معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

رمان و رمان‌نویسی محصول دنیای مدرن است و در تمام نقاط دنیا با آغاز مدرنیسم زاده شده است. اولین رمان‌های کردی در سخت‌ترین شرایط روزگار خود نوشته شده‌اند. نویسندگان این رمان‌ها، روشنفکران سیاستمداری بوده‌اند که همواره با حکومت‌های حاکم بر میهن‌شان مشکل داشته و رمان‌هایشان را که آینۀ تمام‌نمای رنج‌های خود و ملت‌شان در آن روزها بوده، در غربت و تبعید و آوارگی نوشته‌اند. اغلب این رمان‌ها ده‌ها سال بعد از نگارش (و حتی گاه بعد از مرگ نویسندگان آنها) به صورت کتاب منتشر شده‌اند، مگر پاره‌هایی از برخی از آنها که پیش‌تر در نشریات منتشر شده‌اند. زندگی احمدمختار جاف (1899 ـ 1935)، ابراهیم احمد (1914 ـ 2000)، رحیم قاضی (نویسندۀ مبارز دوران رژیم پهلوی) و محمد اوزون (1953 ـ 2007) همگی شاهدی بر این مدعاست. البته کردهای شوروی سابق در شرایط آزادانه‌تری می‌نوشتند و نوشته‌هایشان را منتشر می‌کردند. کسانی چون عرب شمیلوف (1897 ـ 1978)، حاجی جندی (1908 ـ 1990)، علی عبدالرحمان، سعید ایبو (1924 ـ 1991) و عگید خودو. عرب شمیلوف که به عنوان پدر رمان کردی شناخته می‌شود، نویسندۀ اولین رمان کردی با نام «شوانی کرد» (چوپان کرد) است که آن را در سال 1927 در ایروان ارمنستان و سپس در بیروت نیز منتشر کرد.

تا اوایل دهۀ 1980 حدود بیست رمان به زبان کردی (با در نظر گرفتن همۀ گویش‌هایش) نوشته شده بود؛ اما در دهۀ 1990 سیر رمان‌نویسی به‌سرعت رو به فزونی گذاشت و این تعداد در اواخر قرن بیستم به بیش از یکصد رمان رسید. اکنون صدها رمان به زبان کردی منتشر شده است.

رمان در فرهنگ معاصر کردی نقش پررنگی دارد. بسیاری رمان کردی را از بهترین معرف‌های این فرهنگ می‌دانند. شاید به همین دلیل در سال‌های اخیر رمان‌نویسان کرد توانسته‌اند در جهان به چهره‌هایی شناخته‌شده بدل شوند. این کتاب به بهترین رمان‌های معاصر کرد نگاهی ویژه داشته و با تلخیص و تحلیل ده رمان مهم آن تلاش در جهت بهتر شناساندن آن به مخاطب فارسی‌زبان دارد.

رمان‌هایی که در این کتاب آمده است، از رمان‌های مهم و تأثیرگذار ادبیات معاصر کرد به شمار می‌آیند و اثر نویسندگان برجستۀ کرد هستند. رمان‌ها به ترتیب انتشار آنها آمده‌اند که از سال 1990 تا 2009 را دربر می‌گیرد. داستان‌های آورده شده در این کتاب به ترتیب عبارتند از: اندیشه‌های یک انسان/ حسین عارف؛ حصار و سگ‌های پدرم/ شیرزاد حسن؛ روشن مثل عشق، تاریک مثل مرگ/ محمد اوزون؛ سروان تحسین و چیزهای دیگر هم ..../ فرهاد پیربال؛ آخرین انار دنیا/ بختیار علی؛ پرندگان در باد/ عطا نهایی؛ رؤیاهای زنده/ فتاح امیری؛ شهر نوازندگان سفید/ بختیار علی؛ غزل‌خوان و باغ‌های خیال/ بختیار علی و سِفر پنجم/ جبار جمال غریب.

فهرست مطالب کتاب:

تاریخچه رمان کردی

او همه اندیشه است

حدیث بی‌پایان پدرکشی

قصۀ عشق و مرگ

قصۀ سرگشتگی اختر

اناری در مرز زمین و آسمان

سرزمین عاشقان ناکام

آیا رؤیا هم نوعی زندگی است؟

شهری در فراسوی مرزهای دنیا

پرسه‌ای در باغ‌های خیال

قصۀ دفتری که خون می‌تراود