معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

زنده‌یاد دکتر طاهره سیماشیرازی در 12 خرداد ماه 1342 در خانواده‌ای فرهنگی در شهرستان نیشابور به دنیا آمد. در سال 1362 در دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علومپزشکی ایران تحصیل خود را در رشته گفتاردرمانی آغاز کرد. پس از اخذ مدرک کارشناسی در سال 1366 برای گذراندن طرح نیروی انسانی به قزوین رفت. با تجربیات بالینی ارزشمندی که در این دوره به دست آورد، برای گذراندن دوره کارشناسی‌ارشد بار دیکر وارد دانشگاه شد. مدرک کارشناسی‌ارشد گفتاردرمانی را در سال 1375 از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی دریافت کرد. زنده‌یاد دکتر شیرازی پس از چندین سال تجربه‌های موفق بالینی، تدریس و پژوهش در سال 1387 در نخستین دورۀ دکتری گفتاردرمانی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی پذیرفته شد و در سال 1391 با دفاع از رسالۀ دکتری خود با عنوان بررسی وضعیت پردازش واجی، پردازش شنیداری مرکزی و حافظه فعال در مشکلات خواندن دانش‌آموزان نارساخوان فارسی‌زبان افتخار دومین فارغ‌التحصیل دکتری گفتاردرمانی ایران را کسب کرد. زنده‌یاد دکتر شیرازی تا واپسین روزهای زندگی تدریس و پژوهش در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی را با عشق ادامه داد. به حوزۀ رشد گفتار و زبان و اختلالات رشدی زبان، به‌ویژه اختلال نارسا‌خوانی علاقه‌مندی فراوان داشت. تدریس و پژوهش ایشان شامل: آسیب‌شناسی، ارزیابی و درمان اختلالات رشدی گفتار و زبان، نارساخوانی رشدی و تشخیص افتراقی می‌شد. میان مطالبی که تدریس می‌کرد حوزۀ نارساخوانی برایش جذابیت خاصی داشت و به‌عنوان یکی از صاحب‌نظران و سرآمدان حوزۀ نارسا‌خوانی موفق شد نخستین آزمون تشخیصی نارساخوانی رشدی را برای ارزیابی تشخیصی کودکان فارسی‌زبان در یک طرح پژوهشی مصوب دانشگاه طراحی و تدوین کند و هم اکنون در کلینیک‌های مختلف گفتاردرمانی به عنوان ابزار تشخیصی معتبر نارسا‌خونی زبان‌فارسی مورد استفاده درمانگران قرار می‌گیرد.

دکتر شیرازی طی سال‌های خدکت دانشگاهی خود در بیش از 32 پایان‌نامه در نقش استاد راهنما یا مشاور و در بیش از 11 طرح پژوهشی به عنوان مجری و همکار طرح، ایفای نقش کرد. تألیفات زیادی در قالب مقاله، کتاب (ترجمه و تألیف) از وی به جا مانده است. زنده‌‌یاد دکتر شیرازی به کار پژوهشی جمعی اعتقاد راسخ داشت که بخشی از آثار ارزشمند علمی و پژوهشی وی علاوه بر پایان‌نامه دکتری، آزمون تشخیصی نارسا‌خوانی، ناتوانی‌های حرکتی گفتار در کودکان و همکاری در تدوین فرهنگ آسیب‌شناسی گفتار و زبان است. بخشی از آثار و همکاری‌های پژوهشی ایشان در این مجموعه گردآوری شده است. دکتر شیرازی به طبیعت علاقۀ فراوانی داشت و جلوه‌های خلقت را که در آن می‌دید، از آنها به‌وجد می‌آمد. ارتباطات وسیع و عمیق با انسان‌ها داشت و از بودن با آنها لذت می‌برد و هیچ فرصتی را برای همراهی و همیاری از دست نمیداد. شور و عشق وصف‌ناپذیری برای زندگی داشت و هیچ لحظه‌ای را برای انسانی زندگی کردن از دست نمی‌داد. حمایت و کمک به دیگران از اولویت‌های زندگی‌اش بود. نگاهی مثبت و وسیع نسبت به زندگی داشت و تا لحظات آخر زندگی‌اش با وجود بیماری و ناتوانی جسمی، نگاه و احساسش نسبت به زندگی مصمم باقی ماند.

مقاله‌های پژوهشی دکتر طاهره سیماشیرازی که در فرصتی کوتاه در این دفتر گردآوری شده است، در سه بخش، شامل: مبانی نظری نارساخوانی، ارزیابی و علت‌شناسی و بالاخره روند درمان، تنظیم شده است. بخش نخست با موضوع «نظریه‌های نارسا‌خوانی رشدی»، کسب مهارت خواندن، لازمۀ پیشرفت تحصیلی در تمامی دروس است و کودکی که در این زمینه با مشکلاتی مواجه باشد، نمی‌تواند به‌راحتی دوران تحصیل خود را به پایان رساند. از طرف دیگر، رشد ارتباطات نوشتاری و به‌خصوص گسترش اینترنت و استفاده از کامپیوتر در ارتباطات میان انسان‌ها، روزبه‌روز بر اهمیت زبان نوشتاری افزوده است تا آنجا که فرد دارای مشکل خواندن، عملاً از مبادلۀ اطلاعات و کسب دانش از طریق نوشتار ناتوان است. نقش و اهمیت روزافزون خواندن و نوشتن و نیز درصد بالای کودکان نارساخوان و مشکلات بسیاری که این گروه عظیم با آن مواجه هستند، توجه محققان زیادی را به این ختلال جلب کرده و ایشان را بر آن داشته است که به گونه‌‌ای روزافزون در زمینه‌های مختلف این اختلال و از جمله علل احتمالی و آسیب‌های همراه آن، به پژوهش و بررسی بپردازند. در این فصل، سه نظریۀ نارساخوانی رشدی، شامل نظریۀ نقص پردازش واجی، نظریۀ نقس پردازش شنیداری و نظریۀ حافظۀ فعال، به اختصار بحث می‌شود.

بخش دوم این کتاب به ارزیابی نارساخوانی می‌پردازد و مشتمل بر شش مقاله است. دو مقاله اول مربوط به معرفی و ارائۀ ویژگی‌های روان‌سنجی «آزمون تشخیصی خواندن» و «آزمایه تکرار ناکلمه» می‌باشد. دو مقالۀ بعدی به ترتیب به بررسی مهارت خواندن و نوشتن کودکان عادی و شرح ویژگی‌های خواندن و نوشتن کودکان نارساخوان فارسی‌زبان پرداخته است. مقالات پایانی این بخش سرعت نامیدن کودکان نارسا‌خوان و ارتباط آن با مهارت آگاهی واجی و سرعت و صحت خواندن را به بررسی می‌گذارد.

از آنجا که هدف پیمودن راه دشوار تشخیص و ارزیابی، ارائه مداخلات درمانی صحیح در زمان مناسب می‌باشد، بخش سوم این کتاب به مقالات مرتبط با مداخلات درمانی و اثربخشی آنها اختصاص یافته ست. سه مقالۀ این بخش به‌ترتیب به «طراحی برنامۀ آموزشی آگاهی واج‌شناختی»، «مقایسۀ اثربخشی مداخلۀ آوایی، مداخلۀ کلی و مداخلۀ ترکیبی بر سرعت و دقت مهارت خواندن کودکان نارساخوان» و «اثربخشی وسیلۀ آموزشی سینا بر مهارت خواندن کودکان نارساخوان» می‌پردازد. یکی از مقالات این بخش، از منظری دیگر بر به‌کارگیری «رویکرد آموزش خواندن» به‌عنوان ابزاری مکمل برای تقویت مهارت‌های گفتار و زبان سایر اختلالات، به‌ویژه کودکان سندرم‌داون پرداخته است؛ در این مقاله تأثیر آموزش خواندن در مقایسه با درمان‌های سنتی بر بهبود زبان درکی و بیانی مورد بررسی قرار گرفته است.  

فهرست مطالب کتاب:

معرفی دکتر طاهره سیماشیرازی

پیشگفتار

بخش نخست: درآمدی بر نظریه‌های علت‌شناسی نارساخوانی‌رشدی

1. نظریه‌های نارسا‌خوانی رشدی/ طاهره سیماشیرازی

2. علت‌شناسی و ملاک‌های ارزیابی نارساخوانی رشدی/ طاهره سیماشیرازی

3. آگاهی واجی: روند رشد و نقش آن در خواندن/ عطیه اشتری، طاهره سیماشیرازی

4. نگاهی به شیوه‌های خواندن «کل‌خوانی» و «آوایی» در خوانندگان ماهر فارسی‌زبان/ طاهره سیماشیرازی، رضا نیلی‌پور

بخش دوم: ارزیابی و تشخیص نارساخوانی رشدی

1. طراحی و معیاریابی آزمون تشخیصی خواندن/ طاهره سیماشیرازی، رضا نیلی‌پور

2. آزمایه تکرار ناکلمه: تکلیفی به منظور بررسی پردازش واجی در کودکان نارسا‌خوان/ عطیه اشتری، طاهره سیماشیرازی

3. بررسی و مقایسه مهارت‌های آگاهی واجی و سرعت نامیدن در کودکان نارساخوان و عادی/ عطیه اشتری، طاهره سیماشیرازی

4. بررسی ویژگی‌های خواندن و نوشتن و طبقه‌بندی نارساخوان‌های رشدی فارسی‌زبان/ مجید سلطانی، رضا نیلی‌پور، طاهره سیماشیرازی، مهدی رهگذر، اکبر بیگلریان

5. بررسی مهارت‌های خواندن و املا در دانش‌آموزان عادی فارسی زبان کلاس اول آموزش دیده با روش ترکیبی/ طاهره سیماشیرازی، رضا نیلی‌پور، آذر مهری

6. سرعت نامیدن کودکان نارسا‌خوان فارسی‌زبان و ارتباط آن با درستی و سرعت خواندن آنها/ طاهره سیماشیرازی، عبدالله موسوی، لعیا غلامی تهرانی، نیکتا حاتمی‌زاده، مهدی رهگذر، مریم غلمانی‌پور

بخش سوم: شیوه‌های مداخله و درمان نارساخوانی رشدی

1. طراحی برنامه آموزشی آگاهی واج‌شناختی و بررسی تأثیر آن بر بهبود مهارت‌های آگاهی واج‌شناختی کودکان دارای سندرم داون/ زینب محسنی، طاهره سیماشیرازی

2. کاربرد وسیله آموزشی سینا بر افزایش دقت خواندن دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر/ زینب محسنی، طاهره سیماشیرازی

3. مقایسه تأثیر آموزش خواندن و آموزش سنتی زبان درمانی بر زبان درکی و بیانی کودکان مبتلا به نشانگان داون/ مهدی دهقان، فریبا یادگاری، طاهره سیماشیرازی، انوشیروان کاظم‌نژاد

4. مقایسه اثربخشی مداخلۀ آوایی، مداخلۀ کلی و مداخلۀ ترکیبی بر سرعت و دقت مهارت خواندن کودکان نارساخوان/ مرتضی غلامی، طاهره سیماشیرازی، لیلا درخوانی، نرگس نیکوکار

واژه‌نامه توصیفی

نمایه