زبانشناسی شناختی: یک مقدمه
خلاصه
زبانشناسی شناختی رویکردی در مطالعۀ زبان است که به بررسی رابطۀ میان زبان انسان، ذهن او و تجارب اجتماعی و فیزیکی او میپردازد.معرفی کتاب
برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.
زبانشناسی شناختی رویکردی در مطالعۀ زبان است که به بررسی رابطۀ میان زبان انسان، ذهن او و تجارب اجتماعی و فیزیکی او میپردازد. به عبارت دیگر در زبانشناسی شناختی تلاش میشود تا مطالعه زبان بر اساس تجربیات ما از جهان، نحوه درک و شیوه مفهومسازی باشد؛ بنابراین مطالعۀ زبان از این نگاه، مطالعه الگوهای مفهومسازیست. با مطالعۀ زبان، میتوان به ماهیت و ساختار افکار و آراء ذهن انسان پی برد. در این نگرش فرض بر آن است که زبان الگوهای اندیشه و ویژگیهای ذهن انسان را منعکس میکند.
یکی از جذابترین ویژگیهای زبانشناسی شناختی تمرکز آن بر معناست. تحلیل نسبتاً نارسای معنا در برخی نظریهها، مایۀ سردرگمی بسیاری از کسانی شده که زبانشناس نیستند. اما پرداختن به این موضوع به یکی از جذابیتهای زبانشناسی شناختی در دوران پسامدرن تبدیل شده است. بهویژه در مرکزقراردادن مفهوم «تعبیر» مدل را از رویکردهای پیشین به معنا متمایز کرده است. زبانشناسان شناختی در تأکید بر نقش تعبیر، از بررسیهای قبلی معنا در زبانشناسی فاصله گرفته، بررسیهای مبتنی بر این فرض که معنا از شناخت و ادراک انسان مستقل است و بنابراین میتوان آن را عینیسازی و به صورت بالقوه صوریسازی کرد. آنچه زبانشناسان شناختی را وحدت میبخشد (با وجود اختلاف در زمینههای دیگر) تعهدشان در مقابل این اصل است که عبارتهای زبان، شیوۀ خاصی از ادراک صحنۀ جاری زندگی روزمره را رمزگذاری میکنند. این بدان معنی است که رمزگذاری زبان شامل عواملی چون گزینش، دیدگاه، کانون توجه، چارچوببندی، شیوههای مقولهبندی و جز اینهاست. آشکار است که این ویژگی مدل زبانشناسی شناختی را با گرایشهای جدید در رشتههای مجاور ـ بهویژه نظریۀ ادبی و نظریۀ مطالعات فرهنگی ـ بیشتر از دیگر نظریههای زبان هماهنگ میکند.
هر نظریۀ زبانشناسی در وهلۀ نخست باید وجود خود را بر حسب توانایی بررسی ماهیت رابطۀ میان صورت و معنا توجیه کند. بنابراین ده فصل اول این کتاب به جنبههای مختلف این موضوع اختصاص داده شده است. فصل اول این کتاب مفاهیم پایه را در زبانشناسی شناختی مطرح میکند: تعبیر، دیدگاه، پیشزمینهسازی، استعاره و چارچوب. فصل دوم رمزگذاری روابط فضایی را بررسی میکند و فصل سوم کاربردهای استعاری و بسطیافتۀ عبارتهای فضایی را مورد بحث قرار میدهد. فصل چهارم به ماهیت مقولهبندی میپردازد. پنج فصل بعدی گسترهای از موضوعها را پوشش میدهند که مورد علاقۀ اکثر زبانشناسان است: ماهیت ساختها، فضاهای ذهنی، تغییر زبان، جنبههای ساختار گروه اسمی و گروه فعلی و عاملیت و علیت. در فصل یازدهم تمامی مفاهیم بحثشده در فصول قبل برای تحلیل بحث خانواده فراخوانی میشوند و در فصل دوازدهم بهویژه با تمرکز بر راهی که در آن گویندگان به صورتی خلاق مقولهبندی را برای حمایت از موقعیت بلاغی و ساخت جهان خود به کار میبرند، سازندهگرایی در زبان بررسی میشود و فصل پایانی برخی مسائل عام ناشی از رویکرد شناختی، از جمله خلاقیت در زبان و ماهیت معنا را مورد بحث قرار میدهد.
فهرست مطالب کتاب:
پیشگفتار
فصل یکم: مفاهیم پایه
فصل دوم: فضا
فصل سوم: بسطهایی از معناهای فضایی
فصل چهارم: مقولههای شعاعی
فصل پنجم: ساختها
فصل ششم: فضاهای ذهنی
فصل هفتم: تغییر زبان
فصل هشتم: اسامی شمارا و ناشمارا (جنس)
فصل نهم: کاربردهای ادراکی و غیرادراکی افعال
فصل دهم: علیت و کارگزاری
فصل یازدهم: زبانشناسی شناختی و تحلیل گفتمان
فصل دوازدهم: فرآیندهای سازندهگرا در گفتمان
فصل سیزدهم: خلاقیت و ماهیت معنا
کتابنامه
پربازدید ها بیشتر ...
ایران در آینۀ شعر روس
میخاییل سینلنیکوفاین کتاب برگرفته از کتاب «ایران و درونمایههای ایرانی در شعر شاعران روس» اثر میخاییل سینلنیکوف شاعر
گزارشهایی دربارۀ مختصر عملیاتی در جنوب ایران: رویارویی نظامی بریتانیا و ایل قشقایی در بهار و تابستان 1918 م/ 1336 هـ.ق
سر پرسی سایکس، کلنل ای.اف. اورتون و دیگرانآنچه در این کتاب آمده، مجموعهای از گزارشهای فرماندهان بریتانیایی رشتهعملیاتی است که در بهار و تاب
منابع مشابه بیشتر ...
سیمای معشوق و مفهوم ملیت: در غیبت استعاره و پیرنگ
حسن نصیریاین کتاب را از نگرگاهی گستردهتر میتوان تاریخ مختصر ویرانی صورت نام نهاد و از سدۀ هفتم به اینسو جس
راوی خشمگین آرزوهای خردهبورژوازی: زندگی و اندیشۀ محمد مسعود
آرمان نهچیریآیا آگاهی از زندگی و کارنامۀ محمد مسعود میتواند به فهم یا ریشهیابی بخشی از دشواریهایی که اکنون با