معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

این کتاب نخستین اثر مستقل به زبان فارسی در حوزۀ ادیان تطبیقی است که بر اساس کهن‌ترین و معتبرترین منابع غربی ـ شرقی و یهودی ـ اسلامی به بررسی جایگاه دانیال از منظر دو دین بزرگ ابراهیمی یعنی اسلام و یهودیت و همچنین به فراز و نشیب مراحل زندگانی ایشان می‌پردازد. هرچند که دانیال نبی یکی از شخصیت‌های برجستۀ بنی‌اسرائیل به شمار می‌روند، اما مطالعات دقیق در مورد شخصیت ایشان در دست محققان وجود ندارد که نشان دهد دقیقاً در چه زمان می‌زیسته؟ خانوادۀ ایشان چه کسانی بوده؟ و اینکه آیا ازدواج کرده و دارای فرزندان بوده‌اند یا خیر؟ از آنجا که در روایات کتاب مقدس و کتب تواریخ اسلامی معلوم است، دانیال نبی پس از سقوط بابل در سال 539 ق. م به دست یکی از پادشاهان پارسی به شهر شوش راه می‌یابند و پس از فوت در آنجا دفن می‌شوند و تاکنون در این شهر با وجود مقبرۀ زیبای ایشان، مقصد هزاران یهودی و حتی مسلمانان شده است؛ چراکه از زمان فتح ایران به دست مسلمانان در سال 16 هجری تاکنون، با وجود اختلاف محققان در مورد مکان دفت و آرامگاه دانیال نبی، نزد مسلمانان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

از آنجایی که در قرآن کریم نامی از حضرت دانیال نیامده، در سنت اسلامی شخصیت وی کمتر شناخته شده است. در واقع حتی در دین یهود نیز تصویر روشنی از حضرت دانیال وجود ندارد و زمان حیات این نبی را به دوره‌های مختلف نسبت می‌دهند. از سوی دیگر در ایران و در شهر شوش مقبره‌ای به وی منسوب است که البته دربارۀ این نسبت نیز شک و تردید فراوان وجود دارد.

دانیال نبی در کتاب مقدس به عنوان یکی از پیامبران برجستۀ بنی‌اسرائیل نام برده می‌شود و در بخش عهد عتیق کتاب مقدس یهودیان کتابی به نام «کتاب دانیال» وجود دارد. کتاب دانیال در واقع به دوازده فصل تقسیم‌بندی شده است؛ شش فصل اول آن به حوادث زندگی ایشان و خواب‌هایی که تعبیر می‌کند، اختصاص دارند و قسمت دیگر آن که از فصل هفتم شروع می‌شود و تا بخش دوازدهم ادامه می‌یابد، به خواب‌ها و رؤیاهای دانیال نبی پرداخته شده است. در این کتاب بررسی شده که چگونه دانیال نبی در دربار به موقعیت حساسی دست یافته و چگونه با قضاوت‌های خود و تعبیر پیشامدها، صاحب تأثیری در دربار شده است.

در این کتاب همچنین به توصیف زندگانی حضرت دانیال نبی در قبل و بعد از اسارت بابلی، روایت ماجرای چگونگی سرنگونی پادشاهی یهودیت در میان پیشگویی‌ها، انبیای قبل از دانیال نبی و آن دسته از منابع تاریخی که دربارۀ واقعۀ تاریخی اسارت بابلی به دست حکومت بابل سخن آمده پرداخته شده و همچنین روایت داستان دانیال نبی و سه رفیق ایشان در کاخ سلطنتی و نیز پیشگویی‌ها و رؤیاهای تعبیرشده توسط وی، فرشته و داستان زندانی و به چاه افکندن ایشان چه در حکومت بابلی و چه در میان حکومت هخامنشی و تأثیر بسزای ایشان در هنگام رهایی از اسارت و قبل از آن، همین‌طور چگونگی رسیدن ایشان به مقامی عالی در دربار باببلی و هخامنشی و آراء و احوال ایشان با استناد به منابع یهودی و اسلامی پرداخته شده است.

این نوشتار شامل دو فصل اصلی است. فصل اول به بررسی احوالات و ویژگی‌های دانیال نبی از دیدگاه یهودیت و فصل دوم دانیال نبی از منظر اسلام و مسلمانان است. بخش دانیال نبی از نگاه یهودیت شامل سه گفتار است. گفتار اول دربردارندۀ بحثی دربارۀ شخصیت‌شناسی دانیال نبی است و سیر زندگانی ایشان را مورد بحث قرار می‌دهد. در گفتار دوم به طور خاص کتاب‌شناسی دانیال نبی موجود در کتاب مقدس ذکر شده و گزاره‌های آن از جمله: ابواب کتاب دانیال نبی و تقسیم‌بندی مووضعی کتاب، تاریخ نگارش و زبان کتاب دانیال نبی و انواع بخش‌های کتاب و دوران کتاب و خلاصۀ نبوت‌های آن حضرت و .... به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته است. گفتار سوم به شکل ادبی و محتوایی کتاب دانیال نبی می‌پردازد.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل اول: امپراتوری بابل، اسارت یهودیان و تقسیم‌بندی پیامبران در عهد عتیق

فصل دوم: دانیال نبی از نگاه یهودیت

فصل سوم: جایگاه دانیال نبی در اسلام

جمع‌بندی

کتاب دانیال نبی در کتاب مقدس

تصاویر

منابع و مآخذ