معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

مروج الذهب و معادن الجوهر در فارسی به معنای «مرغزارهای زر و کان‌های گوهر» است. این اثر تاریخی نوشتۀ علی بن حسین مسعودی تاریخ‌نویس و جغرافی‌دان سدۀ چهارم هجری است. مسعودی این اثر ارزشمند را در سال 334 هجری نگاشته و در سال 336 در آن تجدیدنظر کرده است. این کتاب در نزد اروپائیان به آواز قوی مسعودی شهرت دارد. ابن خلدون مسعودی را پیشوای مورخان دانسته و همچنین «فن کریمر» خاورشناس و محقق آلمانی وی را «هرودوت عرب» نامیده‌اند.

این کتاب آخرین اثر ارزشمند مسعودی است که در واقع حاصل یک عمر جهانگردی و مطالعۀ عمیق در حوزۀ اندیشه‌ها و رفتار اقوام مختل، شگفتی‌های زمین و تاریخ خلقت بشر که به دو بخش عمدۀ قبل از اسلام و بعد از اسلام تقسیم شده است.

مسعودی در بخش نخست به خلقت جهان و توصیف زمین و ذکر سرزمین‌ها، دریاها، رودها و کوه‌ها پرداخته و همچنین از تاریخ انبیاء و اخبار ملت‌ها اعم از مسیحی، یهودی، هندی، ایرانی، رومی و عربی سخن گفته و در بخش دوم مطالبی از ولادت پیامبر (ص)، تاریخ بعثت و هجرت، خلفای راشدین، اموی و عباسی تا سال 336 هجری مطرح کرده است.

تلاش مؤلف در این کتاب بر آن بوده تا برداشتی به معنای واقعی این اثر را با بهره‌گیری از دیگر منابع تاریخی و هم‌سو با مطالب ارزشمند ارائه نماید تا خواننده از این طریق با اثر علی بن حسین مسعودی که در واقع گنجینه‌ای گرانبهاست، آشنا کند. در این کتاب خواننده ابتدا با شمه‌ای از زندگی و آثار مسعود آشنا می‌شود و در ادامه مباحثی چون جغرافیا و نجوم از دیدگاه مسعودی، سهم مسعودی در تاریخ‌نگاری اسلامی، بینش مسعودی در رابطه با قوم‌شناسی و ..... مطرح شده است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

زندگی‌نامه و احوال و آثار علی بن حسین مسعودی

جغرافیا و نجوم از نگاه علی بن حسین مسعودی

معلومات مسعودی دایر بر طبیعت و جغرافیا

سهم مسعودی در تاریخ‌نگاری اسلامی

بینش مسعودی در رابطه با قوم‌شناسی و دیار و عقاید و ادیان آنها

حکومت‌داری اسلامی

عصر اول خلفای عباسی

عصر دوم عباسی

دوران نفوذ عنصر ترک سال 232 تا 334 قمری

کتاب‌نامه