معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

مرحوم محمدباقر الفت از عالمان و عارفان اصفهانی است که صاحب آثار متعدد در حوزۀ عرفان و اندیشه است. وی در خانواده‌ای روحانی متولد گردید و به واسطۀ نام جدش، یعنی حاج شیخ محمدباقر صاحب «حاشیه بر معالم» و ریاست دینی شهر اصفهان، محمدباقر نامیده شد. مهم‌ترین دورۀ تحصیلی خود را در نجف گذراند و نزد عالمان و فقیهان بزرگی چون آخوند ملامحمد کاظم خراسانی، شیخ‌الشریعه اصفهانی، شیخ باقی اصطهباناتی و ضیاء‌الدین عراقی تعلیم دید. مدت اقامت وی در عراق 9 سال به طول انجامید و در این مدت دو اثر مهم نگاشت و این به علاوۀ اجازات روایتی بود که از حاج میرزا خیلیل، آقا سیدحسن صدر و شیخ محمدباقی اصطهباناتی در بیان روایات امامان شیعه دریافت کرد.

 از جمله آثار مهم او، مجمع‌الاجازات و منبع‌الافادات است که در دو مجلد به چاپ رسیده است. مجمع‌الاجازات به زبان عربی و موضوع آن جمع‌آوری اجازات علما است. این کتاب شامل 123 اجازه از مشایخ عظام مذکور است که به مدت چهار سال گردآوری شده است؛ چنانچه در مقدمۀ کتاب، این مسئله چنین شرح داده شده: «و اما کتاب «مجمع‌الاجازات و منبع‌الافادات» فقد جمع‌المؤلف فیه نحواً من مأته و ثلاثه و عشرین اجازه من اجازات المشایخ‌العظام جمعها فی اربع سنوات ای خلال سنه 1320 هـ الی 1324 هـ بالنجف‌الاشرف و بعد آن ائمه المؤلف استنخه العلامه‌الکبیر الشیخ علی بن الشیخ محمدرضا آل کاشف‌الغطاء و بذلک فقد حفظ لنا هذا الکتاب الثمین جزاء‌الله خیر ما یجزی المحسنین».

اثر دیگر «نفحات‌الروضات» که تلخیصی است از «روضات‌الجنات»، که این کتاب هم در نجف نگاشته شده است. «ابواب‌الروضات» نیز که شامل مقدمه و فهرست جامع و کامل کتاب «نفحات» است در نجف به رشتۀ تحریر درآمده است. اما در این سال‌ها که سال حضور مرحوم الفت در نجف و کاظمین است، اثر دیگری نیز به رشتۀ تحریر درآمده و آن کتاب «کشف‌الحجب عن اسامی‌الکتب» است. مبنای نگارش این کتاب مطالعۀ «کشف‌الظنون فی اسامی الکتب و الفنون» مصطفی بن عبدالله معروف به کاتب چلبی یا حاجی خلیفه است. حاجی خلیفه در این کتاب عناوین 15000 کتاب و رساله و نزدیک به 9500 نام مؤلف به همراه سیصد علم و فن را ذکر کرده و دایرۀ‌المعارفی از علوم و فنون اسلامی به دست داده است. مرحوم الفت با رجوع به این کتاب دانست که در «کشف‌الظنون» به علمای شیعه پرداخته نشده، فلذا همت به تألیف «کشف‌الحجب» گماشت؛ ولی پس از مدتی چون دید مرحوم ثقه‌الاسلام تبریزی به این کار علاقه و اشتیاق یافته تمامی جزوه‌ها و یادداشت‌های خود را به ثقه‌الاسلام تقدیم کرد.

رویت برخی ناخالصی‌ها در میان طلاب از یک‌سو و جزئی‌نگری وسیع مطرح در علم اصول مرحوم الفت را از نجف به کاظمین کشاند. علاقه به یادگیری زبان‌های خارجه که در نجف، معلمی برای آن یافت نمی‌شد نیز در این تصمیم بی‌تأثیر نبود؛ پس در بغداد که نزدیک کاظمین بود به تعلیم زبان فرانسه نزد معلمی ارمنی مشغول شد.

این رفتار پسر، بر پدر که فرزندش را پژوهشگر علوم دینی می‌خواست، گران آمد پس ماهانۀ او را قطع کرد و همین سبب بازگشت محمدباقر به اصفهان شد.

این کتاب در سه بخش به زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم استاد محمدباقر الفت پرداخته است. بخش اول با پنج یادداشت به شرح احوال و آثار او پرداخته شده است. بخش دوم گزیدۀ مقالات خود استاد است. بخش سوم کتاب مقالات اهدایی را در بردارد.   

فهرست مطالب کتاب:

هفت منزل الفت/ حسن بلخاری قهی

بخش اول: شرح احوال و آثار

به یاد علاکۀ فقید شادروان محمدباقر الفت/ بدرالدین کتابی

نابغۀ قرن اخیر اصفهان/ محمد مهریار

رثاییه‌ها

معرفی آثار محمدباقر الفت

الفت از دیدگاه دانشوران و صاحبنظران

بخش دوم: گزیدۀ مقالات مرحوم الفت

چند نامه به استاد سعید نفیسی در مورد «شبخ بهایی»

تاریخ حزین

شرح یک بلوای خونین در اصفهان

نمونه‌هایی از سروده‌های مرحوم الفت

بخش سوم: مقالات اهدایی

تقدیر و سرنوشت/ ایرج شهبازی

پای ملخی به درگاه سلیمان/ مصطفی کاویانی

الفت؛ مولوی مجسم زمان خود/ محمد موقتیان

هفت شهر عشق/ حمید یزدان‌پرست

سال‌شمار

تصاویر

تاریخ بزرگداشت‌ها و فهرست زندگینامه‌ها