معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب در واقع ترکیبی از دو کتاب است که با نگاهی به مفاهیم روان‌شناسی یونگ نوشته شده و خواننده را به نظریۀ تیپ‌شناسی شخصیتی او ارجاع می‌دهد. یونگ الگوی تیپ‌شناسی شخصیتی خود را بر اساس پژوهش گستردۀ تاریخی در مورد مسئلۀ تیپ‌های شخصیتی در ادبیات، اسطوره، زیبایی‌شناسی، فلسفه و روان‌شناسی به وجود آورد.

همۀ قصه‌های پریان کوشش می‌کنند تا یک امر مسلم روان‌شناختی واحد را وصف کنند؛ ولی این واقعیت چنان پیچیده و دور از دسترس و فهم همۀ جنبه‌های آن برای ما مشکل است که صدها قصه و هزارها تکرار این قصه‌ها لازم است تا این واقعیت ناشناخته وارد آگاهی ما شود و حتی در این صورت هم همۀ معانی این مضمون درک نمی‌شود؛ یونگ این امر مسلم ناشناخته را «خویش» می‌نامد که کلیت روان یک فرد و همچنین به شکلی متناقض مرکز تنظیم‌کنندۀ ضمیر ناخودآگاه جمعی است. هر فرد و هر ملتی این واقعیت روانی را به شیوۀ خاص خود تجربه می‌کند.

قصه‌های مختلف پریان تصاویر میانگینی را از مراحل مختلف این تجربه ارائه می‌کنند. گاهی بیشتر بر مراحل آغازین آن که با تجربه کردن سروکار دارد، تأکید دارند و از وقایع بعدی فقط طرح کوتاهی ارائه می‌کنند. قصه‌های دیگر بر تجربه‌کردن آنیما و آنیموس و بر تجربۀ صورت خیالی پدر یا مادر که در پشت آنها قرار دارد، تأکید می‌ورزند و مشکلات پیش از آن را که به سایه و آنچه پس از آن می‌آید مربوط است، شرح و توضیح می‌دهند. دیگر قصه‌ها بر موتیف گنج دست‌نایافتنی و تجربیات اصلی و مرکزی تأکید دارند. هیچ‌یک از این داستان‌ها ارزش کمتر یا بیشتری از دستۀ دیگر ندارند؛ زیرا در جهان آرکتایپ‌ها هیچ‌گونه درجه‌بندی موجود نیست؛ چراکه هر آرکتایپی ذاتاً یک جنبه از ضمیر ناخودآگاه جمعی است و در عین حال کل ضمیر ناخودآگاه جمعی را بازمی‌نماید.

در میان گونه‌های مختلف ادبیاتِ اسطوره‌ای قصه‌های پریان ساده‌ترین و ناب‌ترین ابرازات ضمیر ناخودآگاهِ جمعی به شمار می‌آیند و ازاین‌رو روشن‌ترین درک الگوهای پایه‌ای روان انسان را در اختیار ما می‌گذارند. هر قوم یا ملتی این واقعیت روانی را به شیوۀ خاص خود بیان می‌کند و به همین خاطر مطالعۀ داستان‌های پریان جهان بصیرتی غنی نسبت به تجربیات آرکتایپی نوع بشر به ما می‌بخشد. ماری ـ لوئیز فُن فرانتس را شاید بتوان بزرگ‌ترین مرجع تعبیر اینگونه قصه‌ها دانست. او در این کتاب گام‌های لازم برای تحلیل این قصه‌ها را وصف می‌کند و با نقل داستان‌های پریان اروپائی این گام‌ها را روشن می‌سازد. او کار خود را با اشاره به تاریخ پژوهش در قصه‌های پریان و نظریه‌های مختلفی که درزمینۀ تعبیر آنها ارائه شده است، آغاز می‌کند و در این رابطه به بحثی گسترده در مورد موتیف‌های مربوط به مفاهیمی که یونگ از سایه، آنیما و آنیموس در نظر دارد، می‌پردازد.

قصه‌های پریان اموری را روایت می‌کنند که از حیطۀ آگاهی انسان بسیار دور شده است. سبب این است که قصه‌های پریان بر اساس بعضی کارکردهای روان ساخته شده، به موارد شخصی نمی‌پردازند. در قصه‌های پریان ما فقط با اسکلت روان که پوست و گوشت آن را برداشته‌اند، روبرو هستیم؛ یعنی فقط علایق عمومی انسانی در این قصه‌ها به‌جا مانده است و اینها الگوهایی مطلقاً انتزاعی هستند. در بخش دوم این کتاب به بعضی از این قصه‌ها پرداخته شده تا نمایان شود که در مورد کارکرد روانی‌ای که آنیموس نامیده می‌شود و پیکرۀ نرینۀ درونی یک زن است و آنیما که پیکرۀ مادینۀ درونی یک مرد است، چه مطالبی برای ما روشن می‌شود.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمۀ مترجم

* تعبیر قصه‌های پریان

پیش‌گفتار

تئوری‌های مربوط به تعبیر قصه‌های پریان

قصه‌های پریان، اسطوره‌ها و سایر داستان‌های آرکتایپی

یک روش برای تعبیر روان‌شناختی

تعبیر قصۀ سه‌پر

قصۀ سه‌پر ـ ادامه

قصۀ سهر ـ پایان

سایه، آنیما و آنیموس، در قصه‌های پریان

شاهپور حلقه

پالش آنیما ـ شاهدخت افسون‌شده

کلیسای مخفی

هیزم‌شکن

ستاره

کلاه‌پشمی

شاه‌ریش برفکی

دختری که با ماه و کله ازدواج کرد

عروس سفید و عروس سیاه

* آنیما و آنیموس ـ در قصه‌های پریان

مقدمه

دلاور سرخ‌پوش پیر

اسب سحرآمیز

کاری، دختر قبا چوبی

جادوگر دشت

قصه‌های مربوط به آنیما

شاهدخت سیاه‌پوست

تزار بانوی باکره