معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

زبان و ادبیات هر کشور آیینۀ تمام‌نمای فرهنگ و آداب و رسوم آن کشور محسوب می‌شود که بی‌شک گویش‌های مختلف نقشی اساسی در غنای آن دارند. در ایران، این سرزمین باستانی و دارای ادبیات غنی، گویش‌های بسیاری وجود دارد که هنوز کاملاً شناخته نشده است و باید مورد شناسایی و بررسی بیشتر قرار گیرد. در رهگذر این مهم، از بزرگانی چون شادروان یوسف بخشی خوانساری که تمام عمر گرانبهای خود را صرف حفظ و پاسداری از گویش‌های محلی کشور خود کرده‌اند، تقدیر نمود و شهامت، جدیت، علاقه، پشتکار و پایمردی‌شان را ستود و با چاپ آثار ارزشمندشان بر غنای فرهنگی این مرز و بوم افزود.

در سال 1298 شاعر نابغۀ خوانسار یوسف بخشی در کوی ارسور از خانواده‌ای نسبتاً مرفه و تجارت‌پیشه قدم به دایرۀ وجود نهاد. بخشی از تحصیلات معمول زمانۀ خود را در مکتب و مدرسه فراگرفت. هوشی سرشار و حافظه‌ای پربار داشت. بخشی در حیات پدر یا بعد از فوت او به کسب و تجارت پرداخت و در این کارها موفقیت چندانی نداشت؛ ناچار ترک وطن کرد و به الیگودرز مهاجرت کرد. در آنجا هم کارش نگرفت و به خوانسار بازگشت. بیکاری او در خوانسار ناچارش کرد که به تهران مهاجرت کند. در تهران به حسابداری و مدیریت دفتر اتحادیه خواروبارفروشان اشتغال یافت و چند سال به‌خوبی این وظیفه را ادا نمود. در تمامی این احوال ذوق و قریحه و استعداد او را به شاعری وامی‌داشت. در سال 1334 دفتری به نام «ترانۀ خوانسار» از آثار او در تهران منتشر شد. در همین اوقات کتاب «تذکرۀ شعرای خوانسار» نیز منتشر شد. بخشی در سال‌های 1337 و 1338 با شادروان شهاب‌الدین لاهوتی گلپایگانی مشاعره‌ای را آغاز نمود که به زبان فارسی و در دو جلد به نام «خرس و خر یا مشاعرۀ دو شاعر» به چاپ رسیده است.

بخشی مدتی نیز در انجمن ادبی صائب عضویت داشت و در نشریۀ آن انجمن اشعاری به زبان فارسی از او چاپ و منتشر می‌شد. در سال‌های 1354 تا 1356 اشعاری از او در برنامه‌های محلی رادیو ایران به زبان خوانساری و برگردان آن به نثر یا شعر پخش شد که متأسفانه از دسترس خارج است.

بعد از ترک اتحادیه خواروبارفروشان مستقلاً به کسب و تجارت پرداخت. ابتدا به شغل فرش‌فروشی اشتغال داشت که متضرر شد و سپس به کار کتاب‌فروشی پرداخت و تا زمان فوت به این کار اشتغال داشت. مرحوم بخشی در تاریخ 19 فروردین 1359 دار فانی را وداع گفت. همان‌طور که خود بخشی نیز در اشعارش متذکر شده است، زبان خوانساری که یکی از شاخه‌های زبان دری است، همیشه به‌یادماندنی و پایدار است و به‌راستی نگهبان آن اشعار بخشی است.

اشعار زنده‌یاد بخشی با گویش خوانساری را می‌توان واژه‌نامۀ منظوم خوانساری دانست و به‌حق او در این راه بسیار موفق بوده است و در هر قسمت خواه دوبیتی یا غزل یا قطعه موضوعی اخلاقی یا پند و نصیحت یا داستان نهفته است. او با تمام محدودیتی که برای بیان واژگان داشته، اشعار بسیار دلنشین، شیرین و سودمندی سروده است. قسمت‌هایی که به فارسی برگردان و به وسیلۀ آن مرحوم به نظم درآمده، خود گویای قدرت شاعری او با دو گویش مختلف است.

دیوان اشعار خوانساری یوسف بخشی شامل این چهار قسمت است: 1. زایله / غنچه؛ 2. وشکو / شکوفه؛ 3. محوره / صندوقچه؛ 4. ترانۀ خوانسار. قسمت اول شامل اشعار خوانساری است که برگردان آنها به نظم است و توسط خود شاعر صورت گرفته است. در قسمت دوم و سوم اشعار خوانساری است که برگردان آنها به نثر است و باز هم توسط خود انجام شده است. ترانۀ خوانسار که در سال 1334 و در 96 صفحه منتشر شده بود، در این چاپ با اعراب بازنویسی شده و با ترجمۀ فارسی نیز همراه شده تا خواندن آن آسان‌تر و همراه با لذت باشد.

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار

دیباچه

مقدمه

تقریظ

بخش اول: زایله/ غنچه

بخش دوم: وُشکُو/ شکوفه

بخش سوم: محِوِرَه/ صندوقچه (رباعیات و دوبتی‌ها)

بخش چهارم: ترانه خوانسار

الف: غزلیات

ب: رباعیات و دوبیتی‌ها