معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

ایگلتون در پیشگفتاری که حدوداً چهل سال پیش برای این کتاب نوشته است، از جمله به انگیزه‌ای خاص و کم و بیش عجیب برای نوشتن این کتاب اشاره می‌کند: «این کتاب را ... نوشته‌ام تا در عین حال دست ما پیش از معاندان به او برسد. همۀ قرائن حاکی از آن است که بنیامین در معرض این خطر قریب‌الوقوع است که جریان اصلی حوزۀ نقد که مارکسیسم او را لغزشی تصادفی یا غرابتی قابل تحمل تلقی می‌کند مصادره‌اش کند».

نویسنده در این کتاب سعی می‌کند مفاهیم و مواضع مختلف را به لطف قسمی دیالکتیک منفی علیه یکدیگر بشوراند. به همین دلیل خود را در تقاطع تنش‌ها و تضادها و بحث‌های در گرفته میان آدورنو، بنیامین، لوکاچ، برشت و در کل آنچه به عنوان «زیباشناسی مارکسیستی» شناخته می‌شود قرار می‌دهد. او سعی می‌کند با دستگاه مفهومی لکان و گاهی دریدا به شکل رو به عقب به برخی از نقاط کور این تنش‌ها نور بتاباند. چنانکه خود ایگلتون دربارۀ دعوای آدورنو و بنیامین می‌گوید همۀ پرسش‌ها در نهایت به پرسش دیالکتیک و مرزهای آن می‌رسد. پیش از این در کتاب «ویلیام شکسپیر» هم دیده می‌شود که ایگلتون بحث خود را با ساختن قطب‌های دیالکتیکی پیش می‌برد و سعی می‌کند هر قطب را علیه قطب دیگر علَم کند و مفاهیم را علیه یکدیگر بشوراند و از این جهت خلف برحق آدورنو است. اما دیالکتیک او مرزهایی دارد که باید بدان‌ها توجه داشت. دیالکتیک منفی او گاهی به شکلی خطرناک به تأکید بر حد وسط می‌انجامد و به عقل سلیم نزدیک می‌شود. به همین دلیل گاهی شوراندن مواضع مختلف علیه یکدیگر باعث می‌شود او از گرفتن موضع مشخص بگریزد، چنانکه در بحث او دربارۀ دعوای آدورنو و لوکاچ می‌بینیم. از قضا ژیژک نیز در کتاب «در دفاع از تلاش‌های بی‌حاصل» به این نکته اشاره کرده است. او در نقد کتاب «دردسر غریبه‌ها» می‌گوید ایگلتون، به رغم تمامی نقدهای درخشانی که به پست‌مدرنیسم کرده است، گاهی خود به پیش‌فرض پست‌مدرنیستی حفظ فاصله با شیء مطلق تلویحاً تن می‌دهد و به منطق عقل سلیم درمی‌غلتد.

ایگلتون در بحث میان آدورنو و بنیامین مدام طرف آدورنو را می‌گیرد و بخش اعظم نقدهای وی به بنیامین را درست می‌داند. برای مثال باور دارد نقد آدورنو به بنیامین در مورد اتصال‌های بی‌واسطه‌ای که او بین زیربنا و روبنا ایجاد می‌کند کاملاً بجاست. اکنون می‌توان دید که ایگلتون با دفاع یک‌جانبه‌اش از آدورنو در واقع چشم خود را بر برخی از مرزها و محدودیت‌های دیالکتیک منفی او که در نقدش به بنیامین بیش از هر جای دیگر آشکار می‌شود، می‌بندد.

دلایل دیگری هم می‌توان برای مناسبت داشتن کتابی دربارۀ بنیامین برشمرد. بنیامین، که همچون روشنفکری بورژوا پرورش یافته بود، خود را به رسالت‌های دگرگونی انقلابی متعهد ساخت؛ به‌طوری که، خاستگاه طبقاتی روشنفکران مارکسیست دانشگاهی امروز هر چه باشد، زندگی و کار او زندگی و کار همۀ ما را زیر سؤال می‌برد. این از همه بیشتر در مورد دورۀ آشوب تاریخی صدق می‌کند، زمانی که هر کار فکری ماتریالیستی باید دانسته و سنجیده صلاحیت سیاسی خود را بررسی کند. علاوه بر این، به‌زعم نویسنده، آثار بنیامین به‌شکلی حیرت‌انگیز از پیش خبر از بسیاری از مضامین فعلی پساساختارگرایی می‌دهند و این کار را نیز به شکل نامعمولی در بستر قسمی تعهد مارکسیستی انجام می‌دهند. بنابراین، این کتاب ضمن موارد دیگر، به قصد مداخله در این مباحث خاص نوشته شده است.

این کتاب، که از دو بخش تشکیل شده است، مجموعه‌ای از مفاهیم اصلی بنیامین نظیر «تمثیل»، «هاله»، «تاریخ» و «سنت» و غیره را مطرح می‌کند و می‌کوشد برخورد مفهومی بنیامین با پدیده‌هایی چون باروک را با ژست‌های مشابه کسانی چون تی. اس. الیوت واف.آر.لیویس و غیره محک بزند. ایگلتون در بخش اول، از منظر لکان و دریدا وجوهی از کار بنیامین را که پیش از این تا حدودی مغفول و مبهم مانده بودند برجسته می‌کند و از این منظر خاص بر آنها نور می‌تاباند. این کار تلاشی است برای اینکه بنیامین را که کم‌وبیش به چهرۀ مطلوب مطالعات فرهنگی بدل شده است از پیوستار تاریخ نقد ادبی بیرون بکشد. در بخش دوم، او مفاهیم بنیامین را به‌شکلی خلاقانه در پس‌زمینۀ نظریات و نزاع‌های موجود در حوزۀ نقد ادبی قرار می‌دهد و می‌کوشد از مجموع این مباحث طرحی کلی از نقدی انقلابی به دست دهد.

فهرست مطالب کتاب:

مقدمۀ مترجمان

پیشگفتار

* یک: والتر بنیامین

1. تمثیل باروک

2. هاله و کالا

3. تاریخ، سنت و انقلاب

یادداشت‌ها

* دو: به سوی نقدی انقلابی

1. «نقد مارکسیستی»

2. تاریخ مختصر بلاغت

3. در باب متنیت

4. مارکسیسم و واسازی

5. کارناوال و کمدی: باختین و برشت

6. فرشتۀ تاریخ

یادداشت‌

به یاد والتر بنیامین

نمایه