معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

در مورد آرامی‌ها و نقش مؤثر آنها در خاورمیانه به لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و ... کتاب‌های زیادی نوشته شده است. آرامی‌ها تأثیر فرهنگی فراوانی در نقاط مختلف امپراتوری آشور و سپس در سرزمین‌های بابل گذاشتند. آنها حکومت‌های کوچک متعددی را در سرزمین‌های مختلف به وجود آوردند؛ اما نتوانستند آن را به امپراتوری قوی و مقتدری تبدیل کنند. مهم‌ترین مرکز تجمع آنها سوریه بود و دمشق را به عنوان پایتخت خود برگزیدند. آنها جنگ‌های متعددی با همسایگانشان به‌خصوص یهودیان اسرائیل داشتند. خط آرامی بر خط آشوری ارجحیت یافت و آشوری‌ها به عنوان خط دوم خود جهت ثبت اسناد خود استفاده می‌کردند. همچنان که پارسیان و دیگر اقوام که نقش مهم منطقه‌ای داشتند، از خط آرامی استفاده کردند.

همچنین آرامی‌ها بسیاری از آداب و رسوم و فرهنگ خود را به یادگار گذاشتند. آرامی‌ها در فاصله قرون چهاردهم تا دهم ق.م. در سوریه، عناصر فرهنگی مهم قومی و زبانی را بنیان نهادند و در سراسر بین النهرین منتشر کردند. اگرچه امپراتوری آشور در اواخر قرن هشتم ق.م. تمام حکومت را از بین برد؛ ولی خط آرامی به عنوان خط رسمی در خاورمیانه باقی ماند. گرچه سهم آرامی‌ها در پیشبرد تمدن اندک بود، اما از نظر لغوی و زبانی و ابداع روش‌های تجاری در دنیای آن روزگار سهم عمده‌ای داشتند؛ چراکه با انتقال افکار، تجارب و ثروت سرزمین‌هایی که با آنها در ارتباط بودند، حتی قرن‌ها بعد از رشد دین مسیحیت و اسلام، این تجارب مورد استفاده قرار گرفت. اگر بخواهیم به رویدادهای تاریخ آرامی‌ها احاطه داشته باشیم می‌بایست به سرنوشت مضطرب نقش سیاسی حکومت‌های موجود در قلب تاریخ سیاسی خاورمیانه آگاهی داشته باشیم. در این کتاب سعی شده در روشن‌شدن افق‌های جدیدی در جهت شناخت هویت و قومیت آرامی تلاش شود.

فصل اول کتاب نگاهی گذرا به آرامی‌ها و خاستگاه‌شان و گسترش سریع آنها در مناطق مختلف سوریه و برخی از مناطق بین‌النهرین و سپس حضور آنها در مناطق شرقی و جزیرۀ فرات میانی را بررسی می‌کند. در فصل دوم به معرفی مراکز و اماکن آرامی‌ها در بخش شمالی بین‌النهرین پرداخته شده است؛ چراکه آنان در این مناطق تواستند دولت‌هایی کوچک یا امارت‌هایی مستقل به وجود بیاورند و از این طریف باعث بروز مشکل و نگرانی‌هایی برای حکومت‌های بزرگ مجاور شوند. همچنین در این فصل به آرامی‌های نثیری اشاره شده و سپس از منطقۀ غوزان و از آنجا به حران پرداخته شده که افزون بر اهمیت اقتصادی، مرکز مهمی برای عبادت رب‌النوع بود. در فصل سوم به منطقۀ فرات میانی و آرامی‌های گسترش‌یافته در این منطقۀ وسیع پرداخته شده است.

فصل چهارم اختصاص به بررسی برخی از اماکن و مراکز آرامی در بخش شمالی بین‌النهرین دارد. آنها توانستند دولت‌های کوچک مستقلی را به وجود آورند و موجب نارضایتی‌هایی برای دولت‌های بزرگ مجاور خود شوند. نویسندگان در فصل پنجم کمی به سمت غرب رفته و در مورد منطقۀ واقع در غرب بیت ادینی و شمال حلب سخن گفته‌اند. این سرزمین اَرپَد (بیت اگوسی) نامیده می‌شد. فصل ششم نیز دربارۀ منطقۀ حماه ـ لُعُش از مناطق آرامی که در تاریخ آشوری نقش مهمی بر عهده داشت، بحث می‌کند. در این فصل دربارۀ سه مبحث سخن گفته شده است: لُعُش، دوران زمامداری زکّور که وی اولین حاکم آرامی در این منطقه محسوب می‌شد و رسوم مملکت حماه آرامی‌نشین.

فصل هفتم کتاب اختصاص به بررسی حیات دولت شهرهای کوچک آرامی دارد. چون دمشق قلب تپندۀ دولت شهرهای آرامی بوده، نقش بزرگی در خاورمیانه ایفا نمود. ارتباط آن با تمام آرامی‌ها در شمال ـ جنوب و مناطق میانی بین‌النهرین وجود داشته است. وجود آرامی‌ها مایۀ ناراحتی و نگرانی امپراتوری آشور بود و برای آن مشکلات زیادی به وجود آورد و در نهایت در براندازی آشوری‌ها با بابل نو و دیگر حکومت‌ها همکاری کردند. در فصل هشتم از آرامی‌هایی سخن گفته شده که نقش بسیار مهمی در خاورمیانه و به طور خاص بین‌النهرین ایفا کردند. این اقوام با وجود اینکه به لحاظ ساختار و تشکیلات سیاسی از حداقل‌ها برخوردار بودند و در حکومت‌های بزرگ حل شدند، موجب برتری دولت‌ها شدند.

دربارۀ جامعۀ مدنی و امکانات آرامی‌ها، طبقات اجتماعی، خانواده و وضعیت زن در آن اجتماع و .... در فصل نهم بحث و بررسی صورت گرفته است. در فصل دهم نیز دربارۀ میدان جنگ و واحدهای نظامی آرامیان سخن گفته شده است. قبل از هر چیزی در این گفتار به اصطلاحات نظامی اشاره شده است. فصل پایانی کتاب نیز به بررسی اوضاع اقتصادی آرامیان اختصاص دارد.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

فصل اول: شناخت آرامی‌ها

فصل دوم: آرامی‌های نثیری

فصل سوم: وضعیت جغرافیایی فرات میانی

فصل چهارم: ظهور اولیۀ آرامی‌ها در شمال غرب خاورمیانه

فصل پنجم: بیت اگوسی یا مملکت اَرپَد

فصل ششم: لُعُش در دوران حکومت آشورناصرپال دوم و شلمانزر سوم

فصل هفتم: دمشق

فصل هشتم: جامعه‌شناسی آرامی‌ها

فصل نهم: روابط اجتماعی

فصل دهم: میدان جنگ و واحدهای نظامی

فصل یازدهم: اقتصاد آرامی‌ها

سخن آخر

کتابنامه

فهرست اسامی

فهرست اماکن

تصاویر