معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

در جلد اول این کتاب، تلاش شد مبانی نظری شعر و شگردهای شاعرانه با روش‌های کارگاهی تلفیق گردد. در این جلد بنا بر آن است فضایی صرفاً کارگاهی تدارک دیده شود تا از این رهگذر، برخی از ریزه‌کاری‌ها و فنون شاعرانه در مقام عمل تحلیل و بررسی گردد. به همین دلیل این مجموعۀ کارگاهی در پنج فصل تنظیم شده است.

بسیاری از اشعار شاعران نوپا و تازه‌کار، وقتی در ترازوی سنجش و داوری قرار می‌گیرد، از گردونۀ اقبال و پسند خارج می‌شود و مجالی برای عرض‌اندام پیدا نمی‌کند. تجربۀ داوری شعر نشان می‌دهد در مرحلۀ پالایش و انتخاب اشعار، آن دسته از اشعاری که مشکلات ابتدایی زبانی یا موسیقیایی دارند، در همان مراحل اولیه فرصت رقابت را از دست می‌دهند؛ اما در بین این آثار همیشه اشعاری به چشم می‌خورند که با کمی تغییر و اصلاح، قابل ترمیم هستند. در فصل اول نمونه‌هایی از این اشعار انتخاب شده و با کمی دخل و تصرف ـ در عین وفاداری به کلیت شعر ـ از کاستی‌های ابتدایی پیراسته شده و به مخاطب نشان داده شده که چگونه با کمی تأمل می‌توان دست به حک و اصلاح شعر زد.

در فصل دوم برای هر شگرد شاعرانه‌ای سرمشقی انتخاب شده تا علاقمندان از روی آن به تمرین بپردازند و کنش‌گرانه شگردهای ادبی را مشق کنند و با کوشش شاعرانه، رفته‌رفته به کشش و جوشش شاعرانه دست یابند.

نویسنده در فصل سوم اشعار و ابیاتی از برخی اشعار انتخاب کرده و با حذف کلمه یا عباراتی از این اشعار، جایگزین‌هایی پیشنهاد رده و در ادامه این پیشنهادها را با سرودۀ شاعر سنجیده و ارزیابی کرده است.

برخی شاعران گاهی پس از پایان‌یافتن شعر، در آن دست می‌برند و تلاش می‌کنند اثر خود را به کمال هنری بیشتری برسانند. در فصل چهارم از برخی شعرا خواسته شده که نمونه‌هایی از این تغییرات را در اختیار قرار دهند تا با تحلیلی کوتاه از این دخل و تصرف‌های شاعرانه، نکات آموزشی به مخاطب گوشزد شود. شاعران جوان در پرتو این کار، تجربۀ بیشتری کسب می‌کنند و داشته‌ها و انباشته‌های ذهنی خویش را گسترش می‌دهند.

دخل و تصرف‌های شاعرانه پس از سرودن شعر، دو دسته است: دستۀ اول دخل و تصرف‌هایی است که خود شاعر انجام می‌دهد، به این معنا که شاعر معمولاً پس از فاصله‌گرفتن از زمان سرودن، با احاطۀ بیشتری به شعر خود نظر می‌اندازد و کاستی‌های احتمالی را برطرف می‌کند یا انتخاب‌های بهتر را جایگزین می‌کند. فصل چهارم کتاب به این تغییرات اختصاص داشت. اما دستۀ دیگر از این دخل و تصرف‌ها از جانب دیگران است. گاهی پس از ارائۀ شعر در جلسات شعرخوانی یا کلاس‌های آموزشی یا حتی در محافل دوستانه، شاعر با پیشنهادهایی از جانب دوستان یا اساتید مواجه می‌شود که آنها را می‌پسندد و در شعر خود به کار می‌گیرد. در فصل پنجم این کتاب، حکایت‌ها و روایت‌هایی از شاعران نقل شده که دربرگیرندۀ تغییرات و اصلاحاتی از این قبیل است. از آنجا که این پیشنهادها از جانب دیگران و نه خود شاعر است، می‌تواند مغتنم باشد. آشنایی با افق فکری و ذوقی دیگران و تنوع پیشنهادها، به فعالیت‌های ادبی کارگاهی، عمق بیشتری می‌دهد.

فهرست مطالب کتاب:

سخن آغازین

فصل اول: بازآفرینی شعر

فصل دوم: از کوشش تا کشش شاعرانه

فصل سوم: مشق جانشینی و هم‌نشینی

فصل چهارم: بازآرایی شعر

فصل پنجم: حکایت‌ها و روایت‌های کارگاهی

منابع