معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

مسائل مربوط به زنان، جزء دغدغه‌های مهم جامعۀ ایرانی است که در سالیان اخیر مورد مناقشۀ اقشار مختلف اندیشمندان بوده و تبدیل به نوعی جدال ایدئولوژیک شده است. در رابطه با زندگي روزمرۀ زنان ايراني و به‌ويژه نمايش‌‌هاي خصوصي زنانه در دورۀ قاجار پژوهش‌هاي اندكي انجام شده است. انجام مطالعات جامعه‌‌شناختي بي‌طرفانه در اين حوزه ضروري است. در اين پژوهش با توجه به خلأ ذكرشده، يکي از ابعاد زندگي روزمرۀ بخشي از زنان ايران در دورۀ قاجار بررسي شده تا بتواند با شناخت تاريخي كه از گذشتۀ زن ايراني به‌دست مي‌آيد، با رويکرد متفاوتي به تبيين نمايش‌‌هاي خصوصي دورۀ قاجار بپردازد.

در واقع این پژوهش بازخواني يکي از ابعاد زندگي زن ايراني در دورۀ قاجار است که هدفش بررسي چگونگي بازتاب آن در نمايش‌‌هاي رايج آن دوران است. چنين پژوهشي از يک‌سو به مسائل خاص زنان مي‌پردازد و دغدغه‌ها و خواسته‌هاي نيمي از جمعيت جامعه را بررسي و موشکافي می‌‌کند و از سوي ديگر، به مسائل و موضوعات ادبي و هنري گوناگون مرتبط با زنان مي‌پردازد. برای دست‌یابی به درکی همه‌جانبه از زندگی زنان دورۀ قاجار، حوزۀ نمایش انتخاب شده است تا از آن طریق زوایای گوناگون و لایه‌های پنهان و ناگفتۀ زندگی آنان که به صورت خودآگاه و ناخودآگاه در گردهمایی‌های خصوصی بازتاب یافته، کشف و بررسی شود. برای شناخت هویت جنسیتی زنان باید سازۀ اجتماعی جنسیت در جامعۀ ایرانی آن دوره را شناخت تا بتوان دنیای زنان و بازتاب آن در بازی‌های نمایشی دورۀ قاجار درک شود.

سؤال در این کتاب از کیستی و هویت زنان دورۀ قاجار است و برای پاسخگویی به آن زندگی روزمرۀ آنان انتخاب شده است؛ بنابراین ابتدا به شرح مختصر مفهوم زندگی روزمره و تاریخچۀ آن در جامعه‌شناسی متعارف پرداخته شده و سپس مفهوم جنسیت و زندگی روزمره شرح داده شده و بر اساس نظریاتی که بیان می‌شود، به تعریف مفهوم جنسیت در نمایش پرداخته شده است.

نمایش‏‌های زنانه ایران دورۀ قاجار تشریح می‌کند که چگونه اجراهای پنهان زنان در این دوره از کلیۀ امکانات موجود و از هر فرصت کمی بهره می‌برند تا از طریق به سخره‌گرفتن اصول اجتماعی جامعۀ مردسالار به ارکان چنین نظامی حمله کنند. نویسنده در این کتاب تشریح می‌کند که چگونه نمایش‏‌های زنان دورۀ قاجار ایران در لفافی از طنز و شوخی به آن وجوهی که جامعۀ مردسالار با توسل به آنها قدرت خود را تثبیت می‌کند، حمله می‌‏نماید. جدی‌ترین، خصوصی‌ترین، پنهانی‌ترین اسرار زناشویی گستاخانه و بی‌پروا برون‌افکنی می‏شوند. با همین اوصاف نامتعادل‌‏ترین حقوق حقه، ناعادلانه‌‏ترین جایگاه در بردار جنسیتی و نامنصفانه‌‏ترین نسبت‌‏های بیولوژیکی با زبانی سرشار از کنایه و طنز مطرح می‏‌شوند.

فهرست مطالب کتاب:

سخن ناشر

مقدمه

پیش‌گفتار

فصل اول: زنان قاجاری: محبوس اندرون

فصل دوم: کارناوال پنهان: قیام در اندرون

فصل سوم: نمایش شادی: گسستن از اندرون

فصل چهارم: کارناوال زنانه: آتش در اندرون

نتیجه‌گیری

فهرست منابع