معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

ایران سرزمینی پر از تنوع و گوناگونی است. یکی از مظاهر این تنوع، وجود اقوام مختلفی است که در کشورمان زندگی می‌کنند؛ اقوامی که از هزاران سال پیش تاکنون به‌تدریج وارد شده، از آن عبور نموده و گاهی دوباره برگشته‌اند. یکی از اقوام مهم و تأثیرگذار در تاریخ ایران، ترکان هستند. مهاجرت ترکان به سرزمین ایران بزرگ ـ که با اصطلاح تاریخی ایرانشهر شناخته می‌شود ـ از چندین قرن پیش از اسلام شروع شد و نزدیک به یک هزاره تداوم یافت. یکی از مهم‌ترین مهاجرت‌های ترکان به نام مهاجرت غزها معروف است. در این مهاجرت 24 قبیلۀ بزرگ از نژاد ترک به درون ایران رخنه کردند و بلافاصله دست به تشکیل یک امپراتوری زدند که به نام جد بنیان‌گذاران آن، یعنی سلجوق به امپراتوری سلجوقی شهرت یافت. هرچند پس از مدت کوتاهی این قلمرو وسیع دچار تجزیه شد، اما تأثیر این قوم تداوم یافت. عمده‌ترین تأثیر ترکان بر تاریخ ایران در رویدادهای نظامی بوده است و تا آغاز دوران نوین تنها نیروی نظامی ایران به شمار می‌رفتند.

از میان شاخه‌ها و زیرشاخه‌های مختلف قوم اغز، قراگوزلوها را می‌توان یکی از تأثیرگذارترین گروه‌ها در تاریخ ایران قلمداد کرد. این تأثیرگذاری در چند مرحله اتفاق افتاد. اولین بار در زمان انحطاط سلجوقیان به تأثیر بر تحولات ایران پرداختند، با هجوم مغولان آنها موقتاً ایران رفتند؛ ولی با تأسیس سلسلۀ صفوی و بازگشت آرامش به کشورمان، به ایران بازگشتند و دوباره در تحولات ایران نقش‌آفرینی کردند. اوج تأثیرگذاری آنها در دورۀ قاجارها بود. شاید بتوان ادعا کرد که آنها برای آخرین بار عهده‌دار اجرای نقش سنتی ترکان در تاریخ ایران شده‌اند.

قراگوزلوها از بدو روی کارآمدن قاجارها در کنار آنها قرار گرفتند و خدمات نظامی خود را در اختیار آنها گذاشتند. هر چه زمان پیش رفت، نفوذ قراگوزلوها نیز در حکومت قاجار افزایش یافت و با زوال قدرت قاجار، آنها نیز به حاشیه رفتند و با یکدیگر از مرکز ثقل تحولات ایران زدوده شدند.

این کتاب صرفاً به مطالعۀ تاریخ اجتماعی و سیاسی قراگوزلوها در همدان نپرداخته، بلکه به طور کلی تجربه زیسته آنان را در طول تاریخ در گستره ایران‌زمین مدنظر قرار داده است. این تحقیق بر آن است تا تاریخچه و زمینه‌های تأثیرگذاری قراگوزلوها بر تاریخ کشورمان را از بدو ورودشان به ایران توصیف و تحلیل نماید. این کتاب در چهار فصل به این ترتیب ساماندهی شده است. در فصل یکم خاستگاه، پیشینه و تبار تاریخی قراگوزلوها تا دورۀ زندیان مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم ساختار اجتماعی، اقتصادی و نظامی قراگوزلوها و مناسبات‌شان با دولت قاجاریان را شرح داده است. فصل سوم مناسبات قراگوزلوها با قدرت و سیاست حاکمان قاجاریه را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. در فصل پایانی نیز زندگی یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین افراد این جماعت، یعنی ناصرالملک ابوالقاسم خان قراگوزلو مورد بررسی قرار گرفته است. ناصرالملک نه‌تنها مؤثرترین فرد این جماعت در تاریخ ایران است، بلکه آخرین فرد مؤثر آنها نیز به شمار می‌رود.

فهرست مطالب کتاب:

فصل اول: خاستگاه، پیشینه و تبار تاریخی قراگوزلوها تا دورۀ زندیان

فصل دوم: ساختار اجتماعی، اقتصادی و نظامی قراگوزلوها و مناسبات با دولت قاجاریان

فصل سوم: مناسبات قراگوزلوها با قدرت و سیاست در دورۀ قاجاریان

فصل چهارم: ابوالقاسم خان ناصرالملک قراگوزلو

نتیجه‌گیری

منابع و مآخذ

اسناد و تصاویر