معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

بیست‌وچهارمین شماره از مجلۀ بین‌المللی مطالعات و تحقیقات نسخه‌های خطی «نامۀ بهارستان» با یادبودی برای زنده‌یاد استاد عبدالحسین حائری منتشر شده است. در این یادبود سال‌شمار زندگی و آثار ایشان آورده شده است. در بخش اول این شماره با عنوان «منابع کهن نسخه‌پردازی» به معرفی رسالۀ «زینة الکتبة» منسوب به زکریای رازی پرداخته شده است. این رساله، رسالۀ مختصری است در تهیۀ انواع مرکب و زدودن لکه‌ها و نوشته‌ها از پارچه و کاغذ که دستنویس منحصربه‌فرد آن در دارالکتب قاهره محفوظ است. در این پژوهش، نخست به معرفی شتاب‌زدۀ رسالاتی پرداخته شده که پیش از رازی در این موضوع نگاشته شده‌اند و آنگاه به وصف مختصر این رساله پرداخته شده و در پایان از مآخذی که رازی در این رساله از آنها اقتباس کرده، نام برده شده است.

بخش دوم این شماره با پنج نوشتار اختصاص به نسخه‌شناسی دارد. در اولین جستار این بخش به یکی از اصلاحات عرضه‌داشت جعفر بایسنغری، واژۀ «کشتی» پرداخته شده تا مفهوم احتمالی آن رمزگشایی شود. در نوشتار دوم به معرفی و بررسی موضوع شش نسخۀ شناسایی شده با مهر کتابخانۀ ربع رشیدی خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی پرداخته شده است. قصۀ «بوزنه و درودگری» از نخستین حکایان کلیله و دمنه است که تصویرگری آن دستمایۀ نگارگران قرار گرفته و می‌توان آن را به عنوان یکی از مجالس سنتی در نگارگری این اثر به شمار آورد. در نوشتار سوم این بخش تصویرسازی این حکایت بررسی شده و دربارۀ ابزارهای تصویرشدۀ آنها توضیحاتی ارائه شده است. معرفی مختصری از زندگی و آثار محمد بن یوسف نوقارزی بیهقی ملقب به وحیدی، کاتب دانشور سدۀ هشتم هجری نوشتار چهارم این بخش را به خود اختصاص داده است. در نوشتار پایانی این بخش نیز نگاره‌های شماری از اماکن مقدس از جمله برخی آستانه‌های ائمه شرح و تحلیل شده‌اند.

«دستنویس‌های فرهنگ باستانی ایران» عنوان بخش سوم این شماره را شکل می‌دهد که در آن یک نوشتار آمده است. این نوشتار اختصاص به معرفی چهار دستنویس اوستا دارد که در کتابخانه‌های عمومی یزد نگه‌داری می‌شوند.

در بخش «متن‌شناسی» این شماره دو نوشتار آمده است. در نوشتار اول ترکیب «سپنچی‌نویس» به عنوان یکی از واحدهای زبانی در حدیقة الحقیقة مورد بررسی قرار گرفته است. نوشتار دوم نیز دربارۀ صحت انتساب غزل «عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت» به حافظ مطالبی بیان شده است.

بخش‌های بعدی این شماره به ترتیب به سندپژوهی، جستارهای گوناگون و نقد و معرفی اختصاص یافته است.

فهرست مطالب این شماره:

* یادبود

سالشمار زندگی و آثار استاد عبدالحسین حائری

* منابع کهن نسخه‌پردازی

زیور دبیران (زینۀ الکتبۀ: منسوب به ابی‌بکر محمد بن زکریای رازی): تحقیق لطف‌الله قاری، ترجمۀ سید محمد طباطبایی (منصور)

* نسخه‌شناسی

میهن، شیوا: معنای واژۀ «کشتی» در عرضه‌داشت جعفر بایسنغری

حکیم، سیدمحمدحسین: کتاب‌های وقف شده بر کتابخانۀ ربع رشیدی

صفری آق‌قلعه، علی: داستان بوزنه و درودگری در نسخه‌های مصور کلیله و دمنه

ایمانی، بهروز: نوقارزی بیهقی (وحیدی) کاتب دانشور سدۀ 8 ق

خامه‌یار، احمد: نگاره‌های آستانه‌های ائمه (ع) در یک نسخۀ خطی نهج‌البلاغه

* دستنویس‌های فرهنگ باستانی ایران

قانعی، مریم و پژمان فیروزبخش: چهار دستنویس نویافتۀ اوستا در یزد

* متن‌شناسی

مایل هروی، نجیب: یادداشتی دربارۀ واحدی زبانی در حدیقۀ حکیم سنایی

موسوی طبری، رضا و بهروز ایمانی: تردید در صحت انتساب غزلی به حافظ

* سندپژوهی

کریم‌زادۀ تبریزی، محمدعلی: طومار زیارتی شیعی (به تاریخ شهر رمضان المبارک 853 ق)

میرزا ابوالقاسمی، محمدصادق: صورت کتاب‌های توقیفی میرزا محمود تاجر کازرونی در گمرک بوشهر

سلیمانی، محمدحسین: کار واژه‌های نسخه‌پردازی در طومار قبض مصاحف کتابخانۀ سرکار فیض‌ آثار در دورۀ صفوی

* جستارهای گوناگون

کریم‌زادۀ تبریزی، محمدعلی: قلمدان انحصاری از استاد ابوالحسن خان صنیع‌الملک

جدّی، محمدجوادک جستارهای مُهرشناسی

حکیم، سیدمحمدحسین: بهای مصحفی سی‌پاره در سال 540 ق در بلخ

قلیچ‌خانی، محمدرضا: خوشنویس‌باشی ممالک محروسۀ ایران (میرحسین خوشنویس‌باشی)

* نقد و معرفی

طیرانی، سید علیرضا: مطالعۀ تطبیقی دستنویس‌های شرقی

نامۀ بهارستان: دستنامۀ نسخه‌شناسی نسخه‌های به خط عربی