آغازکنندهگان رمان مدرن ایران؛ تحلیل رمانهای بوفکور، سنگی بر گوری، سنگصبور، خروس، شازده احتجاب، کریستین و کید، آشغالدونی، ملکوت
خلاصه
این کتاب به هشت رمان که اغلب کوتاه هستند و از آنها به عنوان داستان بلند یاد میشود، میپردازد. این رمانها به عنوان مهمترین رمانهای مدرن ایرانی هستند که بر داستاننویسی و نویسندگان تأثیر گذاشته و اغلب هم محل چالش بودهاند.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
این کتاب به هشت رمان که اغلب کوتاه هستند و از آنها به عنوان داستان بلند یاد میشود، میپردازد. این رمانها به عنوان مهمترین رمانهای مدرن ایرانی هستند که بر داستاننویسی و نویسندگان تأثیر گذاشته و اغلب هم محل چالش بودهاند. «بوفکور» صادق هدایت، «سنگی بر گوری» جلال آل احمد، «خروس» ابراهیم گلستان، «ملکوت» بهرام صادقی، «شازده احتجاب» و «کریستین و کید» هوشنگ گلشیری، «سنگ صبور» صادق چوبک و «آشغالدونی» غلامحسین ساعدی رمانهایی هستند که در این کتاب به آنها پرداخته شده است.
این کتابها سرآغاز کارهای مدرن در ایران هستند، گرچه برخی از آنها فاصله زمانی زیادی دارند؛ اما نویسنده آنها را به عنوان آغازکنندگان رمان مدرن بهحساب آورده است و درباره هرکدامشان یک مقاله ۲۰-۳۰ صفحهای نوشته است.
ادبیات مدرن از اواخر قرن ۱۹ آغاز شده است و کسانی مانند جویس، پروست، کافکا و فاکنر از سردمداران این نوع داستان هستند. ادبیات مدرن نوعی از داستان است که بیشتر بر حسب جهان ذهنی و فکری شخصیتها نوشته میشود. این نوع از داستانها ادبیات پیچیدهتری نسبت به سایر داستانها دارند و نمایندههای این نوع داستان در ایران شناختهشدهاند.
کوتاهی اغلب این رمانهای مدرن ـ با حجم حدود صد صفحه و کمتر ـ جالب است. انگار فضاهای کموبیش غریب این رمانها اجازۀ گسترش بیش از این نمیداده است. نگاهی به حجم زیاد کارهای رئالیستی نشان میدهد که دلیل کوتاهی رمانهای مدرن باید چیزی در خود این رمانها باشد و نه لزوماً غیرحرفهای بودن نویسندگی در ایران. به گمان نویسنده تمرکز بر مفاهیم و ایدهها، به جای تمرکز بر شخصیتها و وضعیت اجتماعی، دلیل کوتاهی این رمانهای مدرن است.
نگاه این داستاننویسان مدرن چه نمادین باشد (مثل خروس) و چه بر یک مفهوم متمرکز شده باشد (مثل خشونت در شازده احتجاب یا هویت اینجایی در کریستین و کید)، همۀ ماجرا را حول همان مفهوم و نماد شکل میدهد و وقتی آن مفهوم کاملاً شکل گرفت، داستان دیگر تمام است. این است که همۀ این رمانهای کوتاه بیش از آنکه قصدشان ساختن شخصیتها یا اجتماع باشد، ساختن هویت جمعی آن اجتماع و یافتن ریشههای هویتی آن اجتماع و حتی ریشههای هستیشناختی آن آدمهاست. همین نکته اغلب این رمانهای کوتاه را عمیق و گاهی دشواریاب هم کرده است. شگردهای نوتر و روایت غیرخطی معمولاً بخشی جداییناپذیر از این رمانها هستند.
درونمایههای این رمانهای کوتاه و مدرن را هم میتوان در توجهشان به تاریخ پر از جبر و خشونت خلاصه کرد. چه حتی آنگاه که عاشقانۀ «کریستین و کید» را هم که میخوانیم، باز موانع آن عشق را در تقابل تاریخ ایران (شرق) و غرب مییابیم و اینکه خشونت و چرخۀ جبری سرنوشت هر کدام را از دیگری دور میاندازد تا آنجا که امکان عشق و رابطۀ درست میان دو شخصیت وجود ندارد. در بقیۀ رمانها هم توجه به تاریخ آشکار است؛ چه تاریخی دور باشد و چه نزدیک، و تاریخ انگار از خشونت جدا نیست، دستکم تاریخی که ما با آن سروکار داشتهایم و با قدرت و سلطه با هم.
به غیر از دستهبندی کلی مدرن بودن که باعث شده تا همۀ این رمان ها در این مجموعه آورده شوند، مشخص کردن نوع این رمانها هم جزء کارهایی که همچنان محل مناقشه خواهد ماند. دلیل آن هم چیزی جز ناهمزمانی ما با داستاننویسی جهان نیست و اینکه برخلاف نویسندگان غربی که گامبهگام پیش رفتهاند و فاصلهشان با پیش و پس خود اغلب روشن بوده است، نویسندگان ما همزمان زیر تأثیر چند نوع داستان بودهاند و گاهی تکلیف خود را نمیتوانستهاند با هر شیوه یا نوع داستاننویسی معلوم کنند و از اینرو کارشان ترکیبی است از چند نوع گوناگون که چهبسا در کشورهای مبدأ این شیوههای ترکیبی، به نظر متضاد هم میآمده است؛ اما به هر حال آنچه در این رمانها حاصل شده، تجربههایی غریب هم هست و چهبسا بشود گفت اصالت هم دارد؛ چه شارده احتجاب باشد که ترکیبی است از جریان سیال ذهن و اتفاقات سوررئالیستی، چه سنگ صبور باشد که با زمینهای ناتورالیستی و شیوههای مدرن نزدیک به سیلان ذهن، چه حتی بوف کور باشد با ذهنیگرایی سوررئالیستی در ترکیب با نگاهی تاریخی.
فهرست مطالب کتاب:
پیشدرآمد
بوف کور؛ رمزهای دوتایی برای شناخت درون و بیرون
سنگی بر گوری؛ آلاحمد در روشنی
سنگصبور؛ فقط مرگ پاسخ این همه فلاکت است
خروس؛ ظهور و سقوط
شازده احتجاب؛ تاریخ عکسهای تکرارشونده است
کریستین و کید؛ شناخت سبک گلشیری در آینههای معرق
آشغالدونی؛ مواجهۀ ساعدی با شهر
ملکوت؛ غرایب آدمی یا شهر؟
نمایه
پربازدید ها بیشتر ...
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
ایل بختیاری در دورۀ قاجار
آرش خازنیموضوع این کتاب تأثیر متقابل حکومت و ایل در حاشیۀ ایران در دورۀ قاجار است. بررسی تاریخ اتحادیۀ ایلی ب
منابع مشابه بیشتر ...
داستان نویسان ایران از انقلاب تا انقلاب
به کوشش یعقوب آژنددر این کتاب داستاننویسان در حد فاصل دو انقلاب، از مشروطه تا انقلاب اسلامی معرفی شدهاند. در این کتا
زندگی علیه مرگ: یادنامهای برای صادق چوبک (چند جستار و سه طرح چاپنشده از او)
علی فردوسیاین کتاب افزون بر جستارهایی که در کنفرانسها خوانده شده یا در نشریات منتشر شده است، دربرگیرندۀ مطالب
دیگر آثار نویسنده بیشتر ...
مردی میان دو سنگ آسیا: داستانهای برگزیدۀ جلال آلاحمد و نقدشان همراه یک ارزیابی شتابزده از کارهاش
حسین سناپورقصد این کتاب فقط بررسی جنبهیی از کارهای آلاحمد است؛ یعنی داستاننویسیاش و آن هم فقط دادن تصویری ا
تودرتویی شگردها؛ هشت جستار داستاننویسی
حسین سناپورسعی نویسنده در این کتاب ابتدا عمیقتر کردن نگاه خواننده به داستان بوده و سپس از همان طریق، آموزش بعض
نظری یافت نشد.