کتابخانه تخصصی ادبیات

۱۳۳۱

۲۹۶

دوفصلنامۀ فرهنگ، ادب و تاریخ زنده‌رود، تابستان 1398، شمارۀ 68

پدیدآور: جمعی از نویسندگان به صاحب‌امتیازی و مدیرمسئولی حسام‌الدین نبوی‌نژاد ناشر: -تاریخ چاپ: ۱۳۹۸مکان چاپ: اصفهانتیراژ: -شابک: -تعداد صفحات: ۱۷۶

مجموعه مقالات نامیرایی شعر فارسی زنده‌یاد عباس عبدی داستان کوتاه فارسی نشریۀ «زنده‌رود»

خلاصه

شصت‌وهشتمین شماره از دوفصلنامۀ فرهنگ، ادب و تاریخ «زنده‌رود» با ویژه‌نامۀ «نامیرایی» و یاد زنده‌یاد عباس عبدی منتشر شده است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

شاید نخستین امر ناگزیر و محتومی که بشر بدان برخورد، مرگ است. از این‌رو انسان‌ها مثل هر پدیدۀ دیگری در پی چارۀ آن برآمدند؛ گریز از مرگ، نامیرایی. دور نیست اگر مرگ و نامیرایی را دغدغۀ همزاد بشر بدانیم. روایات باقی‌‌مانده نزد اقوام گوناگون در قالب اسطوره، افسانه، نقوش و پیکره‌ها بازگوی قدمت چنین دغدغه‌ای است. تلاش نویسندگان و مترجمان بخش ویژۀ این شماره بر آن است تا در شش مقاله نامیرایی را از چند جنبه بررسی کنند. مققالۀ نخست «جاودانگی» نوشتۀ بودریار با پیش‌گفتاری از مترجم بر آن است. بودریار معتقد است که جاودانگی زمانی نشانۀ قدرت و استعلای اجتماعی بود که هر کس نمی‌توانست مدعی آن باشد. فقط افرادی چون شاهان و کشیشان و .... به دلیل عظمت کارهایشان از آن برخوردار بودند؛ در حالی که در مورد مؤمن مسیحی وضعیت دیگرگون است. شرط جاودانه شدن انجام اعمال نیک و تشخیص آن بر عهدۀ کشیش است. بودریار این وضعیت را از منظر روان‌شناختی و همتاسازی که آخرین مرحلۀ تاریخ و مدل‌سازی بدن می‌داند، به بحث می‌گذارد.

مقالۀ دوم این بخش بر این اصل مبتنی است که ارزش متن (حتی متون داستانی) ثابت نیست و به مرور زمان کاهش می‌یابد. رمانی که زمانی کتاب روز بود، امروزه ممکن است خوانندۀ چندانی نداشته باشد. مقالۀ اخوت در حقیقت به ظهور و سقوط متن می‌پردازد. به عبارت دیگر در اینجا جاودانگی وجود ندارد. در مقالۀ بعدی نویسنده پس از سخن‌گفتن از عشق، نوشتن و برشمردن مشقت‌های همراه با آن، این سؤال را طرح می‌کند که چه انگیزه‌ای نویسنده را وادار به نوشتن می‌کند. از دیدگاه او که بر این باور است که داستان‌ها برای همیشه زنده و خواندنی خواهند بود، نه امیدی به ثروت، شهرت .... بلکه امید به پایندگی اثر است که انگیزۀ نوشتن را در نویسنده ایجاد می‌کند. نویسنده نیز مانند هر انسان دیگری خواهان نامیرا بودن است و امیدوار است که از طریق داستانی که با عشق روی آن کار کرده و زندگی در آن دمیده و به دنیایش آورده است، به شکلی از جاودانی دست یابد.

نامیرایی در ادب فارسی گفتمان ناآشنایی نیست. در مقالۀ «نامیرایی در شاهنامه» نویسنده بدان پرداخته که جاودانگی از دیدگاه شخصیت‌های شاهنامه، به جز جاودانان، به معنای نامیرا بودن نیست، بلکه حفظ نام انگیزۀ اصلی است که از وجوه بارز شخصیت سرایندۀ شاهنامه نیز شده است. در نوشتار پایانی این بخش با تأمل در داستان نامیرای بورخس، برداشت او را از مفهوم نامیرایی تفسیر می‌کند.

در بخش شعر این شماره اشعاری از مجید نفیسی، حسام‌الدین نبوی‌نژاد، شاپور احمدی، آرزو مختاریان و هما شاهانی آورده شده است.

در این شماره از نشریۀ «زنده‌رود» دو نوشتار به یادبود عباس عبدی داستان‌نویس آورده شده است. ابتدا احمد اخوت ترجمۀ داستان «شاعر ماندگار» از آیزاک آسیموف را به یاد او آورده است و سپس یادداشتی از فاطمه خانسالار در فراق عباس عبدی آورده شده است.

در بخش «کتابخوانی» این شماره، نوشتاری از آلبرتو مانگوئل داستان‌نویس، ناقد و کتاب‌شناس آرژانتینی دربارۀ کتاب و کتاب‌خوانی آورده شده است.

چهار نوشتار بخش مقالات این شماره را به خود اختصاص داده است. ابتدا شعر «در پیش کومه‌ام» نیما یوشیج توسط نویسنده خوانشی شکل‌گرایانه شده و نوشتار دوم تحلیلی بر شعر عبدالوهاب البیاتی است. نوشتار سوم این بخش در واقع حاشیه‌ای بر «غمگین کلاغ پیر» از حسام‌الدین نبوی‌نژاد است که در شمارۀ قبل این نشریه منتشر شده بود. نوشتار پایانی این بخش نیز خوانشی است هنری و نقادانه از شعر «سنگی در فلاخن».

بخش پایانی این شماره را نیز چهار داستان کوتاه از عباس عبدی، موراکامی، غلامرضا منجزی و شیرین نفیسی شکل می‌دهند.

فهرست مطالب این شماره:

از باب اشاره/ مدیرمسئول

* بخش ویژه

دربارۀ جاودانگی بودریار/ شاپور بهیان

جاودانگی/ ژان بودریار؛ ترجمۀ شاپور بهیان

بازده نزولی متن/ احمد اخوت

ادبیات، شکلی از جاودانگی/ تامس تی‌تامس؛ ترجمۀ بهرام فرهنگ

نامیرایی در شاهنامه/ حسام‌الدین نبوی‌نژاد

جاودانگی از دیدگاه خرخه لوئیس بورخس/ جان استوارت؛ ترجمۀ بهرام فرهنگ

معنا و نامیرایی/ تورج یاراحمدی

* شعر