معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

مسئله شر یکی از سترگ‌ترین و کهن‌ترین مباحث فلسفی، کلامی و الهیاتی است که حرارت سخن و گرمی بازار اندیشه دربارۀ آن هیچ‌گاه خاموش نشده است. در این کتاب از شر به معنای خاص سخن گفته نمی‌شود. شر به معنای خاص به قلمرو اندیشۀ «اخلاقی»، «حقوقی» و «سیاسی» تعلق دارد که از «انگیزه‌های شر»، «افعال شر» و «شخصیت‌های شر» بحث می‌کند. پرسش‌های این حوزۀ خاص از این قرار است: آیا رواست اصطلاح شر را در اندیشۀ اخلاقی، حقوقی و سیاسی به کار برد؟ آیا به کاربردن شر در این فضاهای سه‌گانه منسوخ یا بی‌معنا نیست؟ نسبت میان شر و مفاهیم اخلاقی دیگر مثل خطاکاری یا بدی یا مفاهیم حقوقی دیگر نظیر اوصاف غیرمشروع و غیرقانونی چیست؟ یا اگر گفته می‌شود فلان ساختار سیاسی شر است، مراد چیست؟ شروط لازم و کافی برای تحقق اعمال شر کدام است؟ شروط لازم و کافی برای تحقق شخصیت شر چیست؟ نسبت میان عمل شر و شخصیت شر چیست؟ گونه‌های اعمال شر و شخصیت‌های شر کدام است؟ و پرسش‌های دیگری از این قبیل.

تعلق خاطر این کتاب به هیچ‌وجه چنین فضای تنگ‌دامنه‌ای نیست، بلکه این کتاب از شر به معنای عام سخن می‌گوید و هرگونه «شر طبیعی» یا «شر اخلاقی» را دربر می‌گیرد. شر طبیعی وضعیت‌های شر در این عالم است که بر خلاف معنای خاص شر در امور حقوقی، اخلاقی و سیاسی به انگیزه‌ها یا افعال کنش‌گران ربطی ندارد. وقتی از طوفان یا آتش‌سوزی و بیماری سخن گفته می‌شود، از شر طبیعی حرف زده شده و به کلی از فضای خاص قلمروی حقوقی، اخلاقی و سیاسی خارج شده‌ایم. شر اخلاقی نیز حاصل دشمنی انسان با انسان است. در این معنای عام مفهوم نکوهش اخلاقی یا رسوایی اخلاقی یا انزجار اخلاقی، چنان‌که در معنای خاص مطرح بود، در کار نیست. زیرا سخن در بافت علوم «فلسفی» و «الهیاتی» است. پرسش در این فضای عام یا شامل این پرسش فلسفی است که «آیا شر توجیهی جهانی دارد یا خیر؟» یا شامل این پرسش الهیاتی است که «آیا شر با وجود خدا سازگار است یا خیر؟».

در جلد نخست این مجموعه، نگاه‌های سنتی و نقد آنها و در جلد دوم رویکردهای الهیاتی مدرن از نظر گذرانده شده‌ است. در جلد نخست ابتدا دو روایت تحلیلی و تازه از «برهان شر» از جمله روایت شلنبرگ قرار داده شده تا با اصل برهان شر از راه تقریرهای تازۀ آن آشنایی حاصل شود. سپس سخنان فلاسفۀ کلاسیک همچون هایدگر، هیوم، کانت، فروید و یونگ و «الهیات ادیان» شامل تئودیسۀ یهودی، تئودیسۀ مسحی، تئودیسۀ اسلامی و تئودیسۀ هندی آورده شده است. بعد از آن علل و عوامل «ناکامی تئودیسه‌های سنتی» از نظر متفکران مدرن پیگیری شده است. سپس در این کتاب این نکته بررسی شده که از نظر منتقدان مدرن سه نوع «نقد گفتمانی»، «نقد اخلاقی» و «نقد اگزیستانسیالیستی» به الهی‌دانان سینتی وارد شده است.

در جلد دوم که به بازنمایی پاسخ‌های جدید می‌پردازد، حاصل کوشش خلاقانه و تحول‌خواه «الهیات مدرن» در پاسخ به مسئلۀ شر از نظر گذرانده شده است: از «الهیات خدای گشوده»، تا «الهیات پویشی»، «الهیات اعتراض»، «الهیات شکاکانه»، «الهیات مبتنی بر معرفت‌شناسی اصلاح‌شده»، «الهیات روایی»، «الهیات صلیب»، «الهیات شبانی»، «الهیات اگزیستانسیالیستی»، «الهیات عمل‌گرایانه» و «الهیات فمینیستی».

فهرست مطالب کتاب (جلد اول):

مقدمه/ نعیمه پورمحمدی

فصل اول: برهان شر

1. تقریر جدید از مسئلل منطقی شر/ جی. ال. شلنبرگ/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

2. تجربۀ شر و تأییر خداناباوری/ جروم گلمن/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

فصل دوم: فلسفه‌های کلاسیک

3. گفتگوهایی در باب دین طبیعی/ دیوید هیوم/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

4. در باب ناکامی تمام آزمون‌های فلسفی در تئودیسه/ ایمانوئل کانت/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

5. آیون/ کارل گوستاو یونگ/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

6. آیندۀ یک پندار/ زیگموند فروید/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

7. درآمدی بر مابعدالطبیعه/ مارتین هایدگر/ سید محمدحسین صالحی

8. مسئلۀ ایوب/ جوسایا رویس/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

فصل سوم: الهیات ادیان

تئویسه یهودی

9. دربارۀ ساختن تئودیسه‌ای یهودی/ دیوید شاتس/ ترجمۀ مهدی خسروانی

10. دین عقل از دل منابع یهودیت/ هرمن کوهن/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

تئودیسه مسیحی

11. تئودیسه پیوندآفرینی/ رابین کالینز/ ترجمۀ مهدی خسروانی

12. تئودیسه همایندی و تئودیسه قدرشناسی/ جاستین مک‌بریز/ ترجمۀ مهدی خسروانی

تئودیسه اسلامی

13. ثمرات معرفتی زمین برای هماهنگ‌شدن با خدا: تئودیسه‌ای اسلامی/ محمدعلی ممبینی/ ترجمۀ پریسا شکورزاده

تئودیسه هندی

14. پیش به سوی تئودیسه‌ای هندی/ پوروشتاما بیلیموریا/ ترجمۀ فهمیه زعفرانی و نعیمه پورمحمدی

فصل چهارم: نقد تئودیسه‌های سنتی

نقد گفتمانی

15. تحلیل و نقد گفتمان تئودیسه‌های سنتی در پاسخ به مسئلۀ شر/ نعیمه پورمحمدی

16. امکان تئودیسه (1)/ کنث سورین/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

17. امکان تئودیسه (2)/ کنث سورین/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

18. مروری بر چند پاسخ به مسئلۀ شر/ مرلین مک‌کورد آدامز/ ترجمۀ محمد حقانی فضل

نقد اخلاقی

19. ضد تئودیسه/ نیک تراکاکیس/ ترجمۀ حامد هاشمی

20. تئودیسه در غرقاب اشک و آه/ اون فیلز/ ترجمۀ مهدی خسروانی

21. آیا می‌توان از تئودیسه پرهیخت؟ ادعای شرور جبران‌نشده/ جیمز وتزل/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

22. مسئلۀ فرمان‌های الهی که از نظر اخلاقی شنیع به نظر می‌رسند/ وسلی موریستون/ ترجمۀ حامد هاشمی

23. جهنم و مسئلۀ شر/ آندری ای. بوکارف و آلن پلاگ/ ترجمۀ مهدی خسروانی

24. مسئلۀ درد و رنج حیوانات/ رابرت فرانچسکوتی/ ترجمۀ پریسا شکورزاده

25. درد حیوان/ سی. اس. لوئیس/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

26. نامۀ چارلز داروین به آسا گری، 22 می 1860/ چارلز داروین/ ترجمۀ سیدمحمدحسین صالحی

27. وجود خدای شخصی/ چارلز داروین/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

28. کارکرد چندمنظورۀ موردنظر خدا/ ریچارد داکینز/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

29. آیا خدا طرفدار برتری نژادی سفیدپوستان است؟/ ویلیام آر. جونز/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

نقد اگزیستانسیالیستی

30. مسئلۀ اگزیستانسیالیستی شر/ کلی جیمز کلارک/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

31. حکایت یک غم/ سی. اس. لوئیس/ ترجمۀ طیبه حقانی فضل

فهرست مطالب کتاب (جلد دوم):

فصل اول: الهیات خدای گشوده

1. مشیت خدا و شر: سه نظریه/ ویلیام هسکر/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

2. مسئلۀ شر/ کلارک پیناک/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

3. رنج بشری/ ولیام هسکر/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

4. مسئلۀ شر در خداباوری پویشی و خداباوری کلاسیک مبتنی بر اختیار/ ویلیام هسکر/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

فصل دوم: الهیات پویشی

5. شر و قدرت انگیزنده/ پیتر هر و ادوارد مدن/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

6. خلق از عدم، خلق از آشوب و مسئلۀ شر/ دیوید ری گریفین/ ترجمۀ محمد حقانی فضل

فصل سوم: الهیات اعتراض

7. «به حق که عادلی یا رب»!/ جرارد منلی هاپکینز/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

8. پیش و پس از حیات/ تامس هاردی/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

9. تئودیسۀ اعتراض/ جان کی. راث/ ترجمۀ سعیده میرصدری

10. رویارویی با خدای قهار/ دیوید بلومنتال/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

11. توجه! توجه! پاسخی از جانب خدا/ فردریک زونتاگ/ ترجمۀ محمد حقانی فضل

12. شورش متافیزیکی (معرفی کتاب خوف از خدا: عطار، ایوب و شورش متافیزیکی، نوشتۀ نوید کرمانی/ نعیمه پورمحمدی

فصل چهارم: الهیات شکاکانه

13. هشدار ایوب/ کلی جیمز کلارک/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

14. تاریخچۀ مختصری از پاسخ‌های شکاکانه به شر/ تی. ام. روداوسکی/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

15. خداباوری شکاکانه و مسئلۀ شر/ میشل برگمن/ ترجمۀ سید احمدرضا هاشمی

16. خداباوری شکاکانه، کورنیا و معرفت‌شناسی عقل عرفی/ توماس دی. سنور/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

فصل پنجم: الهیات مبتنی بر معرفت‌شناسی اصلاح‌شده

17. مسئلۀ شر/ جورج ماورودس/ ترجمۀ رضا صادقی

فصل ششم: الهیات روایی

18. رنج را جدی بگیریم/ کنت سورین/ ترجمه و تلخیص نعیمه پورمحمدی

19. روایت‌کردن شر: نظریه‌ای پسامتافیزیکی دربارۀ حکم وجدانی/ ماریا پیالارا/ ترجمۀ محمد حقانی فضل

20. فرجام‌های خوش/ بی‌فرجامی: روایت‌ها از شر/ کارول ال. برنشتاین/ ترجمۀ محمد حقانی فضل

فصل هفتم: الهیات صلیب

21. نقدی بر خودآزاری مسیحیت/ دوروتی سوئله/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

22. تئودیسه‌هایی با تأکید «عملی»/ کنث سورین/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

23. رنج‌های نجات‌بخش: راه‌حلی مسیحی برای مسئلۀ شر/ مرلین مک‌کورد آدامز/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

فصل هشتم: الهیات شبانی

24. مسئلۀ دینی شر/ جان فینبرگ/ ترجمۀ کوثر طاهری

25. مسئلۀ دینی: فایده‌های رنج/ جان فینبرگ/ ترجمۀ کوثر طاهری

26. مسئلۀ شر و وظیفۀ کشیشی/ جان بی. کاب/ ترجمۀ محمد حقانی فضل

فصل نهم: الهیات اگزیستانسیالیستی

27. در باب تأسف خوردن بر شرور این جهان/ ویلیام هسکر/ ترجمۀ نعیمه پورمحمدی

28. عشق خدا و محنت/ سیمون وی/ ترجمۀ سید محمدحسین صالحی

فصل دهم: الهیات عمل‌گرایانه

29. اعتقاد به خدا به خاطر شر: استدلالی عمل‌گرایانه بر اساس شر به سود باور به خدا/ مرلین مک‌کورد آدامز/ ترجمۀ مهدی خسروانی

فصل یازدهم: الهیات فمینیستی

30. فمینیسم و مسئلۀ شر/ یورلی کلک/ ترجمۀ کوثر موسوی

نمایه