معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

از دوران صفویه تا پیش از تشکیل ارتش نوین، ایران هرگز نتوانست قشون متمرکز و سراسری و دائمی داشته باشد. هر از چند گاهی با برآمدن پادشاهی توانا مانند نادرشاه و آقامحمد خان به تشکیل قشون قدرتمندی دست زده و جغرافیای وسیع ایران را حراست کرده؛ ولی با مرگ آن پادشاه همه چیز از میان رفته و وضع به جای نخست برگشته است؛ زیرا ایران در این دوره با جمعیت کم و اقتصاد ضعیف، توانایی برقراری چنین ارتشی را که نیاز به هر دو این عوامل دارد، نداشت. قشون ایران در دوره قاجاریه در وضعی بود که نه می‌شد آن را حفظ کرد و نه فرصتی بود تا با بی‌پولی و مبارزه مخالفان شیوه نوین را آموخت. بنابراین محتوم به سرنوشت شکست بود. ژوبر وضعیت قشون ایران را پیش از انجام اصلاحات عباس میرزا نائب‌السلطنه اسفناک خوانده است. حال آنکه در برابر سپاه کهنه و فرسوده و ناکارآمد قاجاریه، روس ارتشی منظم و قدرتمند را در اختیار داشت و با این ارتش قوای ایران را در هم شکست. بعد از این شکست قشون قاجاریه استقلال خود را از دست داد و بدین ترتیب روند فروپاشی قشون ایران آغاز شد. روس و انگلیس بر سرنوشت کشور تسلط یافتند و در بستر زمان اندک‌اندک از ارج و قرب قشون قاجاریه کاسته و بر احاطه دو کشور استعمارگر افزوده شد. به طوری که در اواخر این دوره کشور را از دو دولت میان خود تقسیم کردند بی‌آنکه شاه قاجار و مردم ایران را به حساب آورند و هر کدام نیروی نظامی خود را بر حوزه تلسط یافته گماردند و قشون ایران جز «شیر بی یال و دم و اشکم» نبود. این وضع ادامه یافت تا رضاخان برآمد و با خروج قوای نظامی آن دو دولت، ارتش نوین ایران تشکیل شد. گو اینکه ارتش جدید نظم و امنیت را به مردم ایران ارزانی داشت، ولی نتوانست و نخواست قاجاریان را یاری رساند و این سلسله فروپاشید.

در این کتاب و در فصل اول ابتدا دربارۀ قشون ایران پیش از قاجاریه و در دوره‌های صفویه، افشاریه و زندیه بررسی شده و سپس به تفصیل دربارۀ قشون دورۀ قاجاریه بررسی و تبیین صورت گرفته است.

فصل دوم به بررسی قشون محلی از قبیل قزاق، پلیس جنوب، ژاندارمری دولتی ایران و .... پرداخته و در بحث تفصیلی این بخش به دورۀ رضاخان پرداخته شده است.

فهرست مطالب کتاب:

تاریخ قشون قاجاریه

قشون

* فصل نخست: قشون ایران پیش از قاجاریه

دورۀ صفویه

دورۀ افشاریه

قشون قاجاریه

آقامحمد خان

فتحعلی شاه

محمد شاه

ناصرالدین شاه

مظفرالدین شاه (1313 تا 1324 قمری/ 1275 تا 1285 شمسی)

محمدعلی شاه (1324 تا 1327 قمری/ 1285 تا 1288 خورشیدی)

احمدشاه (1327 تا 1343 قمری)

* فصل دوم:

قزاق

پلیس جنوب

.....

نتیجه‌گیری

منابع

فهرست اعلام و نمایه