بکنیم این است که همین کلمه‌ها را بخوانیم و از نو ترجمه‌شان کنیم، به معناهایی که نویسنده در اصل نظر داشته؛ ولی بر مبنا و به کمک اندیش‌ها و تجربه‌های خودمان. ترجمۀ دقیق کلمات به معناهای موردنظر نویسنده آمیزه‌ای است از تحلیل‌گری و سنجش‌گری و خلاقیت و هنر «دقیق خواندن» یعنی همین: استخراج و درونی‌سازی آگاهانۀ معناهای مهم نهفته در متن، و راه یافتن به ذهنیت نویسنده.

پیش‌فرض این کتاب برای خواننده آن است که اگر بتواند پاراگراف را خوب بخواند، فصل را هم می‌تواند بخواند؛ چون هر فصل کتاب چیزی نیست جز مجموعه‌ای از پاراگراف‌ها و اگر فصل را بتواند خوب بخواند، کتاب را هم می‌تواند خوب بخواند؛ چون هر کتاب چیزی نیست جز مجموعه‌ای از فصل‌ها. خوانندۀ اهل مطالعه باری به هر جهت کتاب را نمی‌خواند، بلکه هدفمند می‌خواند. هدف چنین خواننده‌ای افزون بر جنس متنی که می‌خواند، تعیین‌کنندۀ نحوۀ خواندن اوست. چنین خواننده‌ای بسته به شرایط به شیوه‌های مختلف و به هدف‌های مختلفی می‌خواند؛ اما در هر حال هدف کلی همۀ خواننده‌ها یکی است: می‌خواهند بفهمند حرف حساب نویسنده در مورد موضوع چیست.

این کتاب در دو بخش تنظیم شده است؛ بخش اول: بخش نظری که دربردارندۀ مبانی، مفاهیم، و توضیح «هنر دقیق‌خوانی» از منظر تفکر انتقادی و پنج مرحلۀ کلی برای خواندن دقیق انواع متن‌هاست: اعم از متون درسی، مطالب روزنامه، متون ادبی و.... . بخش دوم: بخش عملی، برگزیده‌هایی از چند متن آمده شامل اندیشه‌هایی که به گمان نویسندگان «ارزش دقیق خواندن را دارند» و آنگاه نحوۀ دقیق‌خوانی این متون در به طور عملی نشان داده شده است. این متن‌ها عبارتند از: اعلامیۀ استقلال آمریکا (توماس جفرسون و دیگران)، نافرمانی مدنی (هنری دیوید ثورو)، آمریکایی قرن نوزدهم (هنری استیل کاماگر)، هنر عشق ورزیدن (اریک فروم)، باورهای نیندیشیده (مارک تواین)، طغیان توده‌ها (خوزه ارتگا ئی‌گاست)، مرید راستین (اریک هوفر) و مفهوم آموزش (جان هنری نیومن).

فهرست مطالب کتاب:

* بخش نظری:

پیش‌فرض این کتاب

خواندن هدفمند

توجه به مقصود نویسنده

تنظیم «نقشۀ» دانش

پرهیز از خواندن و نوشتن تأثیرپذیرانه

خواندن اندیشمندانه

تفکر در مورد خواندن در حین خواندن

ورود به متن

کتاب‌ها را به چشم آموزگار ببینید

ذهن خواننده

کار خواندن

پنج مرحۀ دقیق خواندن

......

* بخش عملی

تمرین‌هایی برای دقیق خواندن

* پیوست‌ها

پیوست یکم: نمونه‌هایی از نقل به معنا

پیوست دوم: منطق یک مقاله

پیوست سوم: منطق یک کتاب درسی

پیوست چهارم: منطق بوم‌شناسی