معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.​

هر انسانی به صورت بالقوه دارای حجمی است. حافظ انسانی است که براساس نوشته خرمشاهی، «حافظ انسان کامل نیست، بلکه کاملاً انسان است». همگان می‌دانند که حجم هر پدیده برابر است با طول (دراز)، ضرب در عرض (پهنا)، ضرب در ارتفاع (بلند). درازای عمر انسان موهبتی است بین دو نامعلوم یعنی «زایش» و «مرگ» که هیچ‌کدام به اختیار انسان نیست و فرصتی است که انسان «پهنا» و «بلندی» خود را بسازد.

مدیریت مفهومی بسیار قدیمی است که با اجتماعی‌شدن انسان و پیدایش سازمان در صحنه زندگی آغاز شده است؛ اما مدیریت علمی با نام فردریک وینسول تیلور و از اواخر قرن نوزدهم میلادی آغاز شد. تاریخچه مدیریت از مدیریت علمی تاکنون نشان می‌دهد که روند آن در جهت بهبود شرایط کار و انسانی‌شدن، نگاهی به روابط انسانی و مفاهیمی مانند منابع انسانی و سرمایه انسانی و انگیزش داشته است. این روند از توجه به «دست» تا توجه به «دست و اندیشه» را پیموده است. اما به نظر می‌رسد آن چه مورد غفلت قرار گرفته، مفهوم «دل»، یا به تعبیری «عشق» در مدیریت است. «انسان هم هدف است و هم وسیله» و زمانی که عشق در مدیریت به صورت رفتار مدیر در سازمان جایی نداشته و متجلی نشود، به این معناست که انسان وسیله است. بنابراین نخستین ضرورت در مدیریت توجه به این است که انسان هدف است و مدیریت نیازمند بازتعریف با همین مفهوم است.

بهره‌ورترین و ثروتمندترین کشورها آنهایی هستند که نظام مدیریتی شایسته‌تری دارند. شایستگی مفهوم ثابتی نیست، بلکه تغییر همراه با آمادگی، نیاز مستمر شایستگی است. تحول‌پذیری و پذیرش «پارادایم»‌ها و «مگادایم‌»‌ها می‌تواند سبب ایجاد و توسعه شایستگی مدیریتی برای دست‌یابی به رشد و توسعه پایدار و رفا جامعه شود.

همان‌گونه که تقسیم کار و آموزش در مدیریت علمی ـ مکتب کلاسیک ـ موجب تحولی شگفت‌انگیز در مقایسه با شیوه تولید قبل از آن در بهره‌وری گردید، نشان داد که افزون بر به‌کارگیری «دست»، «اندیشه» نیز لازم است. اما از جهت رفتار انسانی کاستی داشت که مشهورترین نشانه آن «ازخودبیگانگی» در فیلم درخشان «عصر جدید» چارلی چاپلین است. در هیمن مکتب می‌توان به نئوری کلاسیک سازمان، کوشش‌های مری پارکرفالت و چستر بارنارد اشاره کرد. در مکتب نئوکلاسیک که براساس تضادهای فلسفی تئوری کلاسیک با روح و درون انسان پایه‌گذاری شده است، می‌توان به نظریه روابط انسانی التون مایو، نظریه انسانی و انگیزشی مازلو، نظریه y و x داگلاس مک‌گریگور و نظریه شخصیت و سازمان ارگریس اشاره کرد.

مکتب کمی، نظریه سیستمی، نهضت نوین در روابط انسانی، نظریه آشوب (نظم در بی‌نظمی)، نظریه یادگیری سازمانی و موارد دیگر هر‌کدام در جای خود ارزشمندند و کارآمدی خود را در جهت رفاه جامعه نشان داده‌اند، اما مانند فلسفه فیزیک کوآنتوم موجب جهشی در سازمان و مدیریت نشده‌اند. با ورود انگیزش در مدیریت، تا حدی کاستی‌های مدیریت علمی و به‌طور کلی کاستی‌های مکتب کلاسیک و مکتب نئوکلاسیک برطرف شد و سبک جدید مدیریتی به وجود آورد، اما مکتب‌ها هم‌چنان بر تکنیک‌های مدیریت تمرکز و توجه داشتند و انسان کماکان «وسیله» تلقی می‌شد. هر چند در این مکتب‌ها به انسان و تولید، هر دو توجه شده و انگیزش جایگاهی پیدا کرده بود، اما «دل» که مرکز و کانون عشق و ملات جهان هستی است و آدمی و پری طفیل هستی آن هستند، مورد غفلت قرار داشت و دارد.

این نوشته سعی دارد با قرار دادن «دل» به‌عنوان کانون عشق انسان برای رفتار انسانی با انسان‌ها در میان دو مؤلفه دیگر، یعنی «دست» و «اندیشه» و با بهره‌گیری از شعر و اندیشه حافظ، رفتار مدیر در سازمان را در کتابی تبیین و تدوین کند.

این پژوهش مطالعاتی را می‌توان از جهت هدف در نوع پژوهش کاربردی جای داد. از جهت روش از نوع توصیفی و توسعه‌ای به شمار می‌آید. توصیفی است؛ زیرا کار میدانی گسترده‌ای انجام نشده است. پژوهش مطالعاتی به صورت کتاب‌خانه‌ای است که با مطالعه منابع دست اول مرتبط و شناخته‌شده در گستره مدیریت و ارتباط با عنوان پژوهش یعنی «مدیریت در شعر و اندیشه حافظ/ دولت بیدار» صورت گرفته است.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمه

فصل نخست: زمانه، زندگی و اندیشه حافظ

فصل دوم: واژه‌های کلیدی شعر حافظ

فصل سوم: بخش یک ـ مبانی نظری، انسان‌گرایی در مدیریت

فصل سوم: بحش دو ـ مبانی نظری، مدیریت و رهبری آینده‌نگر

فصل چهارم: رفتار مدیر در سازمان

منابع