حافظ اندیشه؛ نظری به اندیشۀ حافظ همراه با انتقادگونهای از تصوف
خلاصه
نویسنده در این کتاب به اندیشۀ حافظ پرداخته و در پرتو اندیشۀ مدرن جنبههای گونهگون اندیشۀ حافظ را از پس زیبایی و خیرهکنندگی غزلهایش تحلیل میکند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
حافظ در همسازکردن ناهمسازها (یا ظاهراً ناهمسازها) کارشناس ماهر آن است. از کلمۀ رند که پیش از سراسر بار منفی داشته و بر مردم «محیل و غدار و حیلهباز و منکر و لاابالی و بیقید» اطلاق میشده، در ترکیب با عارف کلمهای میسازد به معنای کسی که به والاترین مقام تفکر و رفتار دست یافته است. عشق به خدا را با عشق انسان به هم میآمیزد. به خرابات معنایی میدهد که هم والاترین مدرسۀ عشق است و هم مکان شادی حافظانه. مِی را هم در جام الست مینوشد و هم در جام خیامی و سرانجام هم خود را برای والاترین مقامهای بهشتی آماده میکند و هم «ملامتگر» عیار میشود و ضمن راهیافتن به اوج اخلاق و معنویت به لذایذ مشروع این جهانی میپردازد و خلاصه آنکه در سلسلۀ اندیشۀ ایرانی، خیام را استادانه با مولوی آشتی میدهد.
از نظر سیاسی عصر حافظ یکی از ناآرامترین و آشفتهترین دورانهای سیاسی تاریخ کشور ما است. امیرا یکی پس از دیگری میآمدهاند و ستم میکردهاند و پس از چند صباح به دست خونخواری دیگر واژگون میشدهاند. جالب است که حافظ در چنین محیطی و در چنین دورانی به یکی از قلههای بلند اندیشۀ بشری دست یافته و در دورانی که کین و خشونت بیش از هر زمانی رواج داشته، سرود عشقی بیکران به یادگار نهاده است.
غرابت و ابداع کار شعر است؛ ولی هدف نباید فراموش شود. گاهی جذابیت کلمه و ترکیب کلام گوینده را از مسیر معقول منحرف رکده و به بیراهه میکشاند. شاعر نه کرسی فلک را زیر پای اندیشه میگذارد تا بوسه بر رکاب قزل ارسلان بزند. حافظ که بیش از هر شاعر ایرانی به کلمه توجه دارد، اهل اینگونه زیادهرویها نیست. برای او هم البته رستاخیز کلمات مطرح است؛ ولی به اعتبار رستاخیز معانی. او در عشق و رندی ـ دو کلمۀ مورد پسندش ـ معانی و مفاهیمی نهاده که هیچکس تا بدان روز به بلندی نرسیده و پس از او هم کسی از آن حد تجاوز نکرده است.
نویسنده در این کتاب به اندیشۀ حافظ پرداخته و در پرتو اندیشۀ مدرن جنبههای گونهگون اندیشۀ حافظ را از پس زیبایی و خیرهکنندگی غزلهایش تحلیل میکند. او «همسازکردن ناهمسازها» را ایدۀ بنیادین حافظ تلقی میکند و با ارجاعات مفید و مختص میکوشد که ابعاد پنهان «نظریۀ عشق و رندی» را در نظام اندیشۀ حافظ آشکار کند و همچنین نشان دهد که کدام سویههای اندیشۀ حافظ با نظریات فلسفی عصر مدن تلاقی میکند و کدام سویهها با آن متفاوت است. نویسنده پردۀ نقش شعر حافظ را کنار میزند تا از ورای آن انسان و جهان مطلوب حافظ را بازشناسد. در این میانه معنا و جایگاه یکایک گزارههای شعر حافظ در نظام اندیشۀ او به زبانی روشن تشریح میشود.
فهرست مطالب کتاب:
همسازکردن ناهمسازها
درختی گشن در شورهزاری خشک
جدایی شعر و اندیشه؟
چند همسازی
بشر چندساحتی
انحراف تصوف
زندگی
بشر یعنی فراتر رفتن از بشر
دو سفر به جهان معانی
سفر حافظ
مقام انسان
وام حافظ به اندیشۀ کهن ایرانی
عشق
انقلابی در عرفان
راهی پررنج
ستیز با خودخواهی
مهر طبیعت
بادۀ حافظانه
حافظ و اپیکور
لسان الغیب
وضع فلک
بدیهای اجتماعی
ضدقدرت
دربارۀ اشعار مدحیۀ حافظ
مبارزه با ریا
مباش در پی آزار
وجود دیگری
نه عوامزدگی
جبر و اختیار
شاعر انقلابی
تلاش آدمی
حافظ و عقل
بدبینی و خوشبینی
حافظ و وطن
فردیت شاعر
نزهتگاه ارواح
نکتهها
پربازدید ها بیشتر ...
افسانه و نیمای جوان
ایلیاکیان احمدیمنظومۀ بلند، استثنایی و تأثیرگذار «افسانه» شعری که نیمای جوان در سال 1301 و در 25 سالگی میسراید، پی
تاریخ مطبوعات استان همدان (1324 ق ـ 1397 ش)
مجید فروتناز ویژگیهای بارز این کتاب، تلاش برای دسترسی به بخشی از اسناد و سوابق دولتی و اصل نشریات یا آرشیو اس
منابع مشابه بیشتر ...
چشمهایش و ملکوت: بزرگ علوی و بهرام صادقی: مروری بر همۀ داستانها
جعفر مدرس صادقیدر این کتاب پس از مقدمهای در بیان زندگی بزرگ علوی و بهرام صادقی، به بررسی ادبیات داستانی این دو نوی
موش و گربۀ عبید زاکانی: پیشینه، دگردیسی، روایتها
فرزام حقیقیاین کتاب برای نخستین بار نشان میدهد ادبیات و فرهنگ ما با یک موش و گربه مواجه نبوده است، بلکه کاتبان
دیگر آثار نویسنده
در جستجوی بشریتی بینقاب: نوشتههایی از سارتر و در باب سارتر
مصطفی رحیمیاین کتاب دربردارندۀ تمامی نوشتهها و ترجمههای مصطفی رحیمی دربارۀ سارتر و از سارتر است که سالها پیش
نظری یافت نشد.