معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

شعر ویژگی‌هایی دارد که از پس ژانرهای دیگر برنمی‌آید. خیالی دارد خاص خود، احساس و عاطفه‌ای سرشار و همواره و همیشه در زبانی دست می‌برد که برای دیگران اصل مسلم و منطقۀ ممنوعه است. همواره فروتر می‌رود، شعر چه در حوزۀ کلام و چه در ساخت خواست و اراده و باور، پرسشگری می‌کند. این کتاب لبریز است از شعر و خوانش و تأویل شعر. مؤلف کتاب ـ ادوارد هرش ـ که خود شیفتۀ شعر است و خوش دارد جهان را شعرگونه ببیند، انگار از دل تاریخ شعر می‌گذرد تا نگرانی‌ها و شادی‌ها و دل‌مشغولی‌های بشری را در قالب این ژانر برآورد و بنمایاند تا از نو نگاه‌ خواننده را به سوی جهان و به سوی شعر بچرخاند.

ادوارد هرش در این کتاب سر آن داشته تا شعر را در حد امکان ملموس و دست‌یافتنی، شورانگیز و دغدغه‌آفرین کند. شعر از صور الزامی بیان است. آنان که از اهمیت آن باخبرند، می‌دانند که شعر قابلیتی جادویی دارد، حال آنکه در زمانۀ ما بسیاری با تمهیدها و شگردهای شعری و با نگرش شاعرانه سخت بیگانه گشته‌اند، تا بدان‌جا که از شناختن متنی که می‌خوانند عاجزند. شعرخوانی به خطر افتاده است؛ چراکه هم اکنون در فرهنگ خود مقولۀ خوانش به خطر افتاده است.

این کتاب دربارۀ خوانش شعر است؛ همچنین کتاب خوانش‌هاست. ادوارد هرش شعرهای بسیاری را که دوست داشته سات، طی سالیان گردآوری کرده و کوشیده آنها را به خود واگذارد تا خود شیوۀ خواندن‌شان را به او بیاموزند. در واقع شعارها را به خود واگذاشته تا راهنمایان ویرژیل‌گونۀ او باشند.

هدف ادوارد هرش عرضۀ شعرهایی شاخص بوده است؛ بی‌نهایت ارزشمند در نظر او و نیز ارائۀ راهبردهایی برای خوانش آنها. او معترف است که خوانشش قطعی نیست و به نیت توصیه و پیشنهاد نگاشته شده‌اند؛ چراکه خود این اشعار نیز به تأویل‌های بی‌شمار راه می‌دهند. در آنها همیشه نکته‌ای هست که از دایرۀ فهم بگریزد و هرش در پی آن وبده که گفتۀ پل والری را آویزۀ گوش خود کند: «شعر قدرتش را از هارمونی تعریف‌ناپذیری می‌گیرد میان آنچه «می‌گوید» و آنچه «هست». این تعریف‌ناپذیری در مقولۀ تعریف از جایگاهی ویژه برخوردار است».

با این وجود مواردی تعریف‌پذیر در برخی اشعار یافت می‌شود که کوشش ادوارد هرش در نمایاندن برخی از آنها بوده است. این شعرها از آن‌رو شاخص دانسته شده که گویای نکته‌ای تعیین‌کننده در باب ماهیت خود شعر هستند. شعر غنایی یا تغزلی در شمار خصوصی‌ترین و تغییرپذیرترین فرم‌ها در گفتمان ادبی است و هرش نهایت تلاش خود را به کار گرفته تا خدشه‌ای به آنها ـ به آن امر عاجلی که در هیئت شعر بر خواننده پدیدار می‌شود ـ وارد نیاید.

همچنین کتاب دعوت‌ها و تعامل‌ها نیز است و هرش کوشیده خوانندگان را در عرصۀ فرم برگزیدۀ هنری خود راهنما باشد. بر خود کنش خواندن تمرکز شده، بر جاری و ساری شدن شعرها در دل و جان خواننده. در این کتاب از شعرها و شاعران ـ چه آشنا یا ناآشنا ـ سخن گفته شده و نموداری به دست داده شده از خط سیر برخی مضمون‌ها. موضوعاتی بسیار در قلمرو کار هرش پدیدار شده‌اند، اما در همه حال تک‌تک شعرها برای او در حکم سنگ محک بوده‌اند، در حکم سحر، در حکم حقیقتی عیان برای او.

فهرست مطالب کتاب:

در ستایش شعر

پیش‌گفتار

1. پیامی در بطری

2. پدیده‌ای برساخته

3. دست، چنگک، دعا

4. سه آشنایی

5. با هرمی سپید

6. پنج پرده

7. ورای حزن

8. شعر و تاریخ: شعر لهستان پس از پایان جهان

9. باز: شکل

10. سروری و هم‌گون

11. روح کنشگر

12. به خواننده در لحظۀ بدرود

نمایه