۱۱۷۹
۳۹۵
روابط متنی در قرآن؛ ربط، پیوستگی و ساختار

روابط متنی در قرآن؛ ربط، پیوستگی و ساختار

پدیدآور: سَلوی م.س.الاوی ناشر: نویسه پارسیتاریخ چاپ: ۱۳۹۵مترجم: سیداکبر جلیلی مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۳۰۰شابک: 7ـ25ـ7030ـ600ـ978 تعداد صفحات: ۲۷۵

خلاصه

این پژوهش بر آن است که به مسئلۀ روابط متنی در قرآن از دیدگاهی زبان‌شناختی بپردازد و طبق اصول برآمده از نظریۀ کاربرد‌شناسی نوین، نوع روابط متنی در قرآن و نحوۀ ارتباط آیات یک سوره با یکدیگر و در بافتی وسیع‌تر، نحوۀ ارتباط آنها با پیغام کلی قرآن را بررسی کند.

معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

 

تحلیل روابط متنی در قرآن که معمولاً تحت عنوان مطالعۀ مناسبه یا وحدت سازمانی قرآن در نظر گرفته می‌شود، محل تلاقی تفسیر قرآن و زبان‌شناسی است. در زمینۀ مطالعات قرآنی، مباحثات قابل ملاحظه‌ای دربارۀ این مسئله وجود دارد که آیا یک سورۀ قرآنی، یک وحدتِ سازمانی را به نمایش می‌گذارد یا نه. دانشمندان مسلمان، برخلاف توافق کلی‌شان بر سر مسائل اساسی خداشناسی و تاریخی مرتبط با قرآن، دربارۀ این سؤال با یکدیگر اختلاف نظر دارند: تقلید‌ناپذیری و بی‌همتایی قرآن، اصالت داشتن متن آن و ترتیبی که دارد (به همان‌گونه‌ای که توسط پیامبر اسلام، حضرت محمد(ص) بیان شده است). برخی مانند مصطفی صدیق الرافعی، محمد رشید رضا و در این اواخر، محمد رجب البیومی اینگونه اعتقاد دارند که اگر چه سورۀ قرآنی ممکن است طیف وسیعی از موضوعات را دربربگیرد که لزوماً به‌عنوان مضمون‌ها، با یکدیگر مرتبط نیستند، این واقعیت که آنها همگی تعالیم اسلامی را به انسان منتقل می‌کنند و نیز وحدت فیزیکی و معنوی قرآن که می‌تواند با عنوان قوافی و ضرب‌آهنگِ مسلط بر هر سوره بیان شود، آن طیف وسیع از موضوعات را با یکدیگر متحد می‌نماید.

این پژوهش بر آن است که به مسئلۀ روابط متنی در قرآن از دیدگاهی زبان‌شناختی بپردازد و طبق اصول برآمده از نظریۀ کاربرد‌شناسی نوین، نوع روابط متنی در قرآن و نحوۀ ارتباط آیات یک سوره با یکدیگر و در بافتی وسیع‌تر، نحوۀ ارتباط آنها با پیغام کلی قرآن را بررسی کند.

در سطحی گسترده‌تر، این پژوهش قصد دارد که راهی به سوی ایجاد یک رویکرد نظری‌تر به علم تفسیر قرآن بگشاید و امیدوار است که با به نمایش‌گذاشتن اینکه چگونه اصول کاربردشناختی، برخی جنبه‌های مسئله‌ساز معنای متون قرآنی را تبیین می‌کنند، پلی میان پژوهش‌های قرآنی برقرار نماید. یکی از فرضیات عمده‌ای که این پژوهش از آن آغاز می‌شود این است که برون‌داد و نتیجۀ یک پژوهش مبتنی بر اصول برآمده از یک نظریۀ عمومی دربارۀ معنی، همراه با یک دانش خاص وتخصصی دربارۀ قرآن و بافت زبان‌شناختی و غیر زبان‌شناختی آن، احتمالاً درکی نظام‌مندتر و روشنگرانه‌تر را دربارۀ این جنبۀ در حال توسعۀ پژوهش‌های قرآنی به دست می‌دهد. در فصل اول این کتاب شرح داده شده است که چرا نویسنده مطالعۀ روابط متنی را در حال توسعه می‌پندارد.

این پژوهش بر این مقوله‌ها نظر خواهد افکند: روابط متنی، معانی آنها، سازوکارهای زبان‌شناختی به‌کاررفته برای نشان دادن آنها، تقسیم‌بندی متن و ساختارهای اطلاعی که توسط آن روابط تعیین می‌شوند، نحوۀ درک و بازیابی آنها توسط دریافت‌کنندگان/ مخاطبان قرآن و سرانجام، نقش آنها در انتقال معنای کلی متن. در پایان، تحلیل یک سورۀ کامل، به دنبال ارائۀ نمونه‌ای است تا نشان دهد که چگونه تحلیل متون قرآنی طولانی درون چارچوب اتخاذ شده در این پژوهش، ممکن است نتایج بسیار جالبی به دست دهد و پاسخ‌هایی دربارۀ این سؤال کلی‌نگر ارائه کنند که: آیا سوره‌های قرآنی دارای انسجام یا وحدت سازمانی هستند و آیا اصولاً داشتن این نکات به‌عنوان یک ویژگی متن، ضروری است یا خیر؟

این کتاب پنج فصل دارد. در فصل اول، شرح مختصری دربارۀ جایگاه پژوهش در زمینۀ روابط متنی در قرآن، در زمان آغاز این پژوهش ارائه شده است. در فصل دوم، چارچوب نظری به‌کاررفته در این پژوهش ترسیم شده است، یعنی «آر.تی» یا همان «نظریۀ ربط»، نظریه‌ای که از دیدگاهی زبان‌شناختی/ کاربردشناختی به بحث دربارۀ روابط متنی می‌پردازد. این فصل بر نقش بافت در درک روابط متنی تمرکز می‌کند و بر کاربردها و پیامدهای اصول کاربردشناختی به‌کاررفته در این تحلیل و نیز بر تبیین جنبه‌های مسئله‌ساز معنا در قرآن، پرتوافشانی می‌نماید. در فصل سوم، فرضیات و اصول ترسیم شده در فصل اول را دربارۀ یکی از سوره‌های متوسط قرآن که روابط متنی‌اش بسیار مسئله‌ساز فرض می‌شوند به کار برده شده است و همین نشان می‌دهد که تعدادی موارد زبانی وجود دارند که نشانگر روابط متنی درون آن سوره هستند و نیز نشانگر اینکه ساختار اطلاعات، در پرتو کمک آن موارد زبانی به معانی اطلاعات بیان شده در آیات گوناگون قابل توجیه است. در فصل چهارم نیز یک سورۀ قرآنی تحلیل شده است، البته این بار سوره‌ای کوتاه‌تر را. در این فصل بحث دربارۀ معنی و محتوای سوره، بر جنبه‌های دیگری از روابط متنی تمرکز می‌شود، اما باز هم اصول مشابهی بر آن حکم‌فرما است. این بحث پدیدۀ زبان‌شناختی متفاوتی را آشکار می‌سازد و بینش ما را نسبت به دو چیز گسترش می‌دهد: الف) نقش عناصر بحث شده در فصل دوم در تعیین روابط متنی و ب) نقش آن عناصر در درک معانی توسط خوانندگان قرآن، با ملزم ساختن و محدود کردن خوانندگان به ملاحضۀ روابط متنی با شیوه‌ای خاص و معین. فصل پایانی این کتاب، فصل جمع‌بندی و نتیجه‌گیری است که در آن، یافته‌های پژوهش به اختصار بیان می‌شوند و تأثیر این رویکرد بر پژوهش‌های بعدی در زمینۀ روابط متنی در قرآن و نیز بر علن تفسیر به طور کلی عنوان می‌گردد.  

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار مترجم

فهرست جدول‌ها

تقدیر و تشکر

مقدمه

1. مرور تاریخی

2. بررسی زبان‌شناختی روبط متنی

3. روابط متنی و بخش‌بندی در سورۀ 33 (احزاب)

4. روابط متنی و بخش‌بندی در سورۀ 75 (قیامت)

نتیجه‌گیری

کتاب‌نامه

واژه‌نامه

نمایه

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

منابع مشابه

ترکیب و پیوستگی در نقش‌برجسته‌های ساسانی

ترکیب و پیوستگی در نقش‌برجسته‌های ساسانی

اما تامسون

این کتاب از طریق ترکیب هر نقش‌برجستۀ ساسانی، روشی برای پیشبرد درک خواننده از دورۀ ساسانی ارائه می ده