معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب تحلیلی است از آثار برجسته شش کارگردان اروپایی که هر کدام درک ویژه خود را نسبت به خصوصیات عصری که در آن می‌زیسته‌اند و سرزمینی که به آن تعلق داشته‌اند، از طریق رسانۀ شگفت‌انگیزی به نام سینما با مخاطبین خود به اشتراک گذاشته‌اند. ویژگی اصلی این کتاب این است که توسط یک استاد دانشگاه انگاشته شده است. پیتر هارکورت در سال 1931 در تورنتو به دنیا آمد. او قبل از اینکه برای تحصیل ادبیات انگلیسی تحت نظر فرانک ریموند لیویس به انگلستان و به دانشگاه کمبریج برود، در دانشگاه تورنتو به تحصیل موسیقی پرداخت. او از سال 1962 تا 1965 به‌عنوان یکی از کارکنان دپارتمان آموزش، در انستیتوی فیلم بریتانیا مشغول به کار شد و در طی این مدت بحث‌هایی در برنامه‌های رادیویی شبکۀ بی‌بی‌سی ارائه داد و مقالاتی برای مجلاتی چون «فصلنامۀ فیلم» و «تصویر و صوت» نوشت. سپس به دپارتمان فیلم «کالج هنر هورنسی» پیوست و هم‌زمان، به تدریس در مدرسۀ فیلم لندن، مدرسۀ هنر سنت مارتین و کالج سلطنتی لندن مشغول شد.

مترجم در مقدمۀ این کتاب تأکید بر تماشای فیلم‌های مورد بحث در این کتاب قبل از خواندن نظر و تحلیل مربوط به آن کرده است. فصل اول این کتاب مشتمل بر یادداشت مفصلی درباره نقد فیلم است. مؤلف در این یادداشت به نوعی رویکرد انتقادی و تحلیلی خود را نیز برای خواننده توضیح می‌دهد و در عین حال مخاطب به اطلاعات ارزنده‌ای درباره نحوه نگرش به فیلم‌ها دست می‌یابد. این هارکورت این مطلب را در سه سطح رویداد، بحث و گفتگو و تصویرپردازی ارائه داده است. هارکوت در انتهای این بخش نوشته است: «در مقالات این کتاب توضیحات ضمنی و گذاریی در مورد یکی از دغدغه‌های اولیه من،‌ یعنی ارتباط سطح سوم با سطح دوم، مطرح شده است: ارتباط فاصله موجود بین الگو و چگونگی توالی صحنه‌ها با موضوع فیلم، و اهمیت رو به افزایش معنای جلوه‌های ساختاری فیلم. در عین حال تاکید بر این جنبه‌ها به معنی انکار عناصر روایی و روان‌شناسانه یک فیلم و در واقع موضوع آن نیست». (ص 49)

مؤلف در این کتاب نه‌تنها به تحلیل محتوایی فیلم می‌پردازد، بلکه به مقایسه فیلم‌های مورد بحث با دیگر آثار مطرح سینمایی نیز می‌پردازد. هارکورت در بخشی از یادداشت «واقعیتی از سرگئی آیزنشتاین» آورده است: «فصیح‌ترین و شیواترین صحنه در انتهای فیلم اتفاق می‌افتد. در حقیقت در طول تاریخ سینما به شباهت چشمگیری بین این صحنه و صحنه‌هایی از آثار رنه برمی‌خوریم. درست مانند صحنه‌ای که در فیلم «عشق من هیروشیما» چندین مرتبه به طور گذرا نرده‌های آهنی بالکن را می‌بینیم، قبل از اینکه متوجه اهمیت روایی آن باشیم. به همین شکل در آخرین صحنه فیلم مادر چندین بار صحنه‌ای از یک پل فلزی را می‌بینیم که توسط صحنه دیگری که گروه کارگران را نشان می‌دهد، قطع می‌شود ....». (ص 61)

بخش سوم این کتاب به تحلیل آثار «ژان رنوآر» اختصاص دارد. فیلم «زن هرزه» از جمله آثار این فیلم‌ساز است که در این بخش بررسی شده است. در بخشی از این فصل با عنوان «گذر از عشق» آمده است: «فیلم زن هرزه حس مردی را که دائما به علت شیوه‌ای که در زندگی پیش گرفته است، ‌در دام می‌افتد نشان می‌دهد. شغل او یکنواخت و خسته‌کننده است و همسر او یک زن غرغرو است. او با پناه‌بردن به خیال،‌ در درجه اول تخیل جاری در نقاشی‌هایش، و سپس خیال عشقی که نسبت به لولو در سر می‌پروراند، از یکنواختی دنیای بورژوازی فرار می‌کند». (ص 119)

«توت‌فرنگی‌های وحشی»، « مهر هفتم» و « لبخندهای یک شب تابستانی» از فیلم‌هایی است که در بخش اینگمار برگمان بررسی می‌شوند. هارکورت در این بخش می‌نویسد: «برگمان قطعا در سهیم کردن ما در خوشی و رنج شخصیت‌های داستانش استاد است. در حین تماشای فیلم ما نیز مبهوت تشعشع خورشید روی آب می‌شویم و دلگیری و خشونت پایک آیلند را به محض به پایان رسیدن تابستان احساس می‌کنیم. البته برگمان به عنوان یک فیلم‌ساز تنها کسی نیست که این قابلیت را دارد. یکی از مشکلاتی که همواره در مورد رسانه سینما وجود دارد این است که همۀ ما ممکن است به آسانی و به جدی‌ترین شکل با نقشی که روی پرده در حال نمایش است درگیر شویم». (ص 210)

فهرست مطالب کتاب:

معرفی نویسنده

یادداشت مترجم

پیشگفتار

فصل اول: مقدمه، یادداشتی بر نقد فیلم

فصل دوم: واقعیتی از سرگنی آیزنشتاین

فصل سوم: گذر از عشق، مظاهر بی‌ثباتی در آثار ژان رنوار

فصل چهارم: لوئیس بونوئل، اسپانیایی و سوررئالیست

فصل پنجم: سفر زیارتی پرفرازو نشیب اینگمار برگمان

فصل ششم: زندگی مرموز فدریکو فلینی

فصل هفتم: گدار نادان، نگرشی به کشمکش میان عشق و سیاست در آثار ژان لوک‌گدار

فصل هشتم: نتیجه‌گیری، یادداشتی بر سبک فیلم

یادداشت‌ها