معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

شواهد اهمیت استعاره را می‌توان در گستردگی و تنوع پژوهش‌هایی که دربارۀ آن انجام شده یافت. یکی از دلایل این حجم از گستردگی و رشد علاقه به این دلیل است که استعاره ریشه در خلاقیت بشری دارد. رمزگشایی جدید زبانی در روابط پدیده‌ها، نقش کاوش‌گرانه در انگیزش روش‌هایی نوین درک دارند که به نوبۀ خود مبنای روش‌های جدید تفکر و عمل نیز هست. استعاره مصداق توانایی ذهن بشر برای درک روابط متشابه و یافتن شباهت‌ها از میان تفاوت‌هاست. این ویژگی بنیادین چیزی است که تفکر «خلاق» دانسته می شود.

فرآیند استعاره در زبان، تبادل معانی میان واژه‌هایی است که ما در استعاره‌های کلامی صریح بررسی می‌کنیم و بر پایۀ جهانی ادراک‌شده بنیان نهاده می‌شود که خود محصول استعارۀ پیشین یا ناخودآگاه است. اگر این مطلب که استعاره نتیجۀ انتقال از دنیای ناخودآگاه به دنیای ادراکی و ملموس است، نادیده گرفته شود، به‌درستی با فرآیند استعاره روبرو نخواهیم شد.

نویسنده در این کتاب برای نخستین بار تحلیل انتقادی استعاره را معرفی کرده، آن را ابتدا برای تحلیل استعاره‌های سیاسی و سپس تحلیل استعاره در گفتمان دینی [قرآن و انجیل] و رسانه‌ای [ورزشی و اقتصادی] به کار می بندد. هدف تشخیص مقاصد، ایدئولوژی‌ها و جهان‌بینی‌های نهفته در پس متن است. تحلیل انتقادی استعاره شامل سه مرحلۀ تشخیص، تفسیر و تبیین استعاره است. نویسنده معتقد است که استعاره را تنها می‌توان با درنظر گرفتن وابستگی متقابل ابعاد معناشناختی، کاربردشناختی و شناختی آن توضیح داد. وی مجموعه‌ای از معیارهای زبان‌شناختی، کاربردشناختی و شناختی را در توصیف استعاره پیشنهاد می‌کند. این اثر یکتا می‌تواند الهام‌بخش پژوهش‌های بینارشته‌ای جدید در علوم سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، مطالعات فرهنگی، دینی و رسانه‌ای باشد.

ویژگی بارز این کتاب بر خلاف آثار پیشین که به تحلیل گفتمان‌های فردی متون و سخنرانی‌های سیاستمداران، علمای دین و اقتصاد یا عملکرد گزارش‌های ورزشی پرداخته‌اند، آن است که حیطۀ تحلیل گفتمان انتقادی را به گستره‌ای فراتر داده، با تحلیل استعاره‌ای، پیکره‌های جامع‌تر در حوزه‌های گفتمان دینی «اسلام و قرآن» یا «مسیحیت و انجیل»، گفتمان سیاسی «احزاب کارگر جدید و محافظه‌کار» یا گفتمان رسانه‌ای در بافت‌های «اقتصادی و ورزشی» پرداخته و با رویکردی شناختی و پیکره‌ای معانی نهفته در کلام اهالی این حوزه‌ها را به مدد استعاره بیرون کشیده و آشکار کرده است.

به لحاظ قراردادهای سبکی، این کتاب همان‌گونه که در رویکردهای شناختی و زبان‌شناختی رایج است، به ارائۀ تفکرات انتزاعی زیربنای استعاره‌ها می‌پردازد که به استعاره‌های مفهومی معروف است. واژه‌ها یا عباراتی که به مثابۀ کانون بحث انتخاب شده‌اند، با علامت «» مشخص می‌شوند و زمانی که به طور خاص و به عنوان استعاره تفکیک شده‌اند، «پررنگ» دیده می‌شوند تا تأکید بیشتری بر آنها باشد.

هدف در این کتاب درک بهتر چیستی استعاره و تحلیل نقش آن در حوزه‌های خاصی چون گفتمان سیاسی، مطبوعاتی و دینی است. نویسنده باور دارد که استعاره نمونۀ نابی از چگونگی اثرگذاری کاربردشناسی (انتخاب‌های زبانی بافت ـ محوری که سخنگویان اختیار می‌کنند) بر معناشناسی (نظام زبانی برای تحقق معنا) است. محدوده‌ای از مطالعات استعاره‌ای پیکره‌ای را از دو نوع گفتمان سیاسی (بیانیه‌های احزاب و سخنرانی‌ها) و دو حوزۀ گفتمان مطبوعاتی (ورزش و گزارش اقتصادی) و دو نوع متن دینی (انجیل و قرآن) شرح داده شده است. در پایان نتایج گرد هم آمده‌اند تا الگویی گفتمانی برای استعاره ارائه شود.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمۀ مترجم

پیش‌گفتار

قدردانی و قراردادهای سبکی

مقدمه

بخش 1: پیشینه و نظریۀ استعاره

1. استعاره و اندیشه

2. رویکردهای انتقادی به استعاره

بخش 2: ااستعاره در گفتمان سیاسی

3. استعاره‌های حزب کارگر جدید

4. استعاره در بیانیه‌های سیاسی احزاب بریتانیا

5. استعاره در سخنرانی‌های ریاست جمهوری آمریکا

بخش 3: استعاره در گزارش‌های مطبوعاتی

6. استعاره در گزارش‌های ورزشی

7. استعاره در گزارش‌های اقتصادی

بخش 4: استعاره در گفتمان دینی

8. استعاره در انجیل

9. استعاره در عهد عتیق

10. استعاره در قرآن

بخش 5: نظریه‌ای گفتمانی دربارۀ استعاره

11. تحلیل انتقادی استعاره