معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب متنی است حاصل مطالعه و نگارش در مورد تاریخ دهه‌های 1950 و 1960 ایالت متحدۀ آمریکا آن هم به واسطۀ دایرۀ گسترده‌ای از متون سیاسی، برنامه‌های تلویزیونی، تولیدات هنرهای تجسمی، فیلم‌های سینمایی، رمان‌ها و .... .

اما چرا دهه‌های 1950 و 1960 ایالات متحده و نه هر دورۀ دیگری از آن؟ با نادیده گرفتن کلیشۀ بی‌فایدۀ «درس‌گرفتن از تاریخ» که هدفی جز فروکاستن تاریخ از مسائلی لاینحل و به‌تعویق افتاده به مجموعه‌ای خنثی از روایت‌های آرامش‌بخش ندارد، مشابه همان کاری که کلکسیونر با اعضای مجموعه‌اش می‌کند، هدف از احضار روح دهه‌های 1950 و 1960 آمریکا در این کتاب، نه یافتن پاسخ‌هایی ساختگی برای اکنونمان در ایران دهۀ 1390 و نه تلاشی برای «درس عبرت گرفتن» از تاریخ، که نمایاندن فقدان همین درس‌ها و بیان پرسش‌هایی صحیح در باب اکنونمان است. می‌توان صرفاً با نگاهی کوتاه به برخی ویژگی‌های دهه‌های 1950 و 1960 ایالات متحده پی برد که چرا می‌توان این سالیان را واسطه‌ای مناسب قرار داد برای اندیشیدن در مورد اکنونمان.

سرگیجه‌گرفتن حاصل از حملۀ بی‌امان پرسش‌های بی‌پاسخ در مورد چیستی و هدف زندگی‌هایمان بدل به بخشی جدایی‌ناپذیر از تجربۀ روزمرۀ ما شده است. این کتاب تلاشی است برای اینکه از دریچۀ دوربین دو هنرمند بزرگ تاریخ عکاسی، رابرت فرانک و دایان آربوس تاریخ سالیانی از نظر گذرانده شود که بخش بزرگی از سرگیجه‌های هرروزه‌مان برآمده از دگرگونی‌های عظیم به‌وقوع پیوسته در آن است، دهه‌های 1950 و 1960 ایالات متحدۀ آمریکا. این کتاب در پی آن است تا نشان دهد که چگونه آربوس و فرانک هر یک جداگانه، همچون فردی ایستاده در ساحل دریایی که در آن امواج کوبنده کشتی‌ای را در خود فرو می‌بلعند، با آگاهی یافتن بر عجز مطلق خود در مقابل فاجعۀ پیش‌رویشان، تسلیم در مقابل این فاجعه را به عنوان تنها گزینۀ ممکن پذیرفتند و اینگونه عکاسی خود را بدل به ابزاری کردند برای ثبت صادقانۀ وضعیت بشری که با کنارنهادن هرگونه توهم آرمان‌گرایانه‌ای باید به جهان پساآرمانشهری قدم نهد.

این کتاب در چهار فصل کلی نظم یافته است. در فصل‌های فرد آن کوشش شده تا زمینۀ فکری که با توجه به آن رابرت فرانک و دایان آربوس دست به خلق آثار خود زدند، تشریح شود و به شکلی هرچند ناکامل اما مکفی تصویری کلی از دهه‌های 1950 و 1960، ویژگی‌های مستقل‌شان و تفاوت‌ها و روابط آنها برای مخاطب ترسیم شود. تحقق این تصویر در فصل‌های اول و سوم به وسیلۀ بررسی متون متنوعی در زمینه‌های گوناگون ـ هنرهای تجسمی، سیاست، سینما و تلویزیون، کتاب‌های کمیک، موسیقی، مجلات عامه‌پسند و ادبیات ـ ممکن شده است و بالطبع سهم عکاسی در این دو فصل چندان زیاد نیست، هرچند که قابل چشم‌پوشی هم نیست. گفتنی است که مخاطبی که تنها بنا بر علاقه‌اش به بحث‌های نظری این کتاب را به دست می‌گیرد، با صبر و حوصلۀ بیشتری این دو فصل را که زمینۀ لازم برای خوانش دقیق‌تر آثار رابرت فرانک و دایان آربوس فراهم می‌آورد، مطالعه می‌کند.

فهرست مطالب کتاب:

به جای مقدمه: چرا آمریکای دهه‌های 1950 و 1960؟

فصل اول: آمریکای جنگ سرد و واکنش‌های هنری و فرهنگی به آن

جنگ سرد و معادلۀ خودی / دیگری

سنجه‌های تمیز خودی از دیگری در ایدئولوژی جنگ سرد

جنگ سرد و هنر عامه‌پسند

جنگ سرد و هنر والا

فصل دوم: آمریکایی‌ها نمایش غیرآمریکایی آمریکا

رابرت فرانک: از مردمانی که شما نمی‌بینید تا آمریکایی‌ها

آمریکایی‌ها

موضوعات: دیگری به عنوان آمریکایی

روش عکاسی رابرت فرانک: بازنمایی رنج سفر در آمریکای پسا‌آرمان‌شهری

فصل سوم: آمریکای انقلابی دهۀ 1960 و واکنش‌های هنری و فرهنگی به آن

هراس از واژگونی معادلۀ خودی/ دیگری

زنان و نوجوانان یاغی و بازنمایی آنان در فرهنگ و هنر عامه‌پسند

دهۀ 1960 و شکست نظام‌های معناساز جنگ سرد

سال 1968 و آغاز شکست پادفرهنگ

افول انگارۀ سوژۀ هنری در دهۀ 1960

فصل چهارم: دایان آربوس؛ راه گریز: عجیب و غریب‌ها

دایان آربوس و شیفتگی برای امر عجیب و غریب

دایان آربوس و غلبه بر پرسش چگونه عکاسی کردن از عجیب و غریب‌ها

موضوع به مثابۀ مسئلۀ اصلی عکاسی دایان آربوس

روش عکاسی دایان آربوس: عجیب و غریب‌ها و مسئلۀ تسلیم‌گرایی

سخن پایانی

منابع