۱۱۴۶
۴۰۷
منظومۀ در خوشاب؛ تاریخ مشروطیت آذربایجان

منظومۀ در خوشاب؛ تاریخ مشروطیت آذربایجان

پدیدآور: محمدعلی پروین میرزای آشتیانی ناشر: نسیم تحولتاریخ چاپ: ۱۰۰۰مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۳۹۵شابک: 1ـ02ـ8272ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۹۹۲

خلاصه

این کتاب با امید روشن‌نمودن نکات مبهم تاریخی است که همراه با نکات باریک ادبی و به صورت وقایع‌نگاری و درج حقایق انقلاب مشروطیت است.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

نام نویسندۀ این کتاب محمدعلی متخلص به پروین و مسمی به پروین میرزای آشتیانی در شهر تبریز به سال 1240 قمری برابر با 1240 شمسی به استناد اشعار و سروده‌اش سن عمرش 45 سال اهل فضل و دانش و علاقمند به شاهنامۀ فردوسی و معتقد به آیات شریف قرآن بود؛ به طوری که مکرر در ابیات و افکار خود انوار الهی را تداعی کرده و شاهد و ناظر سروده‌های خود قرار داده و تلویحاً به آرایه تلمیح ذهن خوانندگان خود را معنی به کلمات قصار و پرمحتوای قرآن کریم کرده است. برای تأثیربخشیدن گفته‌های خود به شعر که آمیخته شعور و شعار ادبیات این خاک و بوم است، توسل جسته تا اذهان خفته و به‌خواب غفلت‌رفته را بیدار نماید و در این باب تلاش کرده که دو عنصر سازندۀ تاریخ و ادبیات را با یکدیگر تلفیق نموده تا سایه‌روشن‌های جامعه و سعادت و نگون‌بختی مردم را با چاشنی شعر و ادبیات فارسی به آیندگان خاطرنشان سازد.

محمدعلی پروین میرزا به تأسی از بزرگان و نویسندگان مردمی در روشن‌کردن این راه تاریک و پرپیچ‌وخم اجتماع نزدیک به پانزده سال کوشیده ولی به تناسب تحولی که در افکار و اعتقادات مردم با گذشت زمان پدید می‌آید که بهره‌ای نگرفته و ناامیدانه با یأس فلسفی کامل به دیار جاودان شتافته است.

این کتاب با امید روشن‌نمودن نکات مبهم تاریخی است که همراه با نکات باریک ادبی و به صورت وقایع‌نگاری و درج حقایق انقلاب مشروطیت است. نگارنده آنچه را با چشم خود دیده بدون حب و بغض و بدون طرفداری از گروه مستبدین یا مشروطه‌خواهان در قالب مثنوی رزمی و عرفانی سروده تا خواننده با ذوق ادبی که ذائقۀ خوش‌آیند هر اهل ادب و شعر است، مسائل پیچیدۀ تاریخ مشروطیت را حل و فصل نماید؛ به‌ویژه که نگارنده با انقلاب صدر مشروطیت هم‌زمان بوده و با سرزمین آذربایجان که مهد مبارزه علیه هواداران محمدعلی شاه قاجار کاملاً آشنایی داشته است.

متعهد و خداشناسی بودن شاعر که عنوان ناظمی و طبع شعر خود را در خواب و رؤیا از امام حسن مجتبی (ع) گرفته، وی را مکلف و موظف داشته تا وظیفۀ اصلی مورخی را هرگز فدای طبایع نکرده و از انحرافات و لغزش‌های فریبندۀ حاکمین وقت در امان باشد. نگارنده با زبان شعر حاکمین وقت و روزگار را بی‌کفایت و بی‌لیاقت خوانده و به دلیل صیانت نفس به آنها فهمانده که خطرناک‌ترین دشمنان مغز و اندیشه و تموجات ذهنی انسان است که با تفکرات منطقی و انسانی خود مانع جامه عمل پوشیدن نیات شوم و شیطانی افسارگسیختگان باید بود.

نگارنده و شاعر این مجموعه با توجه به موقعیت مکانی و آشنایی کامل با افکار بیشتر سران و حاکمان وقت به‌ویژه مستبدینی چون محمدعلی شاه و حاجی صمدخان شجاع‌الدوله و .... و مصاحبت و گفتگوی مستقیم با آنها و سران مشروطه چون ستارخان و باقرخان مسائل و وقایع روز را بدون تحریف و تطمیع به رشتۀ تحریر درآورده و بدون حب و بغض و مسائل شخصی به ادب شعر پناه برده که از هرگونه محدودیتی رهایی یابد تا با صنایع آن تودۀ خواص و عوام را با فرهنگی راستین آشنا کند.

منظومۀ درّ خوشاب در اوزان و بحور متقارب و رمل به تأسی از شاهنامۀ فردوسی و مثنوی معنوی در حدود 21000 بیت به زبان فارسی و گهگاه آمیخته به زبان آذری سروده شده که با توجه به عینیت‌یافتن آن ارزش تاریخی و ادبی دارد. شاعر این منظومه محمدعلی پروین میرزا است که در سال 1300 هـ.ق در شهر تبریز در محله سرخاب تولد یافته و در سال 1345 نیز در زادگاه خود در آن مکان که قبلاً به گورستان سیدحمزه معروف بود، از زندان تن پر کشید.

این کتاب به سبک شاعران قدیم از توحید و نعت و منقبت پیامبر اعظم و مدح مولای متقیان شروع شده و تا حصول نتیجۀ مشروطیت و سردار سپه و وزارت جنگ رضاشاه ادامه یافته است.

در پایان کتاب ضمن توضیحاتی معنی واژه‌های دشوار و اصطلاحات این منظومه آورده شده است.

نظر شما ۳ نظر
  • مدیر۱۴ ماه پیش
    نام:محمدعلی پروین میرزای آشتیانی ایشان ازنوادگان آقامحسن آشتیانی بودند.وچون تبریزبعدازتهران بعلت ولیعهدنشینی،نزدیکی به اروپاوتجارت...ازمهمترین مراکزایران بود خودوسه نسل قبل خوددرتبریزمتولدوساکنبودند. نیم درادارات خدمتگری/اگرچندکلکم بودآذری نه من شاعرم،شاعران راجرید/زمستوفیان عظام وحید. نبردم،نخوردم به جزنان خویش/گران ثروتم بود زاندازه بیش. ایشان در خانواده ای ازمستوفیان عظام( مستوفی یانی که توسط شخص شاه ویاشاهزادگان انتخاب میشدند)ومتمول بدنیاآمد.پس اتمام تحصیلات به همراه یکی ازدوستان اهل گلپایگان که جهان گردبوده مدتی را صرف سفر به کشورهای دیگر جهان میکندودرماه صفر۱۳۲۴ه.ق در۳۲سالگی به ایران برمیگردد. گشته ام اقصی عالم رابسی/عمرنزدیک است خیزد بردوسی/ص۳۳ یکهزاروسیصدش بابیست وچار.... ازسفرماه صفربودآمدم....ص۳۴ بامقایسه پیشرفت های علمی،اجتماعی،صنعتی... دیگرکشورهاباعقب ماندگی ایران ازیک طرف ونیز ظلم وستم های درباریان وملاکین،تجار وبرخی روحانیون(احتکار،ربا،گران فروشی...)ونارضایتی مردم واحساس درشرف بودن آشوب وناآرامی و تشکیل گروه های گوناگون باطرزفکرهای مختلف ومردم ناآگاه که از دردگرسنگی به راحتی آالت دست میشدندوشنیدن کلماتی مانندمشروطه از مردمی که معنی آنرا نمیدانندنگران شده وحس وطن پرستی که داشته شروع به تحقیق ازگروه های فعال کرده ودرانتهادرجلسات شبانه ومخفی که در محله شتربان بوده شرکت کرده ونسبت به پرداخت هزینه های جلسات وآگاهی دادن فکری وروشنگری افرادی مانند شیخ سلیم وسیدهاشم میکند.چون میدیده که چه بخواهدچه نخواهد وقایعی درحال اتفاق است پس سعی درآگاهی دادن داشته.واتفاقاهمین گروه بودندکه در۲۹ماه رجب اولین جرقه رازده وباعث بسته شدن بازار و شروع مخالفت بااستبدادرامیزنند. ایشان باآگاهی قبلی از اتفاق ۲۹رجب چندروزقبل به نزدولیعهدرفت نه برای افشاقرار۲۹رجب بلکه برای آگاهی و همراه نمودن ولیعهدبا مشروطه و هشداردادن اتفاقاتی که درحال شرف است. ازماه صفرتا۲۹رجب شش ماه بطول انجامید. پس از ۲۹صفر اتفاقات روی داده رابانگرانی به نظاره پرداخته تادریکی ازشب های احیا درمجلس عزاداری دراثرعشق به اسلام واقعی وائمه معصوم وشوربوجودآمده درمراسم گریه کنان به خانه رفته وگریان به خواب میرود.درخواب امام حسن را دیده که از اوخواسته شعری درمدح امام بگوید. ازخواب برخواسته ومتوجه شده که امام حسن به وی طبع شعرمرحمت کرده است.وچون این مرحمت امام مصادف با شروع اتفاقات مشروطه بوده پس وظیفه خودمیداندکه وقایع پیش رو را بصورت نظم برای روشنگری آیندگان بنویسد. زبی دولتی بودم این آرزو/که مشروطه بوده کنم انقلاب/گهی دردل تیره شب هانهان/شتربان شدم ،مرکزخوردوخواب/سیدهاشم وشیخم آمدرئیس/ برایشان،ازطبیعی وباب/نشستیم وگفتیم و بر خواستیم/نهان ازولیعهدمالک رقاب. پس ازگذشت یک سال از۲۹رجب وآغاز مشروطه خواهی ووقایع نگاری نویسنده ازاتفاقات نامه ای از انجمن ملی برای ایشان فرستاده واز ایشان تقاضای همکاری میکنند. پاکتی آمدازآن دارامان/زآن فلانان وفلانان و فلان کای دبیروهوشیاروپرخرد/خواهش این چندتن سردارزدص۱۲۱ شیخنافرمودبرکوزه کنان/ای به ایران مایه ی امن و امان/زان سبب دادیم زحمت بردبیر/که بود کابینه ماراامیر/بس بودمعروف ودارای قلم/صاحب تدبیرومرضی الشیم/هم همیداند سلاطین رازبان/ مرکب ملی ببایدخوش نشان/ص۱۲۲ وبدین گونه هم میتوانسته ازوقایع مرکز تصمیم گیری اطلاع پیداکند ضمنا تاجایی که میتواند کمک فکری وراهنمایی کند همچنین خودراتا آخر از مقام و قدرت دور نگاه دارد. حتی چندباری که مشکلی برایش توسط مشروطه خواهان پیش آمده بودهیچ گاه از اینکه درانجمن میباشدسواستفاده نکرد. بیست وپنجم سال باشد که این مقال/می نگارم میکنم شدرحال/روبه منزلگاه بنهم ملتی/خلق بر قانون نمایم دعوتی تاریخ تولد۱۲۹۲ه.ق=۱۲۴۹ه.ش تاریخ وفات:۱۳۴۹ه.ق=۱۳۰۶ه.ش طول عمربابرکت ایشان:۵۷سال ایشان میتوانسته همانند دیگرکسان درهمان اوایل شروع مشروطه باخانواده به تهران ویابه دیگرکشورها مهاجرت کند ولی بعلت وطن پرستی وانجام وظیفه ای که حس میکردتوسط امام حسن مجتبی برعهده اش گذاشته در مرکز آشوب باقی ماندتاوظیفه ای که نسبت به وطن ودینش داردرا انجام دهدکه دراین راه ۲۵ ساله تمام ثروتش راصرف کرد.فرنگ رفته ولی خودباخته فرنگ نشد.روحش شاد وقرین رحمت باشد. آرزویش: پس از سپری کردن ۲۵سال سختی راه: بریادگارخواندنش،اخیارم آرزوست.ص۲۰ ملتی که تاریخ خودرانداند،محکوم به تکرارآن است.
  • مدیر۲۴ ماه پیش
    باتشکر ازمعرفی کتاب سیاوش پروین زاده ازنوادگان شاعرونویسده ضمناتاریخ توادایشان ۱۲۹۲ ه.ق وتاریخ وفات۱۱۳۴۹ه.ق وطول عمر ایشان ۵۷سال بوده است
  • مدیر۲۴ ماه پیش
    باسلام تاریخ تولد۱۲۹۲ ه.ق تاریخ وفات۱۳۴۹ه.ق طول عمر ۵۷سال فدوی ازنوادگان شاعرونویسنده هستم وآماده هرکونه همکاری رادر ارتباط بااین کتاب را دارم

پربازدید ها بیشتر ...

پابرهنه در برادوی: زندگی و آثار نیل سایمون

پابرهنه در برادوی: زندگی و آثار نیل سایمون

مجید مصطفوی

نیل سایمون (1927 ـ 2018) یکی از پرکارترین، موفق‌ترین و محبوب‌ترین نمایشنامه‌نویسان جهان و یکی از بهت

زبان ملت، هستی ملت

زبان ملت، هستی ملت

امامعلی رحمان

زبان تاجیکستان با استقلال وطن پیوند ناگسستنی دارد؛ یعنی وقتی که وطن آزاد و مستقل بوده است، زبان هم ش