معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

برخی پژوهشگران کاتاکالی را زیرمجموعۀ رقص‌های سنتی هندی طبقه‌بندی می‌کنند؛ ولی در مقایسه با رقص‌های سنتی هندی، کاتاکالی ویژگی‌هایی نمایشی دارد و بسیاری از پژوهشگران آن را نمایش می‌دانند نه رقص. در حقیقت استفاده از عبارت «رقص» برای کاتاکالی به اعتبار حرکت‌های موزونی است که در خدمت اجرای نمایشی قرار می‌گیرند؛ ولی این حرکت‌ها از رقص غنایی سنتی هندی بسیار دورند و هر حرکت برای مخاطب مفهومی ویژه دارد.

بهرۀ نخست این کتاب از هفت بخش تشکیل شده است:

بخش نخست با نام «نمایش هندی» به زیرساخت‌های اندیشۀ هندی در ساخت‌وپرداخت نمایش می‌پردازد، سامانۀ آموزشی باستانی هند را بررسی می‌کند، تاریخ حقیقی و اسطوره‌ای آن را می‌کاود، در سرچشمه‌های نمایش سنسکریت دقیق می‌شود و رساله‌های اصلی را که بر مبنای آنها نمایش در هند شکل گرفته است، معرفی می‌کند.

در ایران در میان رساله‌های اصلی و بنیادینی که با نمایش هندی هم‌پیوندند، رساله‌های حماسی مانند ماهابهاراتا و رامایانا که سرچشمه و الهام‌بخش نگارش نمایشنامه‌ها در هند هستند، بسیار معرفی شده‌اند؛ ولی به مهم‌ترین کتاب نمایش به نام «ناتیاشاسترا» که در حقیقت دستنامۀ اجرای نمایش سنسکریت در هند و بسیاری دیگر از کشورهای جنوب شرق آسیا بوده، کمتر توجه شده است. به همین سبب در بخش دوم بهرۀ نخست، رسالۀ «ناتیاشاسترا» معرفی شده است. ناتیا ودا سرچشمۀ ناتیاشاسترا، دیدگاه‌های بهاراتا در ناتیاشاسترا، گونه‌های نمایش در ناتیاشاسترا، موسیقی در ناتیاشاسترا، بخش‌بندی ناتیاشاسترا و مقایسۀ بوطیقای ارسطو و ناتیاشاسترای بهاراتا مباحث این بخش را شکل می‌دهد.

هند سرچشمۀ جوشان ادبیات نمایشی است. از شعر نمایشی و نمایشنامه به عنوان دو گونه ادبیات نمایشی سنسکریت نام می‌برند که تأثیر بسیار زیادی بر تاریخ هنر نمایش هندی داشته‌اند؛ به طوری که حتی امروز نیز می‌توان به‌روشنی رگه‌هایی از آنها را در نمایش مدرن هندی دید. بخش سوم بهرۀ اول این کتاب، ترجمۀ مقاله‌ای است به نام «نمایشنامه در ادبیات سنسکریت» که خود بخشی از کتاب سترگ به نام «تاریخ ادبیات سنسکریت» است. در این بخش عیناً ترجمۀ این مقاله آورده شده و پی‌نوشت‌هایی نیز بدان افزوده شده است. این مقاله نمونه‌هایی مشهور از آثار ادبیات نمایشی سنسکریت در بازه سال‌های 400 تا 1100 میلادی را معرفی و نقد می‌کند.

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های نمایش سنسکریت، حرکت، بازیگری با آبهینایا است. بخش چهارم، حرکت و اجزای آن را بررسی می‌کند. این بخش با نگاه به رساله‌های مهم این حوزه و جداسازی اجزای بدن بر اساس ساختاربندی اجزای تن در هنر هند، حرکت را شرح می‌دهد و مفهوم آن را در نمایش سنسکریت بازگو می‌کند.

بخش پنجم به «راسا» یا زیبایی‌شناسی هندی می‌پردازد و ساختار و اجزای آن را به گستردگی بیان می‌کند. در هند دستیابی به راسا و انتقال آن، هدف اجرای نمایش و دیگر هنرها به شمار می‌آید؛ به طوری که هنر و شعر بدون آفرینش راسا بی‌معناست.

بخش ششم بهرۀ نخست کتاب، سیر تاریخی نگرۀ راسا و زیبایی‌شناسی هندی را از بهاراتا تا آبهیناگوپتا بررسی می‌کند. ساختار این بخش به شکلی است که از میان نحله‌های فلسفۀ هندی که در آن دیار به دارشانا مشهور است، آنهایی را که به شکلی به زیبایی‌شناسی پرداخته‌اند، جدا می‌کند و با معرفی کوتاه آن مکتب فلسفی و پدیدآورندگانش، نگرۀ زیبایی‌شناسی هندی را در آن مکتب شرح می‌دهد. در این بخش ساختار و بخش‌بندی شرح زیبایی‌شناسی در مکتب‌های فلسفی هند، بر اساس آرای سروپالی رادها کریشنان پی ریخته شده است.

بخش پایانی به نام «مفهوم ساهردایا و ویگهنا» خود از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت نخست، ترجمۀ مقاله‌ای به نام مفهوم ساهردایا است که مخاطب خبره را تعریف می‌کند و قسمت بعدی نیز سدهای درک راسا را بر اساس آرای آبهیناواگوپتا بررسی می‌کند.

بهرۀ دوم به کتاب «کاتاکالی» نوشتۀ سادانام بالاکریشنان اختصاص دارد. بالاکریشنان «کاتاکالی را در نه بخش نگاشته است. سرچشمه‌ها وبنیان‌های کاتاکالی، ساهیتیاها (انجمن‌ها)، شیوه‌های آموزش، ترتیب اجرا، چهره‌پردازی و جامه‌ها و سرجامه‌ها، موسیقی، میم یا زبان اشاره، شیوه‌های اجرایی گوناگون و آیندۀ کاتاکالی سرفصل‌های این کتاب هستند.

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار

بهرۀ یکم: بنیان‌های نمایش هندی

بخش اول:نمایش هندی

بخش دوم:ناتیاشاسترا

بخش سوم:نمایشنامه در ادبیات سنسکریت

بخش چهارم:آبهینایا

بخش پنجم:راسا

بخش ششم:بنیان‌های فلسفی و بازنمایی نگرۀ زیبایی‌شناسی هندی

بخش هفتم:مفهوم ساهردایا و ویگهنا

بهرۀ دوم: کاتاکالی

بخش اول:سرچشمه‌ها و بنیان‌های کاتاکالی

بخش دوم:ساهیتیاها (انجمن‌ها)

بخش سوم:شیوه‌های آموزش

بخش چهارم:ترتیب اجرا

بخش پنجم:چهره‌پردازی، جامه‌ها و سرجامه‌ها

بخش ششم:موسیقی

بخش هفتم:میم، زبان اشاره

بخش هشتم: شیوه‌های اجرایی گوناگون

بخش نهم: آیندۀ کاتاکالی

تصاویر

جامه‌ها

گریم

زن‌پوشان

سازها

حرکات دست

فهرست منابع

اعلام