محاسن المجالس
خلاصه
مؤلف این کتاب بینظیر در عرفان و سلوک رهروان طریقت، به زبان عربی، «محاسن المجالس» که ترجمۀ فارسی آن با حواشی و توضیحاتی تقدیم شده است، عارفی است گرانقدر از اقصی نقاط سرزمین اسلام، آندلس، اسپانیای مسلمان، در دوران شکوفایی و عظمت آن: ابوالعباس احمدبن محمدبن موسی بن عطاءالله، ابن العریف.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
مؤلف این کتاب بینظیر در عرفان و سلوک رهروان طریقت، به زبان عربی، «محاسن المجالس» که ترجمۀ فارسی آن با حواشی و توضیحاتی تقدیم شده است، عارفی است گرانقدر از اقصی نقاط سرزمین اسلام، آندلس، اسپانیای مسلمان، در دوران شکوفایی و عظمت آن: ابوالعباس احمدبن محمدبن موسی بن عطاءالله، ابن العریف. نسبت او به قبیلۀ صناهجه است که شاخهای است از طوایف عرب حمیار در سرزمین مغرب. اصلیت پدرش از طنجه است که در زمانی که این شهر پایتخت یکی از کشورهای طوایف عرب تحت سلطۀ خانواده معن بن صباحی بود، یعنی از سال 433 هجری تا سال 484 هجری، در قصبۀ المریه، شغل «حراست شبانه» داشت و از اینرو ملقب به العریف گشته بود. در این قصبه است که ابن العریف، بنا بر قول این خلکان، روز دوشنبه دوم جمادیالاولی سال 481 هجری، پا به عرصۀ وجود گذاشت.
پدرش به علت گرفتاریهای مالی او را در دوران کودکی به شاگردی به بافندهای سپرد که فن خویش بدو بیاموزد. اما او از همان ایام طفولیت از هر کاری جز کتابخوانی و مطالعه و تحقیقات قرآنی تنفر داشت. چونان که پدرش سرانجام پس از اکراه و خصومت بسیار او را آزاد گذاشت. و چنین شد که او، با پشتکار و علاقهاش به تحصیل علوم، در عنفوان جوانی، عالمی گشت بینظیر. در المریه، ابن العریف علوم قرآنی و حدیث را در محضر معلمین و مدرسین آنجا فرا گرفت.
ابن العریف بسیار زود، در المریه، سراگوس و ولانس که چند صباحی در آنجا شغل محتسبی را نیز عهدهدار بود، به معلمی علوم ادبی مشغول گشت. خوشنویسی او را نیز متذکر شدهاند. اما قدرت ادبی و هنری و آشنایی او با علوم جاریه علت شهرت او نیستند. بالاتر از القاب درخور او، چون فقه و حدیثشناس، قاری قرآن و شاعر الهامیافته، شرح حالنویسان و صاحبان تذکره، آشنایی او را با عرفان و تقدس خارقالعاده و زهدش که او را مشمول الطاف و کرامات الهی کرده است، قرار دادهاند.
شرح احوالنویسان او از تحصیلاتش در فقه و حدیث سخن گفتهاند؛ ولی در خصوص تربیت عرفانیاش کوتاهی کرده و تنها متذکر روش عرفانی و طریقت او گشتهاند و اینکه مریدان زیادی از نقاط مختلف اسپانیا به او پیوستهاند. در بین آنان دو شاگرد هستند که بعدها به خاطر افکار عارفانه و تبلیغ نظرات استاد خویش مورد خشونت و آزار و اذیت بسیار قرار گرفتند. شرح حالنویسان از زمره آثارش، بهخصوص، «تفسیر اسماء الهی و تفسیر قرآن مجید» او را متذکر شده و گفتهاند که درونبینی و تأویل حروف قرآنی به او اجازۀ پیشبینی آینده، میمون و نامیمون، را میداده است. چونان که، فیالمثل، بازگیری بیتالمقدس از صلیبیان توسط صلاحالدین ایوبی را در کتاب تفسیرش پیشبینی کرده بود. بعضی از تذکرهنویسان نزدیکی این روش ابن برجان را به ابن العریف یادآور شدهاند. در حالی که در سرتاسر «محاسن المجالس» مطلقاً نشانهای از چنین گرایشی مشاهده نمیگردد.
اگرچه پس از درگذشت ابن العریف، عارفان و سالکان فراوان به گفتهها و تعلمیات او اشاره کرده و بدانها اسناد دادهاند، تنها تألیفی که از او باقی مانده است کتاب «محاسن المجالس» است. کتابی در حجم کوچک ولی بزرگ و بینظیر در تجزیه و تحلیل منازل سلوک، با کمکگیری از آیات قرآنی، احادیث نبوی، گفتار سالکان و نیز الهامات الهی و روحانی از خزاینی که حضرت باری تعالی بر او گشده است. چارچوب کتاب، با اختلافاتی اندک، همان است که خواجه عبدالله انصاری در اثر ذیقیمتش، «کتاب علل المقامات»، برگزیده است. ابن العریف از این کتاب استفاده فراوان برده و گاهی مطالبی از آن را عیناً نقل کرده است. کتاب «محاسن المجالس» خودآموزی است برای آشنایی با اصول اساسی عرفان و طریقت و منازل آن با بیانی جذاب و دلنشین. از بین عارفان بزرگ که با احترام از ابن العریف یاد میکنند و به آثار و احوال او ارجاع میدهند شیخ اکبر محیالدین ابن عربی است.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمۀ مترجم فارسی
منابع
محاسن المجالس، «مقدمه»
محاسن المجالس، متن
یک: معرفت
دو: اراده
سه: زهد
چهار: توکل
پنج: صبر
شش: حزن
هفت: خوف
هشت: رجاء
نه: شکر
ده: محبت
یازده: شوق
دوازده: ؟
سیزده: اراده و توبه
بیست کرامت در دنیا
بیست کرامت در آخرت
«پایان»
تکمله، در یکی از نسخ
اعلام
1. آیات قرآن مجید
2. احادیث نبوی
3. اشخاص
4. طوایف و سلسلهها
5. مکانها
6. کتب
پربازدید ها بیشتر ...
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
قصۀ ما به خر رسید: خر و خرپژوهی در شعر فارسی
غلامعلی گرایی، زهراسادات حسینیخرپژوهی در شعر طنز فارسی یکی از زمینههای طنز بوده که باید بهجد مورد تحقیق و پژوهش قرار میگرفت. نو
نظری یافت نشد.