مجموعه مقالات نخستین همایش ملی مطالعات نامشناسی
خلاصه
این کتاب دربردارندۀ مجموعه مقالات نخستین همایش ملی مطالعات نامشناسی است.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
زبانشناسی اجتماعی به کنکاش دربارۀ کلیۀ کاربردها و کارکردهای زبان بهعنوان یک ابزار ارتباطی در جامعه میپردازد؛ یکی از ابتداییترین و ناگزیرترین موضوعاتی که بدون استثناء برای تمامی موجودیتها صادق ست و بدون آن برقراری ارتباط و شناساندن و شناختن موجودیتها به معنای واقعی کلمه غیرممکن میشود، «نام» است. نامشناسی دانش مطالعۀ اسامی خاص است که ریشه آن از واژه یونانی «onoma» به معنای نام میآید. هر نامواژهای چنان غنی است که میتوان ساعتها درباره پیشینه تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن به بحث پرداخت. از آنرو که نام نقش مهمی در مراودات اجتماعی دارد، صاحبنظران زبانشناسی اجتماعی نیز به آن علاقهمند شدند و دانشی به نام «نامشناسی اجتماعی» پا گرفت.
نامشناسی در آغاز بهعنوان یک دانش در زمانی، به ریشهشناسی نامها میپرداخت، ولی زبانشناسی اجتماعی با اتخاذ دیدگاه همزمانی، نامشناسی را از یک دانش کهنگرا به دانشی برای مطالعۀ اجتماع معاصر تبدیل کرد. از سوی دیگر البته نمیتوان نقش نامها را در شکلدهی به ساخت شناختی افراد در جوامع مختلف نادیده گرفت، به همین دلیل زبانشناسان شناختی نیز به این موضوع علاقه نشان میدهند. چراکه نام یک عنصر زبانی چندبعدی است.
زمانی که نامی را برای فرد یا مکانی انتخاب میکنیم، در حقیقت به آن موجودیت میبخشیم و هویت میدهیم. به جرئت میتوان گفت که در دنیای انسانها، نامگذاری چیزی به معنای آفرینش آن است. آنچه نامی ندارد، توجهی جلب نمیکند و آنچه توجهی به آن نشود، در نظام شناختی و ارتباطی نیز وارد نمیشود.
نامشناسی شاخههای گوناگونی دارد که یکی از مورد توجهترین آنها نامشناسی اشخاص است. نامگذاری اشخاص که متأثر از علایق، باورها، مقاصد اجتماعی و هویت والدین است میتواند افکار مسلط در دورههای زمانی گوناگون را آشکار سازد. اسامی منبعث از هویت مذهبی، ملی، قومی و فراملی در دورههای تاریخی مختلف بهنحو متفاوتی مورد توجه قرار میگیرند. اسامی برگرفته از طبیعت مناطق مختلف نیز در نامگذاری فرزندان نقش مهمی دارند.
نامشناسی مکانها دومین شاخه اصلی مورد توجه دانش نامشناسی است. نام یک مکان خاص همانگونه که موقعیت آن را در نقشههای جغرافیایی جهانی، یک کشور یا شهر مشخص میکند، جهتگیری جامعه مربوط را در فضای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نیز به تصویر میکشد.
علاوه بر زبانشناسی اجتماعی بهعنوان یکی از شاخههای میانرشتهای زبانشناسی کلان، متخصصان زبانشناسی خرد هم به مطالعه نامهای خاص از دیدگاه ساخت درونی زبان توجه نشان دادهاند. کریستال نامشناسی را شاخهای از معناشناسی میداند که موضوع اصلی آن ریشهشناسی نامهای خاص مانند نامهای اشخاص یا مکانها است. اما به جز معناشناسی متخصصان آواشناسی و واجشناسی نیز به مطالعه ساخت آوایی نامهای خاص علاقمند هستند. همچنین محققان ساختواژه به لحاظ بررسیهای صرفی نامها را مورد توجه قرار میدهند.
این کتاب دربردارندۀ مجموعه مقالات نخستین همایش ملی مطالعات نامشناسی است.
در چکیدۀ مقالۀ «بررسی وجوه تسمیه و الگوهای زبانشناختی نامگذاری خیابانهای اصلی تهران در دورههای پیشین و پس از انقلاب اسلامی» چنین آمده است: «ریزجاینامشناسی دانشی است که به بررسی زبانشناختی فرایند ساخت نامهای خاص برای اماکن خرد، از قبیل واحدهای صنفی و خدماتی شهری، و کلاً جاینامهایی است که معمولاً به دلیل کوچک بودن، در چارچوب جاینامشناسی سنتی قرار نمیگرفتند. از آنجا که ریزجاینامها، نسبت به جاینامهایی مانند نام شهرها و رودخانهها و کوهها، بیشتر تحتتأثیر عوامل سیاسی و اجتماعی قرار دارند، اغلب در حوزۀ این دانشها بررسی میشوند. در حالی که مطالعۀ آنها از دیدگاه زبانشناختی نیز میتواند منجر به نتایج جالبتوجهی شود. دراین مقاله کوشش شده است یکی از گروههای مهم ریزجاینامهای شهر تهران، یعنی نام خیابانهای آن، در دو دورۀ تاریخی پیش و پس از انقلاب اسلامی، هم از لحاظ الگوهای نامگذاری و هم از منظر ویژگیهای ساختواژی، بررسی و با هم مقایسه شود». (ص 163)
فهرست مطالب کتاب:
سخن دبیر علمی همایش
نامهای تجاری فارسی و راهکارهای جذب مشتری/ فاطمه اکبری
تبیین نامکذاری پسران فریدون در شاهنامه فردوسی/ بهداد بیرانوند، محرم اسلامی
جاینامشناسی در کردستان و فرضیۀ ادموند مکنزی/ سیدمهدی سجادی
بررسی رنگواژهها در ضربالمثلهای فارسی براساس نظریه برلین و کی (1969)/ فرشته سراج
جاینامشناسی ریستمحیطی: یک الگوی نوین ردهشناختی/ مهناز طالبی دستنایی، فریبا قطره، حمیدهیشتوان
معیارهای انتخاب و طراحی نام برنامههای رادیویی/ ناهید عادلیان
بررسی مقولهها و الگوهای زبانی دخیل در نامگذاری گیاهان دارویی/ ماندانا کلاهدوز محمدی
بررسی وجوه تسمیه و الگوهای زبانشناختی نامگذاری خیابانهای اصلی تهران در دورههای پیشین و پس از انقلاب اسلامی/ آبتین گلکار، شهرام مؤمنی نوکنده
پرکاربردترین اسامی دختران و پسران متولد 1391 ایران: تحلیل واجشناختی/ محمدباقر میرزایی حصاریان، کامبوزیا عالیه کرد زعفرانلو
چکیده انگلیسی مقالات
پربازدید ها بیشتر ...
فرهنگ نامهای کهن و باستانی استان مازندران
مصطفی پاشنگ1160 نام کهن و باستانی در استان مازندران شناسایی و ریشهیابی شده که در این کتاب گزارش شده است، استوا
آوازهای ناخواندۀ قوی پیر تنهای مهاجر؛ ایلیا به روایت ایلیا در گفتگو با ایلیا فابیان
حسن شکاری و لیزا ویوارللیاین کتاب حاصل گفتگوی حسن شکاری و لیزا ویوارللی با ایلیا فابیان شاعر ایتالیایی است که ایلیا در این گف
منابع مشابه بیشتر ...
فرهنگ توصیفی زبانشناسی اجتماعی
پیتر ترادگیلاین کتاب از جمله کارهای ترادگیل است که برای دانشجویان و پژوهندگان زبانشناسی بسیار سودمند تواند بود؛
دیداری با زبان شناسان
به کوشش، انتخاب و ترجمۀ بابک شریفاین کتاب نخستین جلد از مجموعۀ گفتگوها با تعدادی از زبانشناسان معاصر است. برخی از این زبانشناسان، ص
نظری یافت نشد.