معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

درام بکت و به طور مشخص درام متأخر او، درام زوال، ویرانه‌ها و تکه‌تکه‌های معنا، تئاتر و زندگی هستند. تصاویر بزرگ‌تر و چشم‌اندازهای وسیع بکتی در «گودو»، «دست آخر» و «روزهای خوش» به‌تدریج ختم به تکه ـ ‌تئاترهایی می‌شود که در بهترین حالت، نمود بخش هستی‌شناسی نکبت و زوال هستند. بکت برای نمایش این گونۀ زوال (زوال تئاتر، زیبایی‌شناسی و خود زندگی) راه دیگر جز توسل به این تکه ـ تئاترها نداشت. از 1956 با «بازی بی‌کلام 1 و 2» تا 1983 و متن‌های «فاجعه چی و کجا» با نوعی روند قطعه‌سازی و تکه‌تکه کردن درام تا سرحدات خود روبرو هستیم.

در این روند بکتی، فشردگی (تلخیص، کوتاهی، فقر یا ایجاز) بیش از حد فرم، با فشردگی یا تورم بیش از حد معنا می‌شود یا در تطابق با تکه‌تکه شدن فرم، معنا نیز به طرزی غیرقابل دسترس، منکسر و محو می‌شود. عدسی باز دوربین از نمایی دور حرکت می‌کند و به جایی می‌رسد که تصویر بکتی، وضوح اولیۀ خود از کلیت (مثلاً در کراپ» را بالکل از دست می‌دهد و به تکه‌هایی نظیر سر (یک تکه مونولوگ»، دهان (من نه) و نهایتاً «نفس» می‌رسد.

آثار بکت بیانیه‌های مدرنیستی در مورد ابزوردیتۀ هستی و زندگی نیستند، شبیه اکثر آثار یونسکو، آرابال و کامو که عمدتاً به گونه‌ای سرراست و مستقیم، در مورد مقتضیات تیره‌وتار اگزیستانسیالیستی، و ابزوردیسم زبان و مناسبات ابزورد انسانی حرف می‌زنند. این آثار ایده‌هایی به‌شدت واقع‌گرایانه‌اند در باب حس انسانیت مخروبه‌ای که نگاهی شفقت‌آمیز به آن شکل داده است. ایده‌هایی در باب مقاومت تا لحظۀ آخر و همین‌طور در باب نوعی زیبایی‌شناسی زشتی.

این کتاب دربرگیرندۀ دوازده قطعۀ کوتاه از ساموئل بکت از نمایشنامه‌های دورۀ درام متأخر بکت یا نمایشنامه‌های ارواح است. آنچه این دوازده قطعه را در این کتاب گرد هم آورده، اجرای آنها مابین سال‌های 1386 تا 1395 توسط مترجم بوده است. با این وجود قرارگرفتن این آثار در کنار هم می‌توانند تحول جنبش‌های نوین در هنرهای تجسمی (ویدئوآرت، پروفورمنس، تئاتر پست‌دراماتیک) و نیز بسط و تحول تاریخی این هنرها را در کنار اجرای معاصر توضیح دهد. این آثار به‌ندرت در فضای تئاتر ایرانی خوانده / اجرا شده‌‌اند. ترجمۀ مجدد آنها و نیز مقدمۀ مفصل کتاب تأکیدی دوباره بر کیفیت اجرایی آنها و نیز نمایش اهمیت این بدنۀ درخشان آثار فشده و کوتاه است. قطعاً برخی از زیباترین قطعات دراماتیک تئاتر معاصر را فقط در این برهوت بکتی می‌‌توان یافت.

چرا خواندن / اجرای این متون مهم است؟ چون به نظر مترجم کتاب بخشی از عقب‌ماندگی تصویری تئاتر ایرانی، در نخواندن / عدم اجرای این متون، چه بعد و چه قبل از انقلاب بوده است. در مقالۀ ابتدای کتاب مترجم توضیح می‌دهد که چگونه این آثار به بخش مهمی از جنبش‌های تئاتری و آوانگارد معاصر و تئاتر پست‌دراماتیک مابعد آن شکل می‌دهند. بدون بکت قطعاً تصور چنین تئاترهایی بسیار مشکل می‌بود.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار: بکت فیلسوف و ابزورد ما

مقدمه: درام متأخر بکت: «تکه ـ تئاتر» های زوال و امکان مقاومت

پیش‌نویس تئاتر (9ـ1958)

آخرین نوار کراپ (1958)

بازی (3ـ1962)

آمدورفت (1965)

نفس (1969)

من نه (1972)

صدای پا (1975)

یک تکه مونولوگ (1979)

تاب خوردن (1980)

بداهه‌سرایی اوهایو (1981)

فاجعه (1982)

چی کجا (1983)