معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

نویسنده در این کتاب در هشت فصل به گردآوری بخشی از آداب و رسوم اجتماعی و باورهای عامیانۀ مردم شیراز پرداخته است.

تا آنجا که تاریخ به یاد دارد، شیراز همواره شهری آباد و پررونق بوده است. همین آبادی و رونق از سویی موجب شده افراد بسیار از دیگر شهرها و آبادی‌ها به این شهر رفت‌وآمد کنند و حتی ساکن شوند و از سوی دیگر، به واسطۀ وجود شاعران و نویسندگان بزرگ در این شهر، داستان‌ها و ضرب‌المثل‌های بی‌شماری میان مردمان دهان به دهان بازگو می‌شده و می‌شود. بسیاری از این داستان‌ها، متل‌ها، اشعار و ضرب‌المثل‌ها، پند و اندرزهایی سودمند در خود دارند که در گذر زمان پر رمز و راز مردمان این سامان، آرام‌بخش روزهای فراغ عزیزان، سختی‌ها، جنگ‌ها و همچنین شادی‌بخش جشن‌ها و آیین‌ها بوده است و این خود تنها دلیل ماندگاری‌شان است که سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و امروزه بیم آن می‌رود که با افزایش گسترۀ سرگرمی‌ها و دل‌مشغولی‌های فردی و دوری خانواده‌ها از هم، در تاریک‌خانۀ گذر زمان به فراموشی سپرده شود. از این‌رو نویسنده در این کتاب درصدد بخشیدن هویتی تازه با این گنجینه با گردآوری قسمتی از آنهاست. گفتنی است تدوین این مجموعه به معنای آن نیست که داستان‌ها، اشعار و ... همگی ریشه در شهر شیراز و فرهنگ آن داشته‌اند، بلکه تنها یادآور آن است که این موارد در فرهنگ عامیانۀ مردم شهر شیراز جاری و ساری بوده و هست.

داستان‌ها همواره در پشت چهرۀ سرگرم‌کنندۀ خود حقایقی را بازگو می‌کنند که چون نیک بدان‌ها نگریسته شود، همه پند است و راهنما در مسیر زندگی. به همین دلیل در فصل نخست کتاب، داستان‌ها و متل‌هایی از شهر شیراز آورده شده است.

فصل دوم کتاب به «آیین‌ها» اختصاص یافته است که با مراسم ازدواج آغاز شده است. در فصل سوم از تعدادی خوراک‌ها و شیرینی‌های رایج در شیراز که در مواقع و رسوم مختلف استفاده می‌شود، نام برده شده است. در فصل چهارم برای بهترشدن حال و هوای خواننده، چند شعر عامیانه و سرزبانی مرور شده است. «واسونک» اشعار و دوبیتی‌هایی است که بیشتر در شادی‌ها و مراسم عروسی خوانده می‌شد. این دوبیتی یا چهاربیتی‌ها را بیشتر در زمان‌های شادی با همراهی دایره و دست‌زدن بقیه خوانده می‌شد. در فصل پنجم برخی از این واسونک‌ها آورده شده است.

در فصل ششم این کتاب با عنوان «دلتنگی» اشعار و دوبیتی‌هایی که بیشتر در زمان‌های ناراحتی و دوری از عزیزان خوانده می‌شود، آورده شده است. در شیراز به دلیل رواج شعر و ذوقی که مردم در این‌باره داشته و دارند، حتی دلتنگی‌های خود را هم به صورت شعر درمی‌آوردند و در مناسبت‌های مختلف می‌خواندند. شاید غیر از دوری دلداده‌ها از هم و قضایایی از این قبیل، بیشترین دلتنگی‌ها و ناراحتی‌ها مربوط به دوران دوری مادران از فرزندان خود، به‌ویژه زمان سربازی بوده است؛ از این‌رو در جای‌جای این اشعار و میان بیان هر مسئله‌ای، اشاره به دوری مادران از پسران سرباز خود دیده می‌شود. در دو فصل پایانی کتاب به ترتیب برخی از «لالایی‌ها و اشعار کودکانه» و برخی از «باورها و نذرها»ی مردم شیراز آورده شده است.

فهرست مطالب کتاب:

پیش‌گفتار

فصل نخست: داستان‌ها و متل‌ها

فصل دوم: آیین‌ها

فصل سوم: خوراک‌ها و دسرها و شیرینی‌های اهواز

فصل چهارم: اشعار عامیانه و سرزبانی

فصل پنجم: واسونک‌ها

فصل ششم: دلتنگی‌ها

فصل هفتم: لالایی‌ها و اشعار کودکانه

فصل هشتم: باورها و نذرها

سخن آخر