معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

زبان فارسی یکی از مهم‌ترین ارکان هویت ما ایرانیان است. این زبان در کنار زبان لاتین و زبان سانسکریت، یکی از سه زبان کلاسیک جهان است، اما یک تفاوت مهم با آنها دارد. زبان فارسی امروز نه یک شاخه یا به تعبیر زبان‌شناسان یک خواهر از زبان فارسی باستان، بلکه خود همان زبان است که در گذر قرن‌ها، زنده و بالنده باقی مانده و به یک گنجینۀ عظیم معرفتی تبدیل شده است.

امروزه این زبان پرمغز و گوش‌نواز در بیش از هشتاد کشور جهان به طور رسمی در دانشگاه‌ها و حتی مدارس آموزش داده می‌شود. بی‌تردید هر جا زبان فارسی هست، فرهنگ و معرفت و اصالت نهفته در ذات آن نیز می‌تواند حضور داشته باشد؛ مشروط بر آنکه آموزش زبان فارسی به مثابۀ یک نظام ارتباطی هدف غایی نباشد، بلکه این آموزش مقدمۀ درک فرهنگ و آداب و ادبیات نهفته در زبان فارسی باشد.

زبان و فرهنگ رابطه‌ای تنگاتنگ دارند، به گونه‌ای که می‌توان گفت هیچ زبان طبیعی‌ای بدون ویژگی‌های فرهنگی‌اش امکان بقا ندارد. اساساً مهم‌ترین دلیل ناپایداری نظام‌های ارتباطی غیرطبیعی یا مصنوعی، مثل اسپرانتو و مانند آن، که ساختاری بسیار ساده دارند و به‌راحتی یاد گرفته می‌شوند، بی‌فرهنگی آنهاست. فرهنگ ریشۀ زبان است و زبان محصول فرهنگ. البته در این تمثیل باید به مفهوم واقعی فرهنگ و دیدگاه‌های مختلف پیرامون آن از جمله کلان‌فرهنگ و خردفرهنگ توجه داشت که در فصل اول و دوم این کتاب به آن پرداخته شده است.

این کتاب با این هدف ترجمه شده است که مدرسان و آموزگاران زبان فارسی در کنار توجه به توانش زبانی فارسی‌آموزان، به توانش ارتباطی و به‌ویژه ارتباط بینافرهنگی آنها نیز توجه کنند و برای آن برنامه‌ریزی هدفمند و ساختارمند داشته باشند. این کتاب در هشت فصل تنظیم شده و در مجموع در قالب 52 فعالیت ارتباطی، 52 رهنمود برای آموزش فرهنگ در کلاس‌های زبان دوم/خارجی پیشنهاد داده است.

فصل اول کتاب به بررسی مفهوم فرهنگ پرداخته و برای اینکه خواننده به درک عمیق و مؤثری از این مفهوم دست یابد، شش فعالیت ارتباطی جالب و جذاب را معرفی کرده است. فصل دوم رابطۀ زبان و فرهنگ را به زبانی ساده و قابل فهم توضیح داده است. در این فصل نیز هشت رهنمود در قالب هشت فعالیت ارتباطی کلاسی معرفی شده است. فصل سوم به ارتباطات غیرکلامی و مفهوم آنها در فرهنگ‌های مختلف اختصاص یافته است. این فصل دربرگیرندۀ اطلاعات جالبی دربارۀ ارتباطات غیرکلامی و سوءبرداشت‌های احتمالی از آنهاست. برای آنکه زبان‌آموزان به طور عملی با این ارتباطات آشنا شوند، هفت رهنمود در قالب هفت فعالیت ارتباطی جالب پیشنهاد شده است. فصل چهارم رابطۀ هویت و فرهنگ را مورد توجه قرار داده و برای آموزش فرهنگ از این زاویه، شش فعالیت ارتباطی را پیشنهاد کرده است. فصل پنجم به مسئۀ شوک فرهنگی و سازگاری میان‌فرهنگی پرداخته که یکی از مسائل مبتلابه در آموزش زبان دوم/خارجی است. رهنمودهای پیشنهادشده برای برطرف‌کردن شوک فرهنگی و تقویت سازگاری میان‌فرهنگی فارسی‌آموزان خارجی بسیار راهگشا هستند. این رهنمودها در قالب پنج فعالیت ارتباطی مؤثر پیشنهاد شده‌اند. در فصل ششم روش‌های سنتی آموزش فرهنگ مورد بحث قرار گرفته است. در این فصل نیز هشت رهنمود آموزشی در قالب هشت فعالیت ارتباطی معرفی شده است. فصل هفتم رابطۀ بین آموزش و فرهنگ را بررسی کرده و در فصل پایانی به رابطۀ بین فرهنگ و مسئولیت‌پذیری اجتماعی توجه شده است. در این دو فصل نیز در مجموع دوازده رهنمود آموزشی در قالب دوازده فعالیت ارتباطی معرفی شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار مترجمان

پیش‌گفتار مؤلفان

فصل اول: بررسی فرهنگ

فصل دوم: زبان و فرهنگ

فصل سوم: فرهنگ و ارتباطات غیرکلامی

فصل چهارم: فرهنگ و هویت

فصل پنجم: شوک فرهنگی و سازگاری میان‌فرهنگی

فصل ششم: روش‌های سنتی آموزش فرهنگ

فصل هفتم: فرهنگ و آموزش

فصل هشتم: فرهنگ و مسئولیت‌پذیری اجتماعی

پیوست الف: جزوه‌ها

پیوست ب: فیلم‌های پیشنهادی در زمینۀ ارتباطات بینافرهنگی

واژه‌نامه

منابع