معرفی کتاب

برای دیدن بخشی از صفحات کتاب، لینک فایل پی دی اف (pdf) را ببینید.

این کتاب کوتاه و فشرده از جمله آثاری است که سورن کیرکگور در مدت زندگی خویش منتشر نکرد. پس از مرگ وی، برادر بزرگ‌ترش به سراغ نوشته‌های او رفت و این اثر جزء چند دست‌نوشته‌ای بود که به شکل یک کتاب نسبتاً آمادۀ چاپ صفحه‌بندی شده بود. عنوان آن، چنان‌که در دست‌نوشتۀ اثر از وی باقی مانده است، دقیقاً چنین است: «یوهانس کلیماکوس، یا در همه چیز باید شک کرد». یوهانس کلیماکوس نام شخصیت این روایت است و عبارت «در همه چیز باید شک کرد» که در متن اصلی به لاتین آمده، عبارتی است که تجسم شیوۀ شک دکارتی است؛ این تعبیر با همین شکل لاتینی‌اش در «درس‌گفتارهای تاریخ فلسفۀ» هگل نیز در بخش دکارت آمده است. به تعبیری می‌توان گفت شخصیت یوهانس تجسم این تز دکارتی است که باید در همه چیز شک کرد. به همین دلیل کتاب فرمی روایی دارد و از دریچۀ شخصیت یوهانس به این تز می‌پردازد. اما این کتاب اثری ناتمام است. متن موجود بخش اول با سه فصل و بخش ثانی با یک فصل را دربر می‌گیرد. در آن یادداشت‌های روزانۀ کیرکگور مرتبط با این اثر، یادداشت‌هایی برای سه فصل دیگر برای بخش ثانی و نیز بخش سومی با چهار فصل وجود دارد؛ در آخرین یادداشت مترجم برخی از این قطعات نیز آورده شده است.  

چه‌بسا به همین دلیل باشد که در پایان کتاب مخاطب احساس می‌کند با یک پایان باز روبروست. بنا به همان یادداشت‌ها به نظر می‌رسد کیرکگور بدنۀ اصلی این متن را تقریباً پس از اتمام «یا این/ یا آن» به قلم درآورده است. از این‌رو این سؤال پیش می‌آید که اثری که تقریباً متعلق به اوایل دورۀ پربار نویسندگی کیرکگور بوده، چرا هیچ‌گاه تکمیل نشده و نیز چرا خود اقدام به انتشار آن نکرده است.

در این کتاب با روایتی از تأملات دیالکتیکی سروکار داریم. در شرحی که در مورد کودکی یوهانس ارائه می‌شود، او در رابطه با پدرش با دو مشخصۀ مهم روبرو می‌شود: یکی تخیل بی‌امان و دیگری جدل بی‌امان. اولی در رابطۀ مستقیم پدر با یوهانس تجلی می‌کند؛ به‌ویژه مواقعی که پدر فرزندش را در محیط خانه به سفرهای خیالی پرماجرا می‌برد. اما دومی در رابطۀ پدر با دیگر افراد پدیدار می‌شود و فقط به شکل غیرمستقیم روی یوهانس تأثیر می‌گذارد. پدر یوهانس جدلیِ تمام‌عیاری است که می‌تواند تقریباً هر چیزی را اثبات یا رد کند. بدین‌ترتیب شخصیت یوهانس بنا به تجربۀ کودکی‌اش ترکیبی از تخیل و جدل است که سرانجام در جوانی‌اش به شکل نوعی تأمل دیالکتیکی درمی‌آید.

از جهتی می‌توان روایت این کتاب را اینگونه خلاصه کرد. در ابتدا روایت رشد یوهانس کلیماکوس و توصیف مشخصه‌های اصلی شخصیتش و رابطه‌اش با پدرش می‌آید. سپس یوهانس با فلسفنده‌ها آشنا می‌شود و به واسطۀ آنان تز دکارتی «در همه چیز باید شک کرد» نظرش را جلب می‌کند و همچنین سودای فیلسوف شدن در سر می‌پرورد. اما در بحث‌های فلسفنده‌ها سه گزاره به گوشش می‌خورد که در مورد رابطۀ تز دکارتی و فیلسوف‌شدن هستند. بدین ترتیب در سه فصل بعدی بخش اول، روایت کوشش‌های یوهانس کلیماکوس برای درک این سه تز مشاهده می‌شود. سرانجام در بخش ثانی یوهانس کلیماکوس از کمک فلسفنده‌ها دست می‌کشد و خودش به‌تنهایی به تحلیل رابطۀ شک و حقیقت می‌پردازد.

فهرست مطالب کتاب:

* مقدمۀ مترجم

* گاه‌شمار زندگی و آثار کیرکگور

* یوهانس کلیماکوس: یا، در همه چیز باید شک کرد

تذکر

مقدمه

* بخش اول:

مقدمه

یک: فلسفۀ مدرن با شک آغاز می‌شود

فصل 1: این تز را به معنای تحت‌اللفظی چگونه باید فهمید؟

فصل 2: چطور شد که فلسفۀ مدرن با شک آغاز شد؟

فصل 3: پیش‌آگهی

دو: فلسفه با شک آغاز می‌شود

فصل 1: آیا این تز با تز شمارۀ سه این‌همان است؟

فصل 2: فرد تکین چگونه با آن تز وارد رابطه می‌شود؟

سه: برای فلسفه‌ورزی، فرد باید شک کرده باشد

* بخش ثانی:

مقدمه

یک: شک‌کردن چیست؟

الف) ماهیت باشندگی باید چه باشد تا شک ممکن باشد؟

* یادداشت‌ها

* واژه‌نامۀ فارسی به انگلیسی

* واژه‌نامۀ انگلیسی به فارسی